|
Branko Milanovic (1953-) |
TOÀN CẦU HOÁ, DI CƯ, BẤT BÌNH ĐẲNG GIA TĂNG, CHỦ NGHĨA DÂN TÚY...
Tại sao bất bình đẳng trở thành một vấn đề lớn đến như vậy? Tại sao nó lại bào mòn xã hội?
Tôi nghĩ rằng nó [bất bình đẳng] đã trở thành một vấn đề lớn, chủ yếu là do cuộc khủng hoảng. Cuộc khủng hoảng đã khiến cho mọi người nhận ra rằng, ví dụ, khi ngôi nhà của họ bị tịch thu hoặc bản thân không thể hoàn trả được khoản vay thế chấp, v.v. thì trên thực tế, họ vẫn phải trả nợ. Họ nhận ra rằng trong một thời gian dài, tầng lớp trung lưu ở Hoa Kỳ, và tuy có ít hơn ở Tây Âu nhưng vẫn rất đáng lưu ý, đã sống thoải mái bằng việc có thể vay mượn và/hoặc cho bằng bạn bằng bè trong khi thu nhập thực tế không hề tăng lên.
Sau đó, họ nhận thấy rằng, dĩ nhiên, một số người ở tầng lớp trên cùng đã làm rất tốt trong thời gian đó. Tôi tin rằng điều này đã khiến cho sự bất bình đẳng trở nên đáng chú ý. Hiện nay, tại sao bất bình đẳng nói chung lại quan trọng? Tôi cho rằng nó quan trọng ngay cả khi có tăng trưởng kinh tế. Để tôi nói đơn giản hơn nhé. Chúng ta biết rằng trong xã hội mà bất bình đẳng rất cao thì các đặc quyền càng được củng cố qua các thế hệ. Chúng ta sẽ không có sự thay đổi địa vị xã hội qua các thế hệ trong cùng một gia đình. Chúng ta sẽ có rất nhiều người không bao giờ có thể đóng góp cho xã hội bằng cách làm việc, hoặc bằng cách học tập hoặc bằng bất cứ điều gì khác, bởi vì, đơn giản là, họ không có tiền để thực sự làm được điều đó.
Bất bình đẳng rất cao rõ ràng không phải là điều tốt. Ở thái cực khác, chúng ta có ví dụ về các nền kinh tế xã hội chủ nghĩa trước đây đã làm giảm sự bất bình đẳng đến mức chẳng còn động lực nào để làm việc chăm chỉ hơn hoặc học hành nghiên cứu. Bất bình đẳng ở mức thấp như vậy là không bền vững và có hại cho tăng trưởng. Rõ ràng là tôi nghĩ chúng ta phải nhận ra rằng bất bình đẳng không chỉ có ở mức độ tối ưu nào đó mà còn có hai loại bất bình đẳng khác nhau. Giống như có hai loại cholesterol khác nhau vậy. Có một loại bất bình đẳng tốt mà trên thực tế nhắc nhở chúng ta chấp nhận rủi ro, làm việc chăm chỉ hoặc học hành nghiên cứu. Có loại bất bình đẳng xấu, mà chủ yếu là nó cho phép tầng lớp tinh hoa duy trì địa vị của họ mà không đóng góp gì nhiều cho xã hội.