Sự cố gián đoạn dịch vụ IT toàn cầu đã khiến chuỗi cung ứng bị tê liệt – chúng ta cần chuẩn bị tốt hơn trong tương lai

 

SỰ CỐ GIÁN ĐOẠN DỊCH VỤ IT TOÀN CẦU ĐÃ KHIẾN CHUỖI CUNG ỨNG BỊ TÊ LIỆT – CHÚNG TA CẦN CHUẨN BỊ TỐT HƠN TRONG TƯƠNG LAI

Tác giả: Sanjoy Paul và Towfique Rahman

Sự cố gián đoạn dịch vụ IT vào thứ sáu vừa rồi (19/06/2024) – do lỗi cập nhật phần mềm từ công ty an ninh mạng Crowdstrike – đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh trên toàn thế giới.

Nhiều quốc gia đã báo cáo về tình trạng gián đoạn nghiêm trọng, bao gồm Úc, New Zealand, Nhật Bản, Ấn Độ, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh. Nhiều doanh nghiệp không thể truy cập vào các hệ thống và dữ liệu quan trọng, dẫn đến sự chậm trễ đáng kể và tổn thất tài chính.

Khi cuộc khủng hoảng xảy ra, nhiều người trong chúng ta sẽ bận tâm đến những tác động tức thời của nó đối với người tiêu dùng – hệ thống bệnh viện ngừng hoạt động, một số siêu thị chỉ chấp nhận thanh toán bằng tiền mặt, các chuyến bay bị hoãn và người dẫn chương trình thời sự phải đọc từ những bản ghi chú được in ra.

Làm sáng tỏ trí tuệ nhân tạo tạo sinh: đúng, sai, không chắc

LÀM SÁNG TỎ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO TẠO SINH: ĐÚNG, SAI, KHÔNG CHẮC

Tác giả: Laure Soulier

Giảng sư tại Đại học Sorbonne, 

thành viên của nhóm “Machine Learning and Information Access” 

Tóm tắt Các trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh làm ra nội dung, nói chung là thích đáng và đa dạng (văn bản, hình ảnh, video), dựa trên các xác suất và các mô hình ngôn ngữ sâu. Mặc dù rất hiệu quả, trí tuệ nhân tạo không so sánh được cũng không tương đương với trí tuệ của con người: điều mà trí tuệ nhân tạo nhắm tới bất lợi cho sự thật, đó là vẻ ngoài như thật. Chương trình tiếp tục kéo dài các thiên kiến và sai lầm của trò chơi các dữ liệu trên cơ sở đó trí tuệ nhân tạo đã được huấn luyện. “Công cụ làm việc này” sẽ không thay thế một cách rộng rãi số việc làm, mà còn có thể tạo ra việc làm mới. Sự phát triển về dài hạn của trí tuệ nhân tạo vẫn còn bất định, nhưng sẽ phải tính đến những mối quan tâm về môi trường và hướng tới một trí tuệ nhân tạo tiết kiệm.

#1 Trí tuệ nhân tạo tạo sinh: một cuộc cách mạng trí tuệ?

Trí tuệ nhân tạo tạo sinh, một trí tuệ nhân tạo riêng biệt - ĐÚNG

Trong vương quốc của trí tuệ nhân tạo tồn tại nhiều loại. Trong các loại này, trí tuệ nhân tạo tạo sinh, như tên của nó chỉ ra, nổi bật hơn nhờ năng lực tạo ra nội dung: văn bản, hình ảnh, video… Một số được biết đến nhiều nhất trong các hệ thống hiện nay là ChatGPT, Bard, Midjourney hay còn là DALL-E. 

Nguyên tắc của các hệ thống này dựa trên các xác suất: Hệ thống đoán trước từ tiếp theo hay pixel kế cận, tùy theo điều mà hệ thống cho là có vẻ như thật nhất. Để làm như vậy, trí tuệ nhân tạo tạo sinh dựa vào một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), nghĩa là một mạng nơ-ron nhân tạo sâu vốn đã được huấn luyện với một lượng lớn các dữ liệu. Như vậy, phần mềm máy tính nhận dạng những mối tương quan khả dĩ nhất tùy theo bối cảnh.

MMT (Modern Monetary Theory) hay Lí thuyết tiền tệ hiện đại

MMT (MODERN MONETARY THEORY) HAY LÍ THUYẾT TIỀN TỆ HIỆN ĐẠI

MMT là lí thuyết biết rút ra tất cả những hệ quả của tính NỘI SINH của việc tạo sinh tiền tệ. Như vậy lí thuyết có một quan điểm độc đáo, thường trái chiều với các thành kiến giữa TIỀN TỆ và tín dụng cũng như như với vai trò của CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ. Lí thuyết này, trong một thời gian dài chỉ phổ biến trong một vài đại học không nổi tiếng, trở nên quan trọng vào thời điểm cuộc khủng hoảng năm 2007-2008, tính xác đáng của những phân tích của nó được một phần lớn giới kinh tế miễn cưỡng thừa nhận. Các luận điểm của lí thuyết – được trình bày trong “MMT primer” trên trang neweconomicperspectives.org – là một thách thức thật sự đối với lí thuyết TÂN CỔ ĐIỂN mà tiền tệ và, chung hơn, các khoản nợ và tín dụng là những lỗ đen.

Điều làm nên sức mạnh và lực thu hút của MMT là do lí thuyết được đặt trên nền tảng của những sự kiện khó phản bác và trên những hằng đẳng thức kế toán – do đó luôn đúng. Việc này khiến cho lí thuyết có một quan điểm rất khác, và xác đáng hơn quan điểm truyền thống.

Bước đi đầu tiên: Tự Do Tư Tưởng

BƯỚC ĐI ĐẦU TIÊN: TỰ DO TƯ TƯỞNG

Tác giả: Tôn Thất Thông

Nếu trong kinh tế, tự do kinh doanh là gốc rễ của sự tăng trưởng phồn vinh, thì trong triết học và các lĩnh vực nghiên cứu khác, tự do tư tưởng là cội nguồn của mọi sáng tạo và là nguồn cảm hứng tạo nên sáng kiến để canh tân, đưa xã hội đến tiến bộ.

Trong thời đại khai sáng, khi học giả đã đạt đến tự do tư tưởng, thì triết học trở thành lĩnh vực quan trọng hàng đầu trong việc định hình con người và xã hội. Nó thay đổi cách nhìn về con người và vũ trụ. Nó định hình cách hành xử của con người đối với các định chế chính trị, tôn giáo và xã hội. Nó vạch hướng đi cho những cuộc cách mạng chính trị vĩ đại. Đồng thời, triết học cũng cung cấp phương pháp luận cho khoa học gia trên đường nghiên cứu khoa học tự nhiên.

Để đạt đến năng lực chi phối tiến trình lịch sử ấy, con đường cũng vô cùng cam go, nhưng triết gia khai sáng đã tìm được cho mình một hướng đi rất vững chắc: đó là, trước hết cần tự giải thoát mình ra khỏi thế kìm kẹp về độc quyền văn hóa và tư tưởng, vốn dĩ đã ngự trị suốt cả ngàn năm trước. Video hôm nay sẽ cung cấp cho các bạn những dữ liệu lịch sử liên quan để phán xét. Ngoài ra, con đường họ đi cũng là bài học có giá trị cho đến ngày nay, nhất là ở trong các nước chuyên chế độc tài.

Trên con đường xây dựng thế giới mới, thì con người, chứ không phải một sức mạnh siêu nhiên nào, là chủ thể kiến tạo nên mọi tiến bộ. Chúng ta hãy nghe Christian Thomasius, triết gia người Đức trong thế kỷ 17, phác họa chân dung một mẫu người lý tưởng, mà nền giáo dục trong thời đại khai sáng cần đào tạo để xây dựng xã hội mới:

Chúng ta cần một chương trình đào tạo học thuật vừa đặt trên nền tảng khôn ngoan, thông thái và gần gũi với kinh nghiệm thực tế, vừa chú trọng đặc biệt về năng lực phán quyết và phê phán hơn là việc bảo tồn và quản lý tri thức, đồng thời có thể gạt phăng những chướng ngại cản trở việc tiếp cận tri thức hữu dụng, […] [Chúng ta muốn] đào tạo con người có thẩm quyền về xã hội và đạo đức, những con người tao nhã, thông thái, có nhân cách, có thị hiếu lành mạnh và một tâm hồn cao thượng, […] những con người biết nghiêm khắc với truyền thống để làm quen với sáng kiến canh tân, tự rèn luyện một quan hệ lành mạnh với cải cách và đổi mới^[1].

Triết gia Đức Christian Thomasius (1655-1728).

Điện ảnh Hàn Quốc: “Remember our Sister” của Jo Hayoung hay bi kịch của các “Camp Towns”

PHỎNG VẤN

ĐIỆN ẢNH HÀN QUỐC: “REMEMBER OUR SISTER” CỦA JO HAYOUNG HAY BI KỊCH CỦA CÁC “CAMP TOWNS”

Tác giả: Gwenaël Germain

Trích từ phim “Remember our Sister" của Jo Hayoung. Hàn Quốc, 1980, bé gái Hong làm việc trong một ngôi làng phục vụ cho thú vui của các lính Mỹ. (Credits: Jo Hayoung)

Một bi kịch không được biết đến. Ngay từ những năm 1950 tại Hàn Quốc, có những ngôi làng đã tập trung các nhà chứa và những nơi “thư giãn” khác dành cho binh lính Mỹ. Tên của những ngôi làng này: Camp Towns. Những ngôi làng này do chính phủ Hàn Quốc trực tiếp tổ chức và cấm mại dâm ở ngoài các làng này. Ở đây đã có hàng chục ngàn phụ nữ trẻ bị buộc làm mại dâm. Trước tiên là phụ nữ Hàn Quốc, rồi sau đó là những phụ nữ từ khắp châu Á, họ đã trải qua một cực hình mà mọi người đều chấp nhận mãi cho đến những năm 2000. Hy sinh của họ được cho rằng để bảo vệ thường dân tránh khỏi những tội về tình dục mà binh lính Mỹ có thể phạm phải. Từ câu chuyện bi thảm này, nữ đạo diễn Jo Hayoung, 25 tuổi, đã thực hiện một bộ phim có độ dài trung bình gây xúc động đến xót xa, Remember our Sister. Vở nhạc kịch này được quay phù hợp với trẻ em đã đạt giải phim ngắn hay nhất năm 2022 tại Liên hoan phim Hàn Quốc tại Paris (FFCP). Năm nay phim này được chiếu lại tại một buổi đặc biệt mang tên “Fly Asiana”. Gặp gỡ với một nhà làm phim trẻ với niềm tin mãnh liệt và tài năng nổi bật.

Phỏng vấn Sinh năm 1998 tại Seoul, Jo Hayoung lớn lên ở Daejeon, say mê đọc những trang truyện Những người khốn khổ của Victor Hugo. Tốt nghiệp Viện Nghệ thuật và truyền thông Dong-A và vẫn là sinh viên ngành điện ảnh Đại học Nghệ thuật quốc gia Hàn Quốc, (KNUA), cô đặc biệt quan tâm đến những nơi đầy ắp ký ức, lịch sử đời người và cảm xúc. Năm 2018, cô cho ra đời một phim tài liệu ngắn đầu tiên, Sister’s Room nói về việc chị gái của cô dọn đến một khu ở mới trong khi chính cô lo lắng và phải đối mặt với những bạo lực tình dục đối với phụ nữ ở nơi công cộng. Phim xuất sắc về mặt kỹ thuật, với sự tinh tế và những thắc mắc về không gian dành cho phụ nữ, Sister’s room gần giống với phiên bản hiện đại của Hàn Quốc của quyển sách về nữ quyền do Virginia Woolf viết vào năm 1929, A Room of One’s Own (Căn phòng riêng). Năm 2022, Jo Hayoung tiếp tục khám phá những nơi đầy ắp lịch sử khi thực hiện phim Remember our Sister, một vở nhạc kịch dài 29 phút, hé lộ, qua mắt của một bé gái, đời sống tồi tệ hàng ngày tại các Camp Towns, những nhà chứa do chính phủ Hàn Quốc thiết lập để phục vụ quân đội Mỹ. Được trình chiếu tại nhiều liên hoan phim ở Hàn Quốc, năm 2022 phim đã đạt giải Fly Asiana về phim ngắn hay nhất tại Liên hoan phim Hàn Quốc ở Paris (FFCP) tạo điều kiện cho đạo diễn của phim được mời đến buổi chiếu phim vào năm 2023 và chiếu nhiều phim khác của cô cho công chúng Paris trong một buổi chiếu phim dành cho cô. Ngoài hai phim này, buổi này được bổ sung với phim Kids Land (2023) của nữ đạo diễn Kim Wonwoo, một dự án mà Jo Hayoung là phụ tá đạo diễn và có sự tham gia của cô gái trẻ Yoon Boyoun, diễn viên đóng vai bé gái là nhân viên phục vụ tên Hong trong phim Remember our Sister. Nữ đạo diễn Hàn Quốc Jo Hayoung, được giải thưởng phim ngắn hay nhất tại Liên hoan phim Hàn Quốc ở Paris năm 2022 (Nguồn: Jo Hayoung)

Năm trước, chị đã cảm thấy thế nào khi được biết là chị đã đạt giải thưởng phim ngắn hay nhất tại Liên hoan phim Hàn Quốc ở Paris FFCP?

Jo Hayoung: Tôi hoàn toàn không tưởng tượng được việc nhận giải thưởng này và tôi rất ngạc nhiên. Vào lúc tôi biết tin này tôi đang cùng một người bạn gái và cả hai chúng tôi đã reo lên. Chúng tôi đã vô cùng sung sướng. Sau đó tôi tự nhủ rằng công chúng Paris đã yêu thích phim của tôi và điều này làm cho tôi rất hạnh phúc. Điều này đã là động lực cho tôi có thể thực hiện các dự án tiếp theo của tôi.

Thuyết hậu thực dân: một ngõ cụt về mặt khái niệm cần phải tra cứu?

THUYẾT HẬU THỰC DÂN: MỘT NGÕ CỤT VỀ MẶT KHÁI NIỆM CẦN PHẢI ĐƯỢC TRA CỨU?

Etienne Huyghe

Nghiên cứu sinh tiến sĩ về Quan hệ quốc tế tại Đại học Paris 1 Panthéon Sorbonne

Một bức tranh gốm có thể nhìn thấy tại số 10 đường Petits-Carreaux, Paris, một trong những bằng chứng cuối cùng của Paris từ thời bành trướng thuộc địa của Pháp, được xếp hạng Di tích lịch sử từ năm 1984, chụp ảnh ngày 17/6/2020, còn mang dấu vết của sự phá hoại. Anne-Christine Poujoulat/AFP

Thuyết hậu thực dân, xuất hiện vào cuối những năm 1970, hiện nay là một trường phái tư tưởng có ảnh hưởng rất lớn trong giới học thuật Pháp và quốc tế.

Các nghiên cứu được thực hiện trong trường của thuyết hậu thực dân tập trung sự phân tích vào những tác động trong quá khứ và hiện tại của sự thống trị văn hóa và tâm lí đối với các xã hội và các dân tộc thuộc địa trước đây. Các công trình tự nhận thuộc trường phái này, hoặc sử dụng các khái niệm bắt nguồn từ nó, đã tăng lên trong những năm gần đây, trong khi các tiền đề lý thuyết nền tảng của chúng không phải lúc nào cũng bị tra vấn.

Tuy nhiên, hệ hình hậu thực dân vượt xa không gian đại học đơn thuần và hiện nay xuất hiện trong cuộc tranh luận chính trị, định hướng, một cách ít nhiều có ý thức, tiến trình lấy các quyết định công cộng trong không gian quốc gia và quốc tế. Mặc dù một số trong các công trình này đã có thể đưa ra một cái nhìn mới mẻ và phong phú về những biểu tượng kéo dài của chủ nghĩa thực dân, nhưng ngày nay cần phải có một cái nhìn phê phán. Bởi vì khi bản chất hóa các nhóm xã hội được nghiên cứu, khi ít chú ý đến quỹ đạo lịch sử trước đây và độc đáo của các quốc gia được nghiên cứu, và khi bỏ qua những chuyển đổi cơ bản đang xảy ra trong hệ thống quốc tế đương đại, hệ hình hậu thực dân giờ đây có nguy cơ biến thành một lối mòn thực sự về mặt khái niệm, gây hại cho sự hiểu biết về các động năng xã hội hiện tại, ở Pháp và nước ngoài. Sáu mươi năm sau khi các nước châu Phi trở thành độc lập, một lộ trình lý thuyết và thực tiễn mới phải được đề xuất.

Cao Huy Thuần và Thích Trí Quang

CAO HUY THUẦN và THÍCH TRÍ QUANG

Nguyễn Thùy An

Giáo sư Cao Huy Thuần
(1964-2024)

Thiền sư Thích Trí Quang
(1923-2019)

Khác với các tác giả của những bài viết tưởng niệm Giáo sư Cao Huy Thuần trên không gian này, tôi chỉ là hậu bối, mà lại còn là hậu bối chỉ được tiếp xúc trực tiếp với ông trong hơn hai năm ngắn ngủi. Duyên “hạnh ngộ” của tôi với Giáo sư Thuần nẩy mầm từ một phần quan trọng trong nghiên cứu luận văn tiến sĩ về chủ đề “Thành phần thứ ba và Học thuyết Nixon,” mà tôi bắt đầu viết từ cuối năm 2021. Đó là hai chương về phong trào tranh đấu cho Hòa bình của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất nói chung, và của Thiền sư Thích Trí Quang nói riêng. Thiền sư Trí Quang, như nhiều người đã biết, là người thầy mà Giáo sư Thuần vừa kính trọng, vừa xem như tri kỷ. Vì chỉ muốn bàn về những gì nằm trong phạm vi hiểu biết hạn hẹp của mình, tôi xin dành bài viết này để tưởng nhớ mối thâm tình Giáo sư Thuần dành cho Thầy Trí Quang, tức cũng là dành cho Huế, cho Phật giáo, cho con người Việt Nam.

Dù đã đọc qua các tác phẩm và tiểu luận của Giáo sư Thuần từ trước đó, phải chờ đến khi nhận được lời khuyên và sự động viên của Bác Trần Hải Hạc, tôi mới dám ngỏ lời xin trò chuyện cùng ông. Như Giáo sư Thuần tự nhận với tôi, ông “ít nói” và đã nhiều lần “từ chối phỏng vấn hay viết lại chuyện cũ.” Trong hồi âm đến thư dài giới thiệu của tôi vào mùa xuân năm 2022, ông đã không quên cho tôi biết cuộc trò chuyện mà ông đã đồng ý, thực tế, là ngoại lệ: “Cô đánh đúng chỗ yếu của tôi. Cho nên tôi khó lòng không tỏ thiện cảm và quý mến của tôi khi đọc thư cô. Nhưng xin cô nhớ câu viết đầu thư của tôi: tôi rất ít nói và chuyện ấy lại rất khó nói. Tôi sợ cô sẽ thất vọng.” Tôi mừng khôn xiết!

Einstein và Heisenberg: Những người đặt nền tảng cho nền Vật lý hiện đại (K. Kleinknecht)

EINSTEIN và HEISENBERG

Những người đặt nền tảng cho nền Vật lý hiện đại

Begründer der modernen Physik

Tác giả: Konrad Kleinknecht

Người dịch: Nguyễn Lê Tiến

Chủ trương, hiệu đính và dẫn nhập: Nguyễn Xuân Xanh

Chúng ta không là gì cả. Nhưng những gì chúng ta đi tìm là tất cả.

— Friedrich Hölderlin, nhà thơ Đức thế kỷ XIX

Thay cho những chân lý cơ bản là những xác suất cơ bản tôi muốn đặt ra – những điều dẫn dắt nhất thời được giả định để theo đó con người sống và tư duy.

— Friedrich Nietzsche (1882)

Lời nói đầu

Các anh chị và các bạn thân mến,

Quyển sách Einstein và Heisenberg dưới đây vừa chính thức được Nxb Tổng hợp TP Hồ Chí Minh phát hành. Anh Nguyễn Lê Tiến và tôi rất vui mừng quyển sách này cuối cùng đã có mặt ở Việt Nam để đưa cuộc cách mạng vật lý đầu thế kỷ XX, một “thiên anh hùng ca” trong hành trình khoa học của nhân loại, đến tay bạn đọc. Nó giống như câu chuyện trong thần thoại Hy Lạp của nhóm anh hùng được gọi Argonauts, dưới sự lãnh đạo của Jason, đi trên chiếc thuyền Argo với cái đích tìm Lông cừu vàng, được treo trong khu rừng của Colchian Ares, và được bảo vệ đêm ngày bởi một con rồng không bao giờ ngủ. Họ phải vượt qua muôn vàng hiểm nguy. Tuy các nhà vật lý cuối cùng chưa tìm thấy Lông cừu vàng, hay ở đây là Bản đồ của Chúa, nhưng cuộc phiêu lưu như thần thoại đã đưa họ đến một lục địa cực kỳ màu mỡ, một “phần đất hứa của Thượng đế”. Qua khoa học mới, họ đã hiểu Thượng đế nhiều hơn, đến gần Thượng đế nhiều hơn, ở những vùng đất xa xôi nhất và những vùng đất nhỏ bé nhất trong thế giới vật chất. Tri thức của họ tuy vẫn còn bị thách thức vì chưa trọn vẹn, nhưng nhiều thử nghiệm ý tưởng đã tiếp tục diễn ra liên tục, dù vẫn chưa thấy một triển vọng thuyết phục về một con đường khả thi để đi tiếp. Tuy thế, lục địa mới hôm nay là nền tảng quan trọng nhất mà con người có được và là bàn đạp cho cuộc tìm kiếm con đường tương lai.

Đây là Nhóm các Argonaut vật lý thế kỷ XX đi tìm Bản đồ của Chúa mà người đóng vai trò lãnh đạo tinh thần là Einstein. Hội nghị Solvay lần thứ năm diễn ra tại Brussells năm 1927 ngay sau khi những khám phá cơ học lượng tử được công bố và gây nhiều tranh luận. Mười bảy (17) trong số 29 khách tham dự Hội nghị đã nhận được Giải Nobel hoặc sau đó (như Pauli 1945, Max Born 1954). Tên nhân vật từ hàng phía sau đến hàng phía trước, và từ trái sang phải:

– Auguste Piccard, Émile Henriot, Paul Ehrenfest, Édouard Herzen, Théophile de Donder, Erwin Schrödinger, Jules-Émile Verschaffelt, Wolfgang Pauli, Werner Heisenberg, Ralph Howard Fowler, Léon Brillouin,

– Peter Debye, Martin Knudsen, William Lawrence Bragg, Hendrik Anthony Kramers, Paul Dirac, Arthur Compton, Louis de Broglie, Max Born, Niels Bohr,

– Irving Langmuir, Max Planck, Marie Skłodowska Curie, Hendrik Lorentz, Albert Einstein, Paul Langevin, Charles Eugène Guye, Charles Thomson Rees Wilson, Owen Willans Richardson.

Tôi xin phép hơi “dài dòng” một chút, nếu có thể nói, bởi vì câu chuyện bản thân nó là một trường ca mà thế giới hơn một trăm năm qua đã tốn không ít bút mực để viết về nó và về những con người đã tạo nên nó, và vẫn còn tiếp tục.

Các nhà khoa học nhẹ nhõm vì phe cực hữu thất bại trong cuộc bầu cử ở Pháp

CÁC NHÀ KHOA HỌC NHẸ NHÕM VÌ PHE CỰC HỮU THẤT BẠI TRONG CUỘC BẦU CỬ Ở PHÁP — NHƯNG HỌ VẪN PHẢI ĐỐI MẶT VỚI SỰ BẤT TRẮC

Do không có đảng nào giành được đa số phiếu nên tác động của cuộc bỏ phiếu đối với việc nghiên cứu vẫn chưa rõ ràng.

Barbara Casassus

Một cuộc mít tinh vào đêm bầu cử ở Nantes, Pháp. Ảnh: Loic Venance/AFP qua Getty

Các nhà khoa học ở Pháp nhẹ nhõm khi đảng cánh hữu National Rally (RN) thua cuộc trong cuộc bầu cử quốc hội ngày hôm qua. Nhưng việc không có người chiến thắng hoàn toàn bộc lộ sự bất trắc cho các nhà khoa học, và nhiều người không nghĩ rằng chính phủ mới sẽ tạo ra sự khác biệt tích cực cho nghiên cứu và giáo dục đại học.

Đảng National Rally được kỳ vọng sẽ giành được đa số phiếu sau khi giành chiến thắng trong vòng bỏ phiếu đầu tiên vào ngày 30 tháng 6, và các nhà khoa học đã lo ngại rằng điều này có thể dẫn đến việc cắt giảm ngân sách nghiên cứu, hạn chế nhập cư và đưa chủ nghĩa hoài nghi về biến đổi khí hậu vào hạ viện Pháp, tức Quốc hội nước này. Nhưng bất ngờ thay, đảng này đã giành vị trí thứ ba trong cuộc bỏ phiếu vòng hai ngày hôm qua, xếp sau đảng cánh tả Mặt trận Bình dân Mới (NPF) và trung dung Ensemble — một liên minh bao gồm đảng Phục hưng của Tổng thống Emmanuel Macron. Không ai trong hai đảng dẫn đầu giành được lượng phiếu đa số tuyệt đối và giờ đây họ phải đàm phán để thành lập chính phủ.

Trí tuệ nhân tạo cần được dạy trên các tập dữ liệu đa dạng về văn hóa để tránh thiên vị

TRÍ TUỆ NHÂN TẠO CẦN ĐƯỢC DẠY TRÊN CÁC TẬP DỮ LIỆU ĐA DẠNG VỀ VĂN HÓA ĐỂ TRÁNH THIÊN VỊ

Tác giả: Vered Shwartz

Nhu cầu giải quyết sự đa dạng trong các bộ dữ liệu được sử dụng để đào tạo trí tuệ nhân tạo ngày càng tăng. (Shutterstock)

Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) là các chương trình trí tuệ nhân tạo học sâu, như ChatGPT của OpenAI. Khả năng của các LLM đã phát triển thành một phạm vi khá rộng, từ viết các bài luận trôi chảy, đến viết mã lập trình cho đến viết sáng tạo. Hàng triệu người trên toàn thế giới sử dụng các LLM và sẽ không ngoa khi nói rằng những công nghệ này đang chuyển đổi công việc, giáo dục và xã hội.

Các LLM được dạy bằng cách đọc một lượng lớn văn bản và học cách nhận ra và bắt chước các hình mẫu trong dữ liệu. Điều này cho phép chúng tạo ra văn bản mạch lạc và giống con người về hầu như mọi chủ đề.

Vì internet vẫn chủ yếu là tiếng Anh — 59 phần trăm tất cả các trang web đều bằng tiếng Anh tính đến tháng 1 năm 2023 — nên các LLM chủ yếu được dạy bằng văn bản tiếng Anh. Thêm vào đó, phần lớn văn bản tiếng Anh trực tuyến đến từ người dùng tại Hoa Kỳ, nơi có 300 triệu người nói tiếng Anh.

Học về thế giới từ các văn bản tiếng Anh được viết bởi người dùng web ở Hoa Kỳ, các LLM nói tiếng Anh Mỹ chuẩn và có lăng kính hẹp về phương Tây, Bắc Mỹ hoặc thậm chí lấy Hoa Kỳ làm trung tâm.