CỜ HẢI TẶC “ONE PIECE” ĐÃ TRỞ THÀNH BIỂU TƯỢNG PHẢN KHÁNG CỦA THẾ HỆ Z TRÊN THẾ GIỚI NHƯ THẾ NÀO
Tác giả: Nuurrianti Jalli
Trợ lý giáo sư về Thực hành Chuyên nghiệp
School of Media and Strategic Communications,
Oklahoma State University
 |
Biểu tượng của băng hải tặc Mũ Rơm được trương lên trong một cuộc biểu tình ở Roma, vào tháng chín 2025, để ủng hộ Palestine và đội tàu cứu trợ Gaza. Vincenzo Nuzzolese/SOPA Images/LightRocket via Getty Images |
Từ Paris cho đến Roma, qua Jakarta và New York, một lá cờ gây sửng sốt đã xuất hiện ở những nơi diễn ra các cuộc biểu tình. Với cái đầu lâu miệng cười và chiếc mũ rơm có dải băng đỏ, một biểu tượng có nguồn gốc từ truyện tranh manga Nhật Bản rất được yêu thích “One Piece” được nhận diện ngay và đã được trương lên trong những tháng vừa qua bởi những người biểu tình trẻ kêu gọi sự thay đổi.
Tại Katmandu, Nepal, nơi mà sự tức giận chống lại chính phủ đã đạt đỉnh điểm vào tháng chín năm 2025, lá cờ xuất xứ từ truyện tranh manga Nhật Bản rất được yêu thích One Piece đã trở thành một biểu tượng của cuộc nổi dậy khi các ngọn lửa lan rộng bên trong cung điện Singha Durbar, trụ sở của chính phủ Nepal.
 |
Lá cờ hải tặc của nhóm cướp biển Mũ Rơm bay trước cung điện Singha Durbar sau khi một số người đã đốt trụ sở của chính phủ Nepal ở Katmandu. Sunil Pradhan/Anadolu via Getty Images. |
Vật thể mà lúc đầu là biểu tượng của một băng cướp biển hư cấu ra đời cách đây gần ba mươi năm đã trở thành một biểu tượng mạnh mẽ của sự phản kháng của giới trẻ, xuất hiện trong những cuộc biểu tình ở Indonesia và Nepal, ở Philippines và ở Pháp.
Với tư cách là chuyên gia về truyền thông và dân chủ, tôi xem sự phổ biến hình ảnh này – được chuyển ra từ những trang của truyện tranh manga đến những nơi diễn ra các cuộc biểu tình - như một ví dụ về cách mà thế hệ Z đang định nghĩa lại từ vựng văn hoá của sự bất đồng chính kiến.
 |
Người Philippines phất lá cờ One Piece, trong một cuộc biểu tình chống tham nhũng tại công viên Rizal, ngày 21 tháng chín 2025, ở Manila (Philippines). Ezra Acayan/Getty |
Văn hoá đại chúng như là một phương thức biểu đạt chính trị
One Piece xuất hiện cùng lúc với thế hệ Z; nó được nhà soạn truyện tranh Nhật Bản Eiichiro Oda sáng tác năm 1997.
Từ đó đến nay, hơn 500 triệu bản đã được bán ra và giữ kỷ lục Guiness thế giới về thành công trong xuất bản.
Truyện tranh One Piece đã làm nên sự thành công của một loạt phim truyền hình, tạo nên các phim được dàn dựng thực tế và một ngành công nghiệp lên đến trên 20 tỷ đô la Mỹ, chỉ riêng các giấy phép về sản phẩm liên quan đã tạo ra chừng 720 triệu đô la Mỹ mỗi năm cho Bandai Namco, là một công công ty đặc biệt nổi tiếng nhờ đã phát triển các trò chơi video Pac-Man và Tekken.
Trong truyện tranh này, ta theo dõi hải tặc Monkey D. Luffy và băng nhóm Mũ Rơm của anh ta, khi anh ta thách thức một chính phủ tham nhũng toàn cầu đồng thời tìm kiếm tự do và phiêu lưu.
Đối với những người hâm mộ, lá cờ One Piece không phải là vô hại, đó là một biểu tượng của thách thức và lòng kiên trì. Khả năng vượt qua những giới hạn thể lực của Luffy sau khi ăn một loại trái cây thần thánh đã trở thành một ẩn dụ mạnh mẽ của sự thích ứng và hồi phục, trong khi sự tìm kiếm tự do một cách kiên quyết chống lại mọi sự mong đợi tìm thấy sự phản hồi tích cực nơi giới trẻ khi họ sinh sống trong những môi trường chính trị bị đè nặng bởi tham nhũng, bất bình đẳng và chủ nghĩa toàn trị cực đoan.
Khi những người biểu tình tiếp nhận lá cờ này, họ không chỉ thoả mãn với việc du nhập một yếu tố thẩm mỹ của văn hoá đại chúng, mà là lấy cảm hứng từ một câu chuyện có thể hiểu được đối với hàng triệu người. Lá cờ đã bắt đầu xuất hiện trong các cuộc biểu tình trong những năm vừa qua. Nó đã được trương lên trong cuộc biểu tình “Palestine Tự do” (“Free Palestine”) năm 2023 ở Indonesia, và cũng trong năm đó ở New York trong một cuộc biểu tình ủng hộ Palestine.
 |
Lá cờ One Piece đã trở thành biểu tượng của các cuộc biểu tình ở Indonesia vào tháng tám 2025. Dika/AFP |
Nhưng chính ở Indonesia, vào tháng tám năm 2025, lá cờ đã thực sự có một bước bức phá chính trị. Ở Indonesia, những người biểu tình đã tiếp nhận lá cờ để thể hiện sự bất bình của họ đối với các chính sách của chính phủ và sự bất bình ngày càng tăng của họ khi đối mặt với tham nhũng và bất bình đẳng. Việc này đã trùng hợp với lời kêu gọi thể hiện lòng yêu nước của chính phủ trong các lễ kỷ niệm độc lập, càng làm nổi bật sự tương phản giữa chủ nghĩa dân tộc của giới cầm quyền và sự bất đồng chính kiến của dân chúng.
Phong trào đã lan rộng khi chính quyền phản ứng bằng cách chỉ trích gay gắt việc sử dụng lá cờ, do đó vô tình càng thu hút sự chú ý đối với biểu tượng này. Các nhà chức trách của chính phủ đã xác định các cuộc biểu tình này là những mối đe doạ sự thống nhất của quốc gia, trong khi những người biểu tình lại cho rằng các cuộc biểu tình này thể hiện một cách chính đáng sự bất bình về chính trị.
Một lá cờ đi chu du
Tốc độ lan truyền của lá cờ hải tặc One Piece xuyên qua các biên giới phản ánh trình độ giáo dục kỹ thuật số của thế hê Z. Đó là thế hệ đầu tiên đã hoàn toàn lớn lên trong bối cảnh trực tuyến, chìm đắm trong những ý tưởng, hình ảnh hoặc ngôn ngữ lan truyền trên mạng xã hội (meme), các phim hoạt hình Nhật Bản và những nhượng quyền giải trí toàn cầu. Giao tiếp chính trị của họ dựa trên điều mà các nhà nghiên cứu gọi là “công chúng trên mạng xã hội”, những cộng đồng được hình thành và hành động thông qua các nền tảng kỹ thuật số hơn là các tổ chức chính thức.
Trong bối cảnh này, sự đoàn kết không cần phải thuộc về một đảng hay một ý hệ. Nó thiên về dựa trên những tham chiếu văn hoá chung. Một ý tưởng (meme), một cử chỉ hay một lá cờ có thể ngay lập tức chuyển tải một ý nghĩa vượt ra ngoài những chia rẽ ngôn ngữ, tôn giáo hay địa lý. Hình thức kết nối này dựa trên các mã văn hoá chung cho phép giới trẻ đồng nhất hoá với nhau ngay cả khi các hệ thống chính trị của họ khác nhau.
Các mạng xã hội đem đến cho sự đoàn kết này một tầm ảnh hưởng và một sự nhanh chóng phi thường. Các video những người Indonesia giương lá cờ đã được trích ra và chia sẻ trên TikTok và Instagram, do đó lan toả đến một công chúng thật xa bên ngoài bối cảnh xuất phát của nó. Khi biểu tượng xuất hiện ở Katmandu, thủ đô của Nepal vào tháng chín, thì biểu tượng ấy đã mang một hào quang phản kháng của tuổi trẻ.
Ở Nepal, lá cờ được kết hợp với sự tức giận gây nên bởi nạn thất nghiệp của giới trẻ và sự giàu có xa hoa của các vương triều chính trị. Ở Indonesia, lá cờ phản ánh sự vỡ mộng trước các nghi lễ về lòng yêu nước có vẻ rỗng tuếch trong một bối cảnh tham nhũng. Cả hai phong trào được thúc đẩy bởi những nguyên nhân rất khác nhau, nhưng trong cả hai trường hợp, lá cờ vận hành như một mã nguồn mở: thích nghi được với địa phương, nhưng được hiểu tức thì ở những nơi khác.
 |
Lá cờ bay giữa những cuộc biểu tình ở Philippines ngày 21 tháng chín 2025. @rimurutempestuh/x |
Một phần hiệu lực của lá cờ xuất phát từ sự mơ hồ của nó. Trái ngược với biểu tượng của một đảng, lá cờ One Piece có nguồn gốc trong văn hoá đại chúng, khiến cho các chính phủ gặp khó khăn khi huỷ bỏ nó vì sẽ tỏ ra độc đoán. Trong các cuộc biểu tình gần đây ở Indonesia, chính quyền đã tịch thu các biểu ngữ và đã cho rằng việc sử dụng chúng là một sự phản bội. Nhưng những biện pháp đàn áp đó chỉ làm tăng thêm sự bất bình của những người biểu tình.
Khi hư cấu xâm chiếm thực tại
Lá cờ One Piece không phải là duy nhất đã được sáng tạo lại như là biểu tượng của sự phản kháng.
Trong tất cả các phong trào trên toàn thế giới, văn hoá đại chúng và văn hoá kỹ thuật số đã trở thành những nguồn lực mạnh mẽ cho những người tranh đấu. Ở Chi Lê và ở Beyrouth, những người biểu tình đã mang những mặt nạ Joker để tượng trưng cho sự tức giận của họ chống lại tham nhũng và bất bình đẳng. Ở Thái Lan, những người biểu tình hướng về “Hamtaro”, một phim hoạt hình cho trẻ em cho xuất hiện trên màn ảnh một con chuột, họ nhại lại bài hát chủ đề của nó và giương lên những con thú nhồi bông để chế nhạo các lãnh đạo chính trị.
Sự pha trộn chính trị, giải trí và bản sắc cá nhân này phản ánh một môi trường truyền thông lai tạp trong đó những biểu tượng có nguồn gốc từ văn hoá cộng đồng mạng của những người hâm mộ chiếm lấy quyền lực. Những biểu tượng này dễ nhận ra, thích nghi và dễ bảo vệ chống lại sự đàn áp của nhà nước.
Tuy nhiên, sự cộng hưởng văn hoá không đủ để giải thích sức lôi cuốn này. Lá cờ “One Piece” đã đạt thành công lớn vì nó phản ánh những phản đối thực sự của dân chúng. Ở Nepal, nơi tỷ lệ thất nghiệp của giới trẻ vượt hơn 20% và di cư để tìm việc là phổ biến, những người biểu tình đã kết hợp biểu tượng với các khẩu hiệu như “hế hệ Z sẽ không im lặng” và “Tương lai của chúng tôi không phải để bán”.”
Ở Indonesia, một số người biểu tình nhấn mạnh rằng quốc kỳ “thiêng liêng quá” không nên giương lên trong một hệ thống thối nát, họ dùng lá cờ hải tặc như một lời tuyên bố về sự vỡ mộng.
Việc phổ biến lá cờ cũng phản ánh một sự thay đổi tổng quát hơn trong cách mà những ý tưởng phản kháng đi xuyên qua các bên giới. Ngày trước, những cuộc biểu tình ngồi, những cuộc tuần hành hay tuyệt thực chiếm vị trí hàng đầu trên không gian truyền thông. Ngày nay, chính là những biểu tượng, những tham chiếu hình ảnh xuất phát từ nền văn hoá toàn cầu luân chuyển nhanh chóng hơn. Chúng có thể được cải biên cho thích hợp với những cuộc đấu tranh của địa phương nhưng đồng thời vẫn được nhận ra tức khắc ở những nơi khác.
 |
Một lá cờ One Piece, được dựng lên trước một trường trung học tại Pháp trong các cuộc biểu tình. Pat Batard/Hans Lucas/AFP |
Hành trình của lá cờ, từ những con đường ở châu Á đến các cuộc biểu tình ở Pháp và Slovakia chứng tỏ nội dung của bất đồng chính kiến đã được toàn cầu hoá đến mức nào.
Đối với những người biểu tình trẻ ngày nay, văn hoá và chính trị không thể tách rời nhau. Thế hệ kỹ thuật số đã khai sinh ra một thế hệ truyền đạt những phản đối của họ thông qua các meme, các biểu tượng và các tham chiếu văn hoá xuyên biên giới một cách dễ dàng.
Khi những người biểu tình ở Jakarta, Katmandu hay Manila trương lá cờ hải tặc One Piece, họ không tham gia vào một trò chơi đóng vai, mà biến một biểu tượng văn hoá thành một biểu tượng sống động của sự ngờ vực.
Bản gốc của bài báo bằng tiếng Anh.
Người dịch: Thái Thị Ngọc Dư
Nguồn: “Comment le drapeau pirate de “One Piece” est devenu l’emblème mondial de la résistance pour la génération Z”, The Conversation, 28/10/2025