Tại sao Đài Loan là thách thức chiến lược trọng đại đối với phương Tây

TẠI SAO ĐÀI LOAN LÀ THÁCH THỨC CHIẾN LƯỢC TRỌNG ĐẠI ĐỐI VỚI PHƯƠNG TÂY

Pierre-Antoine Donnet

Đài Bắc , thủ đô của Đài Loan

Đài Loan là thành trì của nền dân chủ đối đầu với cả một đại dương toàn trị, là nơi sản xuất phần lớn các chất bán dẫn thế hệ mới nhất và trên hết, đây là đảo mấu chốt kiểm soát quyền tiếp cận phần lớn Thái Bình Dương.

Đảo Đài Loan và các đảo nhỏ khác do chính quyền Đài Loan quản lý có diện tích chỉ lớn hơn một chút so với nước Bỉ. Dân số 23,5 triệu người so với 1,4 tỷ người ở đại lục khiến nơi đây trở thành chàng David có thể bị nuốt sống khi đối đấu với gã khổng lồ Goliath là Trung Quốc đại lục.

Từ nhiều thập kỷ, Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã chuẩn bị để chiếm Đài Loan. Các mối đe dọa đã trở nên nghiêm trọng đáng kể kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012 và thậm chí còn nghiêm trọng hơn trong hai năm trở lại đây, đến mức nhiều chuyên gia về vấn đề này đang lo ngại về nguy cơ xung đột ngày càng gia tăng có thể biến thành một cuộc chiến tranh nóng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Nhưng tại sao việc giành lại Đài Loan đã trở thành nỗi ám ảnh đối với Tập Cận Bình mà giọng điệu hiếu chiến khiến người ta không còn nghi ngờ gì nữa về quyết tâm đạt được mục tiêu của ông trong những năm tới, bất kể cái giá phải trả.

Liệu Hoa Kỳ có sụp đổ như Liên Xô đã từng?

LIỆU HOA KỲ CÓ SỤP ĐỔ NHƯ LIÊN XÔ ĐÃ TỪNG?

Người Nga trên một chiếc xe quân sự đang cố chặn đường tiến quân gần Quảng trường Đỏ ở Moscow vào tháng 8 năm 1991. Cuộc đảo chính ngắn ngủi để lật đổ nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev đã sụp đổ sau ba ngày, thúc đẩy sự tan rã của Liên Xô – điều mà chính những kẻ đảo chính tuyên bố họ đang cố ngăn chặn. (Ảnh AP/Boris Yurchenko, File)

“Tiếp theo chính là các anh”, một nhà sử học người Nga mà tôi phỏng vấn năm 1993 đã nói như vậy về sự sụp đổ của Liên Xô vào cuối năm 1991. Tôi là một sinh viên người Mỹ ở St. Petersburg, và ông ấy đang ám chỉ đến Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.

Lập luận của ông dựa trên một lý thuyết nhân khẩu học ngụy khoa học mà sau này được Điện Kremlin ủng hộ, nhưng điều đáng chú ý hơn đối với tôi là niềm hy vọng mà ông thể hiện trong bài phát biểu.

Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev
vẫy tay chào từ khán đài Quảng trường
Đỏ trong lễ kỷ niệm Ngày Cách mạng,
tại Moscow, Liên Xô, vào tháng 11 năm 1989.
(Ảnh AP/Boris Yurchenko)

Nếu nhà sử học này vẫn còn sống, ông ta hẳn phải thấy mình được minh oan. Việc Mỹ đang rút lui khỏi các cam kết của mình trên toàn thế giới — từ việc cắt giảm USAid đến việc từ bỏ các đồng minh châu Âu — tạo thành một sự đầu hàng quyền lực mà những ai còn nhớ cũng chỉ có thể so sánh với việc Mikhail Gorbachev đơn phương rút quân khỏi Afghanistan, Đông Âu và những nơi khác trong khoảng thời gian từ năm 1988 đến năm 1991 — ngay trước khi Liên Xô sụp đổ.

Đi kèm với bước ngoặt chính sách đối ngoại của cả hai nước, chúng ta không thể bỏ qua những thay đổi sâu sắc trong nền tảng tư tưởng của hai quốc gia.

Một khối nghĩ suy, một khối tình

MỘT KHỐI NGHĨ SUY, MỘT KHỐI TÌNH

(FB Phan Thi Ha Duong)

—

GS. Tạ Quang Bửu trong thơ gs. Phan Đình Diệu

Hôm qua, một người bạn của bố tôi nhắc về hai câu thơ đầu trong bài thơ bố tôi viết về gs. Tạ Quang Bửu. Tôi đăng lại dưới đây đoạn về bài thơ này trong bài viết “Một bài học khó”của bố tôi về gs. Tạ Quang Bửu.

—

...

Một buổi sáng vào đầu những năm 80, trên con tàu từ Budapest sang Paris, ngồi một mình liên tưởng làm sao tôi lại buột nghĩ được hai câu thơ mở đầu cho một bài thơ mà từ lâu tôi có ý định làm tặng Anh: 

Một khối nghĩ suy, một khối tình

Nước non là đó, nọ là mình.

Những điều chúng ta biết — và không biết — về cách thông tin sai lệch lan truyền trực tuyến

NHỮNG ĐIỀU CHÚNG TA BIẾT — VÀ KHÔNG BIẾT — VỀ CÁCH THÔNG TIN SAI LỆCH LAN TRUYỀN TRỰC TUYẾN

Hiểu biết của chúng ta về cách thức cũng như lý do tại sao các thông tin kỹ thuật số lại lan rộng vẫn còn thiếu hụt. Để thiết kế các biện pháp can thiệp hiệu quả nhằm giảm thiểu sự lan truyền của thông tin sai lệch, các nhà nghiên cứu cần dữ liệu và tính minh bạch từ các nền tảng trực tuyến.

Thông tin sai lệch trực tuyến đã góp phần gây ra cuộc bạo loạn ở Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021. Ảnh: Samuel Corum/Getty

“Thảm họa Holocaust đã xảy ra. Vắc-xin COVID-19 đã cứu sống hàng triệu người. Không có gian lận diện rộng trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2020.” Đây là ba tuyên bố về sự thật không thể tranh cãi. Không thể tranh cãi — nhưng vẫn bị đem ra bàn cãi gay gắt ở một số nơi trên Internet.

Chúng xuất hiện trong một bài Bình luận [Comment]^[1] của nhà khoa học nhận thức Ullrich Ecker tại Đại học Tây Úc ở Perth và các đồng nghiệp, vốn là một phần trong chuỗi bài chuyên về thông tin sai lệch trực tuyến trong số này của Nature. Đây là thời điểm quan trọng để nêu bật chủ đề này. Với hơn 60% dân số thế giới hiện đang trực tuyến, thông tin sai lệch và gây hiểu lầm đang lan truyền dễ dàng hơn bao giờ hết, với những hậu quả như sự do dự về tiêm vắc-xin tăng lên^[2] và sự phân cực chính trị mạnh hơn.^[3] Trong một năm mà các quốc gia nơi có khoảng bốn tỷ người sinh sống đang tổ chức các cuộc bầu cử lớn, thì sự nhạy cảm xung quanh thông tin sai lệch chỉ tăng chứ không giảm.

Những người khổng lồ về công nghệ đã nắm lấy sự kiểm soát?

NHỮNG NGƯỜI KHỔNG LỒ VỀ CÔNG NGHỆ ĐÃ NẮM LẤY SỰ KIỂM SOÁT?

Các tác giả: Joëlle Toledano và Charles Thibout

Được tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo

Tóm tắt Những người khổng lồ về công nghê đã tạo ra những công cụ tối cần thiết đến mức chúng xác định lại các cách làm của chúng ta về truyền thông, thông tin và cả tiêu dùng nữa. Ví dụ, nhiều ngành thương mại phải tuân thủ các quy tắt thương mại của Amazon để gia tăng doanh số. Ngày nay, Google đang được “địa phương hoá” ở Pháp, đặc biệt là với việc đạt được một ghế trong hội đồng quản trị của MEDEF (Mouvement des entreprises de France – Hiệp hội các doanh nghiệp Pháp – ND), bộ phận Paris vào năm 2013. Những người khổng lồ về công nghệ có khả năng đối đầu với các tổ chức quốc gia, bằng chứng là sự đối đầu của Google và Facebook với chính phủ Úc năm 2021. Tổng ngân sách kể cả công và tư dành cho nghiên cứu và phát triển của Pháp là 60 tỷ euro, so với 200 tỷ đô la của GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon và Microsoft – ND-), hầu như chỉ dành cho kỹ thuật số.

Cuộc sống của chúng ta ngày nay được uốn nắn bởi một nhúm tác nhân có mặt ở khắp mọi nơi. Google thiết lập việc tiếp cận của chúng ta với tri thức, Amazon chi phối việc mua sắm của chúng ta, và Meta điều hành các mối tương tác xã hội của chúng ta. Đằng sau những người khổng lồ này có cùng một logic kinh tế thống trị: đó là “winner takes all” (người thắng lấy hết).

Joëlle Toledano, giáo sư danh dự và thành viên của Hội đồng Quốc gia về kỹ thuật số (NNum), đã giải mã xu thế này trong tác phẩm của bà GAFA. reprenons le pouvoir! (GAFA. chúng ta hãy giành lại quyền lực!) năm 2020. Về phần mình, Charles Thibout, tiến sĩ chính trị học và là nhà nghiên cứu thuộc Institut de relations internationales et stratégiques (IRIS - Viện Quan hệ quốc tế và chiến lược -) đã tìm hiểu trường hợp đặc biệt của Google tại Pháp, luận án tiến sĩ của ông dành cho chủ đề này đã được bảo vệ vào tháng 10/2024.

Chân dung của Hoàng đế La Mã Marcus Aurelius (N. L. Việt & N. L. Dũng)

Chân dung của Hoàng đế La Mã Marcus Aurelius

Nguyễn Lương Việt^* & Nguyễn Lương Dũng^**

 ^*Cử nhân Khảo cổ học (Đại Học Würzburg, Đức)

^**Phó Giáo sư, Tiến sĩ Cơ học (Đại Học Bách Khoa Tp. HCM)

Khoảng hơn 2000 năm trước, hoàng đế đầu tiên của Rome (Gaius Julius Ceasar Augustus, còn được biết là Octavian, 27 TCN-17 SCN) là bậc thầy về tuyên truyền và truyền thông đại chúng, với phương tiện truyền đạt là các phương tiện truyền thông đại chúng cổ đại với các kênh truyền tải là hình ảnh, chữ viết và truyền miệng. Hình ảnh đóng vai trò rất quan trọng so với chữ viết vì trình độ biết chữ thời đó còn thấp. Hình ảnh thường được thể hiện dưới dạng tượng, tượng bán thân, phù điêu và tiền xu. Tất cả các hoàng đế La Mã đều sử dụng những hình thức đại diện này để công khai khả năng và phẩm chất cá nhân của mình với công chúng. Các hình ảnh miêu tả Marcus Aurelius rất đa dạng, ấn tượng và ý nghĩa, mặc dù chủ thể của bức tranh, Hoàng đế Marcus Aurelius, lại đóng vai trò kép và do đó rất khó để mô tả. Ông là triết gia duy nhất trên ngai vàng, với tư cách là hoàng đế La Mã, khao khát một đế chế thế giới. Với sự trợ giúp của hình ảnh, người ta có thể nghiên cứu cuộc đời và tư tưởng của Marcus Aurelius và hiểu được thái độ của ông trong thời gian trị vì. Bài viết này cố gắng tóm tắt lại các giai đoạn trong cuộc đời và triều đại của ông. Chân dung của Hoàng đế Marcus Aurelius được thảo luận chi tiết ở đây.

Marcus Aurelius sinh ngày 26 tháng 4 năm 121 sau Công nguyên tại Rome trong một gia đình quý tộc và giàu có. Ba năm sau, cha ông qua đời và Marcus Aurelius lớn lên một mình với mẹ. Aurelius được coi là một đứa trẻ nghiêm khắc và tự đặt ra cho mình những giới hạn ngay từ khi còn nhỏ. Vào tuổi 17, ông được Antoninus Pius, người có cha nuôi là Hoàng đế Hadrian (117-138 SCN), nhận làm con nuôi và được chỉ định là Hoàng đế tương lai của Đế chế La Mã. Năm 12 tuổi, ông đã nghiên cứu các tác phẩm của “người cha tinh thần” của mình, nhà triết học khắc kỷ (Stoizismus) và nô lệ Epictetus; Hai năm sau, ông mặc “toga virilis” (áo toga màu trắng nhạt của nam giới trưởng thanh) để thể hiện tình yêu của mình với triết học. Vào thời điểm đó, Hoàng đế Hadrian gọi Aurelius là “verrissimus” (người trung thực nhất) vì lòng trung thành đặc biệt của ông với 2 sự thật. Ngày 10 tháng 7 năm 138, Hadrian qua đời và Antoninus Pius kế vị làm Hoàng đế (138-161 SCN). Aurelius trở thành quan Chấp chính (quan chức cao cấp nhất lo việc hành chính và quân sự)  lần đầu tiên vào năm 140 khi mới 18 tuổi và kết hôn với Faustina, con gái của Antoninus, năm năm sau đó. Giai đoạn này được coi là thời kỳ hạnh phúc của nhà triết gia. Năm 155, mẹ của Aurelius qua đời. Năm 161, sau cái chết của Antoninus, Aurelius trở thành Hoàng đế của Đế chế La Mã trong thời kỳ có nhiều chiến tranh và khủng hoảng kinh tế. Trong suốt thời gian trị vì của mình, ông phải đối phó với nhiều cuộc bất ổn (ở Anh) và kẻ thù của đế chế (người Parthia, Catti, Marcomanni, Quadi). Hơn nữa, hỏa hoạn, động đất, lũ lụt và bệnh dịch khiến triều đại của Marcus Aurelius trở nên khó khăn hơn. Người ta nói rằng ông là một người đàn ông hiền lành, có phần ốm yếu và mắc chứng trầm cảm. Ông được triết lý khắc kỷ giúp đỡ cả trong công việc lẫn cuộc sống, giúp ông có thể gánh vác được gánh nặng của chính phủ và giữ được sự bình tĩnh bên trong.

Marcus Aurel thời trẻ (Rome, Bảo tàng Capitoline)

Tương lai của AI phụ thuộc vào sự lựa chọn của chúng ta

TƯƠNG LAI CỦA AI PHỤ THUỘC VÀO SỰ LỰA CHỌN CỦA CHÚNG TA

Daron Acemoğlu [*]

“Chúng ta luôn có cơ hội đưa ra những lựa chọn cốt yếu … Vấn đề hiện tại là chúng ta đang từ bỏ lựa chọn này và để lại cuộc tranh luận về kỷ nguyên tương lai của AI cho một số cá nhân. Xã hội, người lao động, các công đoàn phải tham gia vào cuộc tranh luận về AI.”

Thuyết trình của Giải Nobel kinh tế 2024, Daron Acemoğlu.

trong loạt bài lí thuyết về Sức mạnh của AI

Để tiếp tục cuộc đối thoại trí tuệ do tạp chí Le Grand Continent thực hiện với UNESCO, sau bài giảng tuyệt vời của Dipesh Chakrabarty năm ngoái, chúng tôi xin xuất bản bài đầu tiên trong Hội thảo Albert Hirschman, do Gabriela Ramos và chương trình MOST phát động, với tựa đề “Tiến bộ công nghệ có thể tạo ra sự thịnh vượng được chia sẻ chăng?”, do người đoạt giải Nobel kinh tế năm 2024 Daron Acemoğlu phát biểu tại Paris vào ngày 8 tháng 10.

Phiên bản tiếng Anh tại đường dẫn của Groupe d’etudes géopolitiques.

Tiến bộ công nghệ có thể mang lại sự thịnh vượng được chia sẻ chăng? Thay vào đó, có lẽ chúng ta nên hỏi: Khi nào tiến bộ công nghệ có thể mang lại sự thịnh vượng được chia sẻ? Để cố gắng trả lời câu hỏi này, tôi sẽ bắt đầu từ cuốn sách cuối cùng chúng tôi viết với Simon Johnson, Quyền lực và Sự tiến bộ/Power and Progress^[1].

Không khó để hiểu tại sao chúng ta lại bị ám ảnh bởi tiến bộ công nghệ đến vậy. Phần lớn nhân loại sống khỏe mạnh hơn, thịnh vượng và thoải mái hơn so với tiêu chuẩn của 300 năm trước đây: không cần phải nỗ lực nhiều để bị ấn tượng bởi những gì công nghệ và sự đổi mới đã mang lại.

Nhưng chúng tôi sẽ cho thấy rằng bức tranh tổng thể này ẩn chứa những biến thể thú vị hơn và giàu bài học hơn cho thời đại chúng ta đang sống. Trong lịch sử về sự thịnh vượng do tiến bộ công nghệ mang lại, hiếm có điều gì là tự động hoặc không thể tránh khỏi. Về cơ bản, sự thịnh vượng tùy thuộc các thể chế, loại tiến bộ công nghệ và những ai kiểm soát nó.

‘Yêu thương chính mình’ trông có vẻ vị kỷ. Nhưng nếu làm đúng, thì nó ngược với chứng ái kỷ

‘YÊU THƯƠNG CHÍNH MÌNH’ TRÔNG CÓ VẺ VỊ KỶ. NHƯNG NẾU LÀM ĐÚNG, THÌ NÓ NGƯỢC VỚI CHỨNG ÁI KỶ

Nguồn ảnh: Bart Larue/Unsplash

Nhà tâm phân học Carl Jung từng nói: “Yêu thương con người thật của bạn, tức yêu thương chính bạn, cũng giống như bạn đang ôm lấy một thanh sắt nóng đỏ rực”.

Một số người có thể cho rằng thế hệ mạng xã hội này dường như không phải vật lộn với lòng yêu thương chính mình. Nhưng liệu phong trào hãy-nhìn-vào-tôi-đây (look-at-me-ism) dễ dàng tìm thấy trên các kênh TikTok và Instagram có phải là kiểu yêu thương chính mình mà ta cần để phô trương không?

Ngôn ngữ của tâm lý học tích cực có thể – và thường được – được sử dụng cho đủ mọi kiểu tự tôn chính mình, cũng như cho các chiến lược tiếp thị phi đạo đức.

Tuy nhiên, các chuyên gia tâm lý học nhấn mạnh rằng yêu thương chính mình chẳng giống với hành xử vị kỷ. Có một ranh giới rõ ràng giữa các hình thức yêu thương chính mình lành mạnh và phù hợp, với các hình thức yêu thương ác độc hay chứng ái kỷ. Nhưng làm sao ta phân biệt được chúng?

Nghiên cứu do trí tuệ nhân tạo của Google tạo ra chưa thay đổi cách mà những người dùng internet sử dụng các kết quả

NGHIÊN CỨU DO TRÍ TUỆ NHÂN TẠO CỦA GOOGLE TẠO RA CHƯA THAY ĐỔI CÁCH MÀ NHỮNG NGƯỜI DÙNG INTERNET SỬ DỤNG CÁC KẾT QUẢ

Các tác giả: Sylvain Senecal^[*], Constantinos K. Coursaris^[**], Pierre-Majorique Léger^[***] và Sylvain Amoros^[****]

Tổng quan về trí tuệ nhân tạo cung cấp cho người sử dụng Google những câu trả lời do trí tuệ nhân tạo tạo ra bằng cách thu thập và tóm tắt những thông tin xuất phát từ những trang web khác nhau. (Shutterstock)

Vào tháng 5/2024, Google đã thông báo phát hành các Tổng quan về trí tuệ nhân tạo, là chức năng tìm kiếm tạo sinh được trí tuệ nhân tạo cung cấp.

Lúc đầu được đặt tên là Kinh nghiệm tìm kiếm tạo sinh, tổng quan về trí tuệ nhân tạo thu thập và tóm tắt thông tin từ các trang Web khác nhau.

Những câu trả lời của trí tuệ nhân tạo xuất hiện ở đầu trang khiến ta thấy rõ ngay. Mục tiêu là cải thiện kinh nghiệm của người dùng internet bằng cách cung cấp cho họ một phương tiện trực tiếp hơn để truy cập thông tin, đồng thời bảo đảm rằng các kết quả tìm kiếm là xác đáng.

Lúc đầu là dành riêng cho Mỹ, tính năng này đã dần dần được thiết lập ở quy mô toàn cầu. Từ nay, tổng quan về trí tuệ nhân tạo được cung cấp cho trên 100 quốc gia, trong đó có Canada.

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt giữa các công cụ tìm kiếm có trang bị trí tuệ nhân tạo, Google triển khai một nỗ lực to lớn với các Tổng quan về trí tuệ nhân tạo. Mục tiêu là để hưởng lợi từ sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trí tuệ nhân tạo tạo sinh và đề xuất một câu trả lời cho SearchGPT d’OpenAI và Deep Search của Microsoft Bing, chính công cụ này cũng lại được cung ứng bởi ChatGPT của OpenAI.

Đồng thời, các robot đàm thoại như ChatGPT, Copilot của Microsoft và Gemini của Google tiếp tục thúc đẩy mối quan tâm của những người dùng internet trên toàn thế giới. Đầu tư của Google vào trí tuệ nhân tạo là chính yếu để giúp cho Google ở lại trên đường đua khi đối diện với những người khổng lồ khác về Web.

Một trăm ngày của Donald J. Trump: Đo lường cơn địa chấn của một chế độ tổng thống đế chế

MỘT TRĂM NGÀY CỦA DONALD J. TRUMP: ĐO LƯỜNG CƠN ĐỊA CHẤN CỦA MỘT CHẾ ĐỘ TỔNG THỐNG ĐẾ CHẾ

(bản đồ, biểu đồ, số liệu chính)

Trong 100 ngày, Donald Trump là vị tổng thống gây xáo trộn nền kinh tế của đất nước mình và của thế giới nhiều nhất - gần như hoàn toàn thông qua quyền hành pháp và bằng cách tiêu diệt Nhà nước pháp quyền.

Ông cũng là người ít được lòng dân nhất và dành hơn một phần tư thời gian để chơi golf.

Một nghiên cứu gồm 10 điểm nhằm hiểu và định lượng chính sách của ông vượt ra ngoài cảnh tượng phá hoại được dàn dựng từ Nhà Trắng.

Tác giả: Marin Saillofest

Nhà nghiên cứu và phân tích địa chính trị trong Nhóm Nghiên Cứu Địa Chính Trị của LE GRAND CONTINENT

1 - Donald Trump là vị tổng thống ít được lòng dân nhất trong 70 năm qua

Uy tín của Trump đã giảm dần ngay từ những ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai. Từ mức trung bình 49% cho đến đầu tháng 2, con số này đã giảm xuống còn 43,3% ý kiến tán thành vào thứ Ba, ngày 29 tháng 4.

Một cuộc khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew được tiến hành từ ngày 7 đến ngày 13 tháng 4, sau thông báo về mức thuế “có đi có lại” vào ngày 2 tháng 4 và sự sụp đổ sau đó của thị trường chứng khoán toàn cầu, đã cho thấy rằng người Mỹ chỉ trích nhiều nhất cách cai trị của Trump và chương trình nghị sự về thương mại và thuế quan của ông.

Tỷ lệ tán thành nhiệm kỳ của Trump

Biểu đồ: Le Grand Continent • Nguồn: G. Elliott Morris. (Xem biểu đồ động tại đây)

Vòm Titus: Hai phù điêu lối đi (Khảo cổ học, N. L. Việt và N. L. Dũng)

Vòm Titus: Hai phù điêu lối đi

“Chiến thắng” và “Chiến lợi phẩm”

Nguyễn Lương Việt^* & Nguyễn Lương Dũng^**

^*Cử nhân Khảo cổ học (Đại Học Würzburg, Đức)
^**Phó Giáo sư, Tiến sĩ Cơ học (Đại Học Bách Khoa TP.HCM)

Mở đầu

Các mái vòm khải hoàn, những tượng đài độc lập hình cổng, được xây dựng ở Rome, nước Ý, để tôn vinh các hoàng đế chiến thắng. Chúng được dùng để chứng minh sự bất khả chiến bại của người La Mã và nhắc nhở các thế hệ sau về vô số chiến thắng của họ. Khải Hoàn Môn Titus ở Quảng trường La Mã tại Rome là khải hoàn môn cổ đại lâu đời nhất còn sót lại với chỉ một lối đi duy nhất. Nó được xây dựng vào năm 81 sau Công nguyên trên đỉnh núi Velia, một dãy núi nối Palatine với Esquiline.  Đây cũng là điểm cao nhất của đường Via Sacra chính và lối vào Quảng trường La Mã (Forum Romanum). Có rất ít tài liệu về Khải Hoàn Môn Titus từ thời cổ đại. Khải hoàn môn có lẽ được Thượng viện của Đế chế La Mã xây dựng cho Titus để kỷ niệm chiến thắng của Titus (39-81, Hoàng đế La Mã 79-81 SCN) và cả cha ông là Vespasian (9-79, Hoàng đế La Mã 69-79 SCN) chống lại người Do Thái. Bài viết này mô tả về Khải Hoàn Môn Titus nổi tiếng, bao gồm các phù điêu và dòng chữ khắc trên đó, nhằm làm rõ lý do xây dựng công trình này. Các phù điêu trên hành lang rất quan trọng: “Phù điêu chiến thắng” và “Phù điêu chiến lợi phẩm”. Bài viết cũng mô tả lý do xây dựng một khải hoàn môn hoành tráng như vậy: chiến thắng của Titus trong cuộc chiến chống người Do Thái và sự phong thánh cho Titus do Viện nguyên lão La Mã quyết định sau khi Titus qua đời.

Vòm Titus ở Rome (Theo Pogorzelski, 2015)

Narasimha, người Bà La Môn có con gái yêu một người thuộc đẳng cấp hạ tiện (intouchable)

BÚT KÝ ẤN ĐỘ

NARASIMHA, NGƯỜI BÀ LA MÔN CÓ CON GÁI YÊU MỘT NGƯỜI THUỘC ĐẲNG CẤP HẠ TIỆN (INTOUCHABLE)

Tác giả: François-Xavier Croisy 

Ga xe lửa Ấn Độ - tranh vẽ bằng mực của tác giả

Sự lựa chọn của một cô gái vấp phải những định kiến và danh dự của một người cha cố chấp. Do đó, mối quan hệ của họ sẽ bị đảo lộn.

Narasimha là một người thuộc đẳng cấp Bà La Môn. Tên ông có nghĩa là “Nhân Sư” trong tiếng sanscrit, là hoá thân thứ tư của thần Vishnu. Tuy nhiên, Narasimha không phải là giáo sĩ, kỹ sư, luật sư cũng không phải là giáo sư hay chủ ngân hàng, vốn là những nghề truyền thống của người Bà La Môn, đẳng cấp cao nhất tại Ấn Độ. Ông không hành nghề trí thức, chỉ là một người lao động chân tay, một thợ mộc thủ công. Vâng, Narasimha đúng là một người Bà La Môn, nhưng là một người Bà La Môn làm một nghề của đẳng cấp vaishya (đẳng cấp thứ ba gồm tầng lớp nông dân, thợ thủ công và thương nhân -ND-). Điều này là có thể được và không đến nỗi làm ô danh lắm vì những người vaishya là đẳng cấp (varna) thứ ba, vốn là những người cuối cùng có thể nghe kinh Vệ Đà linh thiêng và được sinh ra hai lần. Vậy Narasimha là thợ mộc và tôi đã có dịp gặp ông vì chính ông đã làm nhiều đồ nội thất cho căn hộ của tôi ở Delhi.

Thực ra, Narasimha làm việc cho Kashmiri Shahnoor là một người bạn của tôi, cô ấy có một chuỗi cửa hàng bán các loại khăng quàng Pashima và cũng muốn trang trí nội thất – thảm, đồ gỗ, vải và màn, vật dụng bằng giấy bồi v.v.. Tóm lại, tất cả những gì cần có cho khách hàng hạng sang của Delhi, người Ấn Độ là chính, nhưng cũng có người nước ngoài, nhất là các toà đại sứ. 

Shahnoor làm việc với một tốp thợ thủ công và Narasimha là thợ mộc của cô. Do đó tôi đã gặp ông ấy nhiều lần tại văn phòng của Shahnoor, dưới tầng hầm ở Jaipur Estate, Nizamuddin East, là một khu phố của New Delhi. Dáng người trung bình, ăn mặc giản dị, màu xám hoặc đen, Narasimha có một gương mặt có phần thiếu linh động, một cái nhìn lim dim với mắt phải hơi lườm lườm. Ông không nói nhiều, hoàn toàn không biết tiếng Anh, và lại càng biết ít hơn về hệ thống đo lường mét.

Ba cách mà Đức Giáo hoàng Francis ảnh hưởng đến phong trào khí hậu toàn cầu

BA CÁCH MÀ ĐỨC GIÁO HOÀNG FRANCIS ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHONG TRÀO KHÍ HẬU TOÀN CẦU

Các đại diện người bản địa của các cộng đồng Amazon cùng Đức Giáo hoàng Francis tại vườn Vatican. Godong/Alamy Stock Photo

Tin về sự qua đời của Đức Giáo hoàng Francis đã được Vatican công bố. Lần đầu tiên tôi gặp cố Giáo hoàng Francis tại Vatican là sau một hội nghị có tên Cứu lấy Ngôi nhà chung của chúng ta và Tương lai của Sự sống trên Trái đất vào tháng 7 năm 2018. Các đồng nghiệp và tôi cảm nhận được điều gì đó trọng đại đang diễn ra tại trung tâm của giáo hội.

Vào thời điểm đó, tôi đang hỗ trợ thành lập viện nghiên cứu Laudato Si' mới tại Jesuit Hall thuộc Đại học Oxford. Viện này được đặt tên theo thông điệp năm 2015 của giáo hoàng (một lá thư gửi các giám mục phác thảo chính sách của giáo hội) về biến đổi khí hậu.

Sứ mệnh của viện này bắt nguồn từ tầm nhìn lấy cảm hứng từ tôn giáo của Đức Giáo hoàng về hệ sinh thái toàn diện [integral ecology] – một phương pháp tiếp cận đa ngành giải quyết các vấn đề xã hội và sinh thái về bình đẳng và khủng hoảng khí hậu.

Xuất thân từ Argentina, Giáo hoàng Francis, vị giáo hoàng Dòng Tên đầu tiên, đã tận mắt chứng kiến ​​Amazon bị tàn phá và hoàn cảnh khốn khổ của những cộng đồng nghèo nhất Nam Mỹ. Mối quan tâm của ngài về công lý cho các cộng đồng dễ bị tổn thương và bảo vệ hành tinh luôn đi đôi với vai trò lãnh đạo tôn giáo.

Trong bức thư đầu tiên của mình, Laudato Si', ngài kêu gọi tất cả mọi người, không chỉ người Công giáo, hãy chú ý nhiều hơn đến sự mong manh của cả hành tinh và con người. Điều chúng ta cần không gì khác hơn là một cuộc cách mạng văn hóa, ngài viết. Là một nhà thần học, tôi nhận ra rằng ngài đã truyền cảm hứng cho sự thay đổi đáng kể theo ba cách chính.

Tiến tới cuộc đại chiến giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ (phần một)

TIẾN TỚI CUỘC ĐẠI CHIẾN GIỮA TRUNG QUỐC VÀ HOA KỲ (PHẦN MỘT)

Ở hai bên bờ Thái Bình Dương, hai gã khổng lồ đang chuẩn bị cho trận chiến.

Hàng triệu máy bay không người lái, hàng nghìn tàu chiến, vệ tinh, trung tâm dữ liệu và thuế quan... Những yếu tố của cuộc đối đầu, một phần, đã có rồi. Chúng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để biết được chiến tranh công khai sẽ như thế nào.

Tập đầu tiên của cuộc điều tra sâu rộng của Jean-Michel Valantin.

Tác giả: Jean-Michel Valantin^[*]

Hình: © SIPA

Trên không, hàng ngàn máy bay không người lái được trang bị AI tiến hành chiến tranh mà không cần sự chỉ huy của con người, hoạt động giống như một siêu quân đội không có người lãnh đạo.

Chúng quyết định mọi thứ, hạ cánh và bay từ một tàu sân bay khổng lồ được chế tạo riêng cho chúng.

Chúng sắp bao vây Đài Loan...

Khi cuộc đối đầu trở nên gay gắt, chiến tranh giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ có thể diễn ra dưới hình thức nào?

Chúng tôi công bố phần đầu tiên của cuộc điều tra để chuẩn bị cho cuộc đối đầu sắp tới. Để nhận các tập tiếp theo trong hộp thư điện tử của bạn, hãy đăng ký Le Grand Continent.

Nợ quốc gia của Hoa Kỳ là gót chân Achilles của nước này, nhưng Trung Quốc lại thấy đó là cơ hội

NỢ QUỐC GIA CỦA HOA KỲ LÀ GÓT CHÂN ACHILLES CỦA NƯỚC NÀY, NHƯNG TRUNG QUỐC LẠI THẤY ĐÓ LÀ CƠ HỘI

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vỗ tay tại lễ ký kết tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 28 tháng 6 năm 2024. (Ảnh: AP, Jade Gao)

Trung Quốc đang dần khẳng định mình là nhân tố chính trong tổ chức mà gần đây được gọi là Phương Nam Toàn cầu, vốn là Phong trào Không liên kết trước đây. Trong vài thập kỷ qua, Trung Quốc đã trở thành chủ nợ lớn nhất thế giới của các nước đang phát triển. Điều đó khiến nhiều người lo ngại rằng nước này sẽ khuất phục các đối tác thông qua “bẫy nợ” và dùng nó để thiết lập “phạm vi ảnh hưởng bá quyền”.

Vị thế kinh tế của Trung Quốc mạnh đến mức hiện điều này được coi là mối đe dọa chính đối với đồng đô la Mỹ. Trung QUốc là một thành viên có ảnh hưởng của nhóm BRICS+ (bao gồm cả Brazil, Nga, Ấn Độ và Nam Phi). Nhóm này đang nỗ lực thiết lập một thế giới đa cực thách thức sự bá quyền của phương Tây, cụ thể là sự lãnh đạo của Hoa Kỳ. Tôi đã phân tích vấn đề này trong một bài viết trước.

Dù không trực tiếp dùng từ “mối đe dọa” [threat] nhưng chính quyền Hoa Kỳ hiện coi Trung Quốc là “thách thức lâu dài nghiêm trọng bậc nhất” đối với trật tự quốc tế. Chuyện dễ hiểu khi mà mục tiêu chiến lược của Trung Quốc là chấm dứt sự thống trị của đồng đô la Mỹ, nền tảng của quyền bá chủ Hoa Kỳ.

Là một nhà nghiên cứu về kinh tế chính trị quốc tế tại Đại học Laval, tôi đang tìm hiểu vai trò của Trung Quốc trong quá trình phi đô la hóa thế giới.