Chiến tranh ở Ukraine: Tại Liên hợp quốc, một đại biểu Nga đưa ra lời xin lỗi + Chiến tranh ở Ukraine: Liệu Putin có thể trông chờ vào sự hỗ trợ kinh tế của Trung Quốc? + Mriya, chiếc máy bay lớn nhất và niềm tự hào của Ukraine bị Nga phá huỷ

CHIẾN TRANH Ở UKRAINE: TẠI LIÊN HỢP QUỐC, MỘT ĐẠI BIỂU NGA ĐƯA RA LỜI XIN LỖI

Oleg Anisimov nói rằng ông không thể biện minh cho việc xâm lược Ukraine và tuyên bố ngưỡng mộ phái đoàn Ukraine, đang tham gia một cuộc họp về khí hậu.

The HuffPost thực hiện cùng với AFP

Ảnh: PRESS SERVICE UKRAINIAN NAVAL FORCES / HANDOUT / REUTERS

Sau cuộc xâm lược Ukraine, một đại diện cấp cao của Nga tại LHQ đã đưa ra lời xin lỗi các đồng nghiệp quốc tế (ảnh minh họa chụp tại Ukraine ngày 18/2).

CUỘC KHỦNG HOẢNG UKRAINE - Một cử chỉ mạnh mẽ hiếm có. Hôm Chủ nhật này, ngày 27 tháng 2, trưởng phái đoàn Nga, đang tham dự một cuộc họp quan trọng về khí hậu của Liên hợp quốc, đã đưa ra lời xin lỗi cá nhân về cuộc xâm lược Ukraine, gọi đó là hành động vô cớ, theo nhiều nguồn tin nghe được lời phát biểu của ông tại hội nghị trực tuyến qua truyền hình đằng sau những cánh cửa đóng, quy tụ 195 nước.

Sự can thiệp bất ngờ này của Oleg Anisimov tiếp sau tuyên bố nảy lửa của người đồng cấp Ukraine, Svitlana Krakovska, về tình hình đất nước của bà.

“Nhân danh tất cả người Nga, cho phép tôi đưa ra lời xin lỗi vì đã không thể ngăn được cuộc xung đột này,” Oleg Anisimov đã nói bằng tiếng Nga tại phiên họp toàn thể bế mạc các cuộc đàm phán, theo ba nguồn tin riêng tường thuật cho hãng AFP, vốn đã nghe được bản dịch chính thức bằng tiếng Anh của LHQ về lời phát biểu của Oleg Anisimov.

Thời đại thái cực 1914 (7): Sự cáo chung của các đế chế

THỜI ĐẠI THÁI CỰC 1914 – 1991 (7)

THE AGE OF EXTREMES

Nguyễn Ngọc Giao dịch

PTKT: Kể từ tháng 8.2021, chúng tôi lần lượt đăng tiếp các chương còn lại của tác phẩm Thời đại thái cực 1914-1991. Để có một cái nhìn chung giới thiệu tác giả và tác phẩm, mời bạn đọc lại bài Nhà sử học của hai thế kỷ.

MỤC LỤC

Eric J. Hobsbawm (1917-2012)

Lời tựa và Cảm tạ

Lời tựa bản tiếng Pháp

Hình ảnh minh họa

Chú thích các hình ảnh

Thế kỉ nhìn từ đường chim bay

phần thứ nhất - THỜI ĐẠI TAI HỌA

chương 1 Thời đại chiến tranh toàn diện

chương 2 Cách mạng thế giới

chương 3 Dưới đáy vực thẳm kinh tế

chương 4 Sự suy sụp của chủ nghĩa liberal

chương 5 Chống kẻ thù chung

chương 6 Nghệ thuật, 1915-1945

chương 7 Sự cáo chung của các Đế chế

phần thứ hai - THỜI ĐẠI HOÀNG KIM

chương 8 Chiến tranh Lạnh

chương 9 Thời đại Hoàng kim

chương 10 Cách mạng xã hội, 1945-1990

chương 11 Cách mạng văn hóa

chương 12 Thế giới thứ Ba

chương 13 “Chủ nghĩa xã hội hiện tồn”

Phần thứ ba: SỤP ĐỔ

chương 14 Những thập niên Khủng hoảng

chương 15 Thế giới thứ Ba và cách mạng

chương 16 Sự cáo chung của chủ nghĩa xã hội

chương 17 Tiền phong hấp hối: nghệ thuật sau 1950

chương 18 Phù thủy và đồ đệ tập việc: các ngành khoa học tự nhiên

chương 19 Tiến tới thiên niên kỉ mới

* * *

Phần thứ nhất

THỜI ĐẠI TAI HỌA

Chương 7

SỰ CÁO CHUNG CỦA CÁC ĐẾ CHẾ

 

“Năm 1918 anh ta trở thành người khủng bố cách mạng. “Sư phụ” của anh có mặt trong buổi lễ cưới, và trong 10 năm trời, cho đến khi vợ chết vào năm 1928, anh ta không hề sống chung với vợ. Đối với người cách mạng, đó là một thứ kỉ luật sắt: tránh xa đàn bà [...]. Anh ta thường kể lể với tôi Ấn Độ sẽ tự giải phóng như kiểu Ireland. Chính trong thời gian quen anh ta mà tôi đọc cuốn My Fight for Irish Freedom (Đấu tranh cho Tự do của Ireland) của Dan Breen. Dan Breen là người mẫu lý tưởng của Masterda. Anh đặt tên cho tổ chức của mình là “chi đội Chittagong” của “Quân đội Cộng hòa Ấn Độ”, giống như “Quân đội Cộng hòa Ireland””.

Kalpana DUTT, (1945, tr. 16-17)

 

“Các nhà cai trị thuộc địa hợp thành một chủng loại người trời riêng biệt, họ chấp nhận, thậm chí khuyến khích hệ thống hối lộ và tham nhũng, vì đó là phương tiện ít tốn kém để kiểm soát đám dân chúng nghịch ngạo và thường muốn li khai. Trên thực tế, điều ấy có nghĩa là mỗi người có thể đạt được cái gì mình muốn (thắng kiện, giành được một hợp đồng với chính quyền, được vinh danh nhân dịp sinh nhật, hay được bổ nhiệm vào một chức tước) bằng cách quà cáp cho người nào có quyền ban phát hay từ chối điều anh ta mong muốn. “Quà cáp” không nhất thiết là một món tiền (như thế thì thô lỗ quá, và ở Ấn Độ, hiếm có người châu Âu nào chịu giơ tay làm như vậy). Quà có thể là sự biểu thị lòng tôn kính, thân thiện, có thể là tiếp đón đãi đằng hậu hĩ, hay là đóng góp vào một “việc nghĩa”, và, trên hết cả, sự quy phục chính quyền thuộc địa”.

M. CARRITT (1985, tr. 63-64)

 

I

 

Trong thế kỉ XIX, một nhúm quốc gia – chủ yếu là những nước ở ven bờ bắc Đại Tây Dương – đã chinh phục toàn bộ thế giới ngoài châu Âu một cách dễ dàng đến mức nực cười. Không cần chiếm đóng hoặc cai trị, các nước phương Tây thiết lập sự ưu việt không thể cưỡng lại thông qua hệ thống kinh tế xã hội cũng như tổ chức và công nghệ của họ. Chủ nghĩa tư bản và xã hội tư sản làm thay đổi thế giới, chế ngự thế giới và cung cấp mô hình – cho đến năm 1917, đó là mô hình duy nhất – cho những ai không muốn bị cỗ xe của Lịch sử đè bẹp hay xua đuổi. Sau năm 1917, chủ nghĩa cộng sản Soviet đề xướng một mô hình thay thế, nhưng về cơ bản, mô hình này cũng cùng một loại, chỉ khác là không có doanh nghiệp tư nhân và không có các định chế liberal. Lịch sử thế kỉ XX của thế giới phi – Tây phương, hay chính xác hơn, của thế giới ngoài phía bắc của phương Tây, vì vậy chủ yếu bị quy định bởi mối quan hệ của nó đối với những nước, trong thế kỉ XIX, đã tự xưng là chúa tể của loài người.

Edward P. Thompson (1924-1993)

Trong ý nghĩa ấy, lịch sử Thế kỉ XX Ngắn là một thứ lịch sử thiên vị về địa lí, và chỉ có thể như vậy khi sử gia muốn tập trung vào động lực của những biến đổi có tính toàn cầu. Điều đó không có nghĩa là chúng tôi chia sẻ quan điểm trịch thượng, rất ư “dĩ Âu vi trung”, thậm chí kỳ thị chủng tộc, hay thái độ tự mãn phi lý khá phổ biến ở các nước giàu có. Sự thật là người viết cực lực phản đối cái mà E. P. Thompson gọi là “sự trịch thượng ghê gớm” đối với các nước nghèo khó và lạc hậu. Song quả thật là động lực bộ phận lớn nhất của thế giới trong Thế kỉ XX là động lực phái sinh chứ không phải là động lực nguyên khởi. Đó chủ yếu là những nỗ lực của các thành phần tinh hoa trong các xã hội phi – tư sản tìm cách noi theo mô hình do phương Tây đề xuất: một mô hình được nhìn nhận như là mô hình của những xã hội sản sinh ra tiến bộ, phồn vinh, phú cường và văn minh, thông qua “phát triển” kinh tế và khoa học – kĩ thuật, dưới dạng tư bản chủ nghĩa hay XHCN^[56]. Không có con đường nào khác hơn là “Tây phương hóa” hay “hiện đại hóa”, muốn gọi nó thế nào cũng được. Ngược lại, chỉ vì sự tế nhị ngoại giao mới buộc người ta phải tạo ra những tên gọi khác nhau cho sự “lạc hậu” (Lenin không ngần ngại dùng từ “lạc hậu” để nói về nước Nga của mình và “các nước thuộc địa lạc hậu”) khi đề cập tới các nước vừa thoát khỏi chế độ thực dân (“chậm phát triển”, “đang phát triển”…).

Mô hình “phát triển” này có thể kết hợp với những tín ngưỡng và hệ tư tưởng khác miễn là những thứ này không can thiệp vào sự phát triển, nói ví dụ: miễn là nước “đang phát triển” này không chống lại việc xây cất sân bay chỉ vì kinh Islam hay kinh Thánh cấm đoán, hay vì việc này đi ngược lại truyền thống hiệp sĩ Trung cổ, hay mâu thuẫn với “tâm hồn slav”. Mặt khác, khi những tín ngưỡng ấy chống lại quá trình “phát triển” trong thực tiễn chứ không phải đơn thuần về mặt lí luận, thì chắc chắn sẽ thất bại và phá sản. Tuy nhiên, tin rằng ma thuật bùa chú có thể gạt được đạn súng máy sang một bên, dù niềm tin ấy thành khẩn và mạnh mẽ tới đâu chăng nữa, cũng khó thành công. Điện thoại hay điện tín rốt cuộc là những phương tiện truyền thông hiệu quả hơn là sự thần giao cách cảm của các bậc tu hành thánh thiện.

Miến Điện: Tại sao sự ra đi của Total và Chevron làm thay đổi cuộc chơi + Miến Điện: Sự tháo chạy tán loạn, một năm sau cuộc đảo chính + Total và Miến Điện: vấn đề chưa giải quyết xong

MIẾN ĐIỆN: TẠI SAO SỰ RA ĐI CỦA TOTAL VÀ CHEVRON LÀM THAY ĐỔI CUỘC CHƠI

Francis Christophe

Việc Total và Chevron tuyên bố rút khỏi Miến Điện vào ngày 21 tháng 1 năm 2022 là một đòn giáng mạnh vào uy tín toàn diện của chính quyền đảo chính, cả về mặt hình ảnh lẫn về mặt kinh tế thuần túy, đe dọa tiềm năng tồn tại của họ trong trung hạn. (Nguồn: Newsdelivers)

Cả ngày tháng lẫn giờ giấc đều không được lựa chọn ngẫu nhiên. Vào hôm thứ Sáu ngày 21 tháng 1, tập đoàn dầu mỏ khổng lồ Total, trở thành TotalEnergies vào năm 2021, và Chevron đã đồng thời thông báo rút khỏi Miến Điện, một quyết định không thể đảo ngược. Họ rút lui mà “không cần bồi thường tài chính”, theo lời lẽ trong thông cáo báo chí, khỏi mỏ khí đốt ngoài khơi Yadana (“kho báu” trong tiếng Miến Điện) – vốn có thể khai thác mà không cần đầu tư mới nhiều tiền cho đến năm 2030 – cũng như đường ống dẫn khí đốt dài 370 km, vốn xuất khẩu sản lượng khí đốt sang Thái Lan, đã được khấu hao. Cho đến ngày 21 tháng 1, kết quả các lệnh trừng phạt mà phương Tây đã áp đặt lên chính quyền đảo chính Miến Điện gần như là con số không. Sự ra đi của Total và Chevron mở ra cánh cửa trừng phạt mới đối với đối tác cũ của họ, công ty MOGE (Myanma Oil & Gas Enterprise), nguồn cung cấp tài chính cho những kẻ tiến hành đảo chính.

Năm 1992, khi Total thông báo đã ký thỏa thuận thăm dò sản xuất khí đốt với chế độ độc tài quân sự thời bấy giờ, SLORC (Hội đồng quốc gia khôi phục trật tự và luật pháp) – kết quả từ một cuộc đảo chính đẫm máu – đã có sự nhất trí để giận dữ phản đối. Total và đối tác Mỹ của họ Unocal (sau này được Chevron mua lại) đã trở thành, một cách có ý thức, nguồn cung cấp tài chính bằng các loại ngoại tệ “hợp pháp”, thứ mà SLORC không có. Điều này diễn ra suốt 30 năm.

Việc rút khỏi Miến Điện đã làm thay đổi các quân bài. Máy đúc tiền đã rời khỏi phe các tướng lĩnh, nơi nó đã bị mắc kẹt trong 30 năm, và do đó sẽ nghiêng về phe dân chủ, về Chính phủ Thống nhất Quốc gia (GUN), bao gồm các quan chức dân cử đã thoát khỏi sự bắt giữ [của chính quyền đảo chính], và nhiều phong trào kháng chiến vũ trang đang chiến đấu chống lại Tatmadaw, các lực lượng vũ trang trung thành với các tướng lĩnh đảo chính.

Phim “Don't Look Up [Đừng nhìn lên]” của Netflix, dưới góc nhìn của cựu phó chủ tịch IPCC Jean Jouzel

PHIM “DON'T LOOK UP [ĐỪNG NHÌN LÊN]” CỦA NETFLIX, DƯỚI GÓC NHÌN CỦA CỰU PHÓ CHỦ TỊCH IPCC JEAN JOUZEL

Nhà khí hậu học Jean Jouzel, thành viên Viện Hàn lâm Khoa học, đã xem phim bi hài do Leonardo DiCaprio và Jennifer Lawrence thủ vai. Ông đã đưa ra các phân tích của ông cho trang tin tức trực tuyến The HuffPost.

Clément Vaillant

Phim bi hài thuộc loại đứng hàng số 1 trong số 94 quốc gia trên thế giới trên nền tảng phát hình trực tuyến. MONTAGE THE HUFFPOST / AFP - NETFLIX

HIỆN TƯỢNG THỜI TIẾT NÓNG LÊN - Giống như Tiến sĩ Randall Mindy trong phim Don't Look Up [Đừng nhìn lên], về phần mình Jean Jouzel cũng phải chiến đấu chống lại phe những người hoài nghi. Không phải là những người từ chối tin vào sự xuất hiện của một sao chổi trên Trái đất, như trong cốt truyện phim của Netflix, mà là những người hoài nghi về hiện tượng thời tiết nóng lên.

Từ những năm 1970, nhà khoa học [Jean Jouzel] đã nghiên cứu đề tài này và là một trong những người đầu tiên mô hình hóa hiện tượng thời tiết nóng lên này. Kể từ đó, ông đã tham gia, với tư cách là tác giả chính trong các bản báo cáo thứ 2 và thứ 3 của IPCC (tổ chức đồng nhận giải thưởng Nobel Hòa bình năm 2007), một tổ chức mà ông từng là phó chủ tịch từ năm 2002 đến năm 2015. Với The HuffPost, nhà khoa học đã xem bi hài kịch do Adam McKay làm đạo diễn và đưa ra các phân tích của ông.

Phần của trực giác trong toán học (J. Dieudonné, 1987)

PHẦN CỦA TRỰC GIÁC TRONG TOÁN HỌC (1987)

Tác giả: Jean Dieudonné*
Người dịch: Nguyễn Văn Khoa

*

Jean Dieudonné (1906-1992)

Mặc dù là người theo hình thức luận và là nhân vật chính trong nhóm Bourbaki*, Jean Dieudonné không loại trừ một loại trực giác nhất định trong toán học, như được phác hoạ trong trích đoạn dưới đây.

*

Khi nói về công việc của họ, mọi nhà toán học lớn đều thích nhấn mạnh trên vai trò của cái mà họ thường gọi là “trực giác” của mình. Điều này có vẻ là lạ đối với người không quen thuộc với lĩnh vực này: nếu mở một cuốn sách toán ngày nay ra, anh ta sẽ chỉ thấy hàng trăm bổ đề, công thức, định lý, hệ luận, cuốn móc nhau một cách phức tạp theo các quy tắc lô-gic khắc nghiệt, và liên quan tới loại đối tượng toán học không thể có bất kỳ một “hình ảnh” nào trong thế giới cảm quan của chúng ta. Tôi biết nhiều nhà toán học cao tuổi, tuy đã đạt được một sự thành thạo không thể chối cãi trong phân tích cổ điển nhưng lại không thể hình dung được cách những đàn em của họ lèo lái không do dự trong một đại dương đầy những “trừu tượng”; họ sẽ dễ dàng đồng hóa lý luận của họ với một hành động máy móc là chỉ cố sắp xếp những công thức mà không tìm hiểu chúng.

Tôi tin rằng không có gì xa với sự thực hơn nhận định này; nhưng rõ ràng là chúng ta phải từ bỏ cách hiểu từ “trực giác” theo nghĩa thông thường. Điều khó khăn là cái mà nhà toán học gọi là “trực giác” là một trải nghiệm tâm lý hoàn toàn cá nhân của anh ta, hầu như không thể trao chuyển được, và ta có mọi lý do để tin rằng “trực giác” của hai nhà toán học thường là rất khác nhau.

Theo dòng mê cung của Bourdieu

THEO DÒNG MÊ CUNG CỦA BOURDIEU

Trò chuyện với Gisèle Sapiro^[*] và Franck Poupeau^[**]

Về cuốn Dictionnaire International Bourdieu/Từ điển quốc tế về Bourdieu^[***]

Phỏng vấn do Nicolas Duvoux & Jules Naudet thực hiện

“Từ điển Quốc tế về Bourdieu” minh họa nhiều khía cạnh trong sự nghiệp của Pierre Bourdieu. Ảnh hưởng của ông vượt qua ranh giới của xã hội học và ghi dấu ấn trên nhiều công trình về triết học, nhân học, sử học, ngôn ngữ học, ký hiệu học, văn học và lịch sử nghệ thuật.

Gisèle Sapiro, chủ biên, Dictionnaire international Bourdieu/Từ điển quốc tế về Bourdieu, NXB CNRS, 2020. 1000 p., Ủy Ban biên tập: François Denord, Julien Duval, Mathieu Hauchecorne, Johan Heilbron, Franck Poupeau. Điều phối biên tập: Hélène Seiler.

==========================================================

La Vie des idées: Sự nghiệp cực kỳ phong phú của Pierre Bourdieu có cho phép ta sử dụng một cách ngẫu nhiên và theo mục tiêu các khái niệm của ông (mà hình thức từ điển sẽ làm cho thuận lợi hơn) hay việc huy động những công trình của ông đòi hỏi phải duy trì tính cố kết toàn thể mà ông muốn gắn cho sự nghiệp của mình?

Gisèle Sapiro (1965-)

Franck Poupeau

G. S. & F. P.: Đối với Bourdieu cũng như đối với các tác giả kinh điển khác, chúng ta có thể thấy có cách sử dụng hời hợt và theo mục tiêu các khái niệm rút ra từ khung lý thuyết của họ, để xây dựng một cách đặt vấn đề trong khuôn khổ của cách tiếp cận thực nghiệm hay để chỉ trích. Chúng ta chỉ có thể bác bỏ cách sử dụng này vốn làm cho các khái niệm mất đi ý nghĩa và tầm sâu sắc của chúng: ví dụ, khi chúng ta vật thể hóa (réifier) các khái niệm về tập tính/habitus, vốn văn hóa hoặc trường, thay vì lợi dụng giá trị nhận thức của chúng vốn có thể xác lập mối quan hệ giữa một loạt các hiện tượng nhằm xây dựng một đối tượng một cách thỏa đáng và suy nghĩ về các lựa chọn được thực hiện trong sự thiết kế này, cũng như khi chúng ta tính đến các tác nhân và các cấp độ tạo ra giá trị văn học qua sự chuyển đổi vốn biểu tượng (phê phán, tạp chí, nhà xuất bản, giá cả, v.v.); chẳng hạn, khái niệm trường chỉ có ý nghĩa trong mối quan hệ với khái niệm tự trị, không được giả định: chúng ta phải nghiên cứu những ràng buộc chính trị, kinh tế và tôn giáo cụ thể đè nặng lên các tác nhân và các cấp độ này.

Tương tự như vậy, khái niệm tập tính (habitus) chưa bao giờ giả định về sự gắn kết hoàn hảo giữa các tâm thế, vì một mặt, chủ yếu nó dẫn ngược trở lại các tính chất và phong cách sống phân biệt các nhóm xã hội (giai cấp, nhóm nghề nghiệp) và mặt khác, có một tập tính sơ cấp được định hình bởi giáo dục gia đình, một tập tính thứ cấp được khắc sâu bởi trường học, sau đó là một tập tính nghề nghiệp, và do đó chúng ta có thể chỉ ra những mâu thuẫn có thể có giữa chúng vốn cũng thường là nguồn gốc của sự đau khổ.

Trình duyệt Cookie: Tôi đã xem 50 trang web nổi tiếng và hầu hết họ đang thu thập dữ liệu của chúng ta một cách bất hợp pháp

TRÌNH DUYỆT COOKIE^[1]: TÔI ĐÃ XEM 50 TRANG WEB NỔI TIẾNG VÀ HẦU HẾT HỌ ĐANG THU THẬP DỮ LIỆU CỦA CHÚNG TA MỘT CÁCH BẤT HỢP PHÁP

Tác giả: Asress Adimi Gikay

Thật là quá chán. Ảnh: stockwerk-fotodesign

Chủ sở hữu của Google và Facebook đều đã bị phạt nặng vì sử dụng cookie bất hợp pháp vào cuối năm 2021 bởi cơ quan bảo vệ dữ liệu của Pháp, Ủy ban Quốc gia về Công nghệ thông tin và Quyền tự do (Commission Nationale de l’Informatique et des Libertés - CNIL). Trên các phiên bản tiếng Pháp của Google, nền tảng chị em của nó là YouTube và Facebook, người dùng được yêu cầu đồng ý với cookie theo cách mà họ dễ dàng chấp nhận hơn là từ chối yêu cầu. Người dùng có thể chấp nhận cookie chỉ với một cú nhấp chuột nhưng quá trình từ chối thì lại tốn nhiều công sức hơn.

Chủ sở hữu Google, Alphabet đã bị phạt 150 triệu euro (125 triệu bảng Anh) và chủ sở hữu Facebook, Meta bị phạt 60 triệu euro. Alphabet bị phạt nhiều hơn vì vi phạm của họ ảnh hưởng đến nhiều người hơn và Alphabet đã từng gặp rắc rối vì vi phạm trong quá khứ. Cả hai công ty cũng được cho ba tháng để thay đổi hệ thống của họ nhằm giúp người dùng dễ dàng từ chối các yêu cầu về cookie.

Meta và Alphabet vẫn chưa tuân thủ, mặc dù họ còn thời hạn để thay đổi cho đến tháng 4. Luật pháp ở Vương Quốc Anh và phần còn lại của Liên minh Châu Âu cũng giống như ở Pháp, vì vậy sẽ rất thú vị khi xem họ làm gì trong các khu vực pháp lý này.

Trong khi chờ đợi, tôi đã xem xét những gì nhiều công ty khác đang làm và nhận thấy rằng nhiều công ty vẫn đang thu thập dữ liệu bằng cách sử dụng cookie theo những cách tương tự. Vì vậy có những gì đang xảy ra?

Maurizio Bettini: “cancel culture” (văn hoá xoá sổ), đó là tiếng La tinh

MAURIZIO BETTINI: “CANCEL CULTURE”^[i] (VĂN HÓA XÓA SỔ), ĐÓ LÀ TIẾNG LA TINH

Nhân Ngày châu Âu về ngôn ngữ và văn hóa thời Cổ đại, nhà trí thức người Ý đã có một bài phát biểu đáp lại những cuộc thảo luận hôm nay. Đây là bài phát biểu, được công bố độc quyền.

Tác giả: Christophe Ono-dit-Biot

Đáp lại những người ở các đại học tả khuynh cực đoan về những vấn đề xã hội (woke)^[ii] ở Mỹ và đôi khi cả ở đây, khi họ cho rằng việc học ngôn ngữ La tinh và Hy Lạp sẽ đào tạo nên những người “thượng tôn chủng tộc da trắng” tương lai, chỉ có một câu trả lời với cái tên: Maurizio Bettini. Đáp lại những người, ở châu Âu và đôi khi cũng ở đây, ở phía khác của bàn cờ chính trị, ở cửa miệng chỉ có từ “gốc rễ” khi họ nói về việc học tiếng La tinh và Hy Lạp, cũng chỉ cùng một cái tên cho câu trả lời: Maurizio Bettini. Đồng thời cũng nói thêm có lẽ là lúc, thay vì nói về “gốc rễ”, thì ngước mắt lên nhìn về tương lai và nói về lá rồi quả. Đó là điều nhà trí thức lớn người Ý đã làm một các xuất sắc, tác giả của tác phẩm Contre les racines (nhà xuất bản Champs Flammarion, 2017), trong bài tham luận của ông vào ngày 16 tháng 11 vừa qua, ngay vào ngày đầu tiên của Ngày châu Âu về ngôn ngữ và văn hóa thời Cổ đại do Jean-Michel Blanquer tổ chức và được đặt trong khung cảnh của sự mở rộng đến hai bờ của Địa Trung Hải. Chúng tôi trình bày lại bài phát biểu tại đây.

Maurizio Bettini (1947-)

Bạn chỉ mất mười phút để đọc văn bản này, nhưng trong giai đoạn này đang rất có vấn đề về “quyền quốc tịch ở nơi được sinh ra”, bạn sẽ không mất thì giờ đâu bởi vì việc so sánh huyền thoại sáng lập La Mã theo nghi lễ của nơi ẩn náu (asylum) với huyền thoại sáng lập Hy Lạp với tính bản địa hấp dẫn biết bao… Nếu “quả thật loài người thời Cổ đại giống chúng ta trên nhiều khía cạnh, vì chúng ta đã thừa kế một phần lớn các lối sống và suy nghĩ của họ”, Maurizio Bettini nhắc lại, “thì họ cũng khác chúng ta với một số lượng cũng lớn bằng về tập quán và lối sống”. Và đó chính xác là lý do tại sao phải cho học sinh học tiếng La tinh và Hy Lạp, ông kết luận như vậy, để biến việc học này, được nâng đỡ bởi tinh thần phê phán, thành một “không gian luyện tập” thực sự về đối chiếu so sánh với kẻ khác”. Và cuối cùng, tại sao không, để “giúp chúng ta xác định mô hình nào ta sẽ tiếp nhận và mô hình nào ta sẽ loại bỏ trong quan niệm của chúng ta về châu Âu trong tương lai”?

Jan Tinbergen, 1903-1994

TINBERGEN Jan, 1903-1994

Damien Gaumont

Jan Tinbergen sinh tại La Haye, Hà Lan, năm 1903 và qua đời tại đây năm 1994. Ông bắt đầu học vật lí toán học tại đại học Leyde. Cách đào tạo chặt chẽ này đã cho ông sở thích hình thức hoá những hiện tượng quan trắc được. Là một người tự học, bao giờ ông cũng giữ một khoảng cách nhất định với những nhà kinh tế đương thời. Ông trở thành tiến sĩ khoa học kinh tế năm 1929. Bốn năm sau ông được phong làm giáo sư đại học Rotterdam. Ông nổi lên như một lí thuyết gia và một nhà thực nghiệm cụ thể. Luôn từ chối mọi nhãn hiệu, ông để lại dấu ấn trên trường phái kinh tế Hà Lan. Từ 1936 đến 1938, ông là chuyên gia của Hội quốc liên ở Genève. Sau thế chiến thứ hai, ông lãnh đạo Văn phòng kế hoạch trung ương của Hà Lan cho đến năm 1956. Sau khi làm kế hoạch, ông từ bỏ chức vụ này để trở lại làm giáo sư đại học Rotterdam. Chức giáo sư này được trao cho ông để nghiên cứu sự phát triển kinh tế của những nước tiên tiến nhất cũng như của những nước nghèo nhất. Cùng năm đó ông được bổ nhiệm vào Hội đồng kinh tế và xã hội của Hà Lan. Cho đến năm 1973 ông tập trung vào công việc giáo sư, chuyên gia về kế hoạch hoá và chính sách kinh tế tìm kiếm sự phát triển tối ưu. Sau nhiều chuyến công tác cho Liên hợp quốc bên cạnh các chính phủ của một số nước đang phát triển, ông được bổ nhiệm làm chủ tịch ủy ban kế hoạch hoá sự phát triển của Liên hợp quốc. Năm 1969, cùng với Ragnar Frisch, ông được trao giải khoa học kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel.

Nghiên cứu của ông chủ yếu xoay quanh ba hướng nghiên cứu lớn.

Những hướng nghiên cứu đầy hứa hẹn để giải cứu đại dương

NHỮNG HƯỚNG NGHIÊN CỨU ĐẦY HỨA HẸN ĐỂ GIẢI CỨU ĐẠI DƯƠNG

Khoa học đại dương là chìa khóa để hiểu rõ sự xuống cấp hiện tại của hệ sinh thái lớn nhất thế giới và hình dung ra các giải pháp.

Đại dương là một mắt xích thiết yếu trong hoạt động bình thường của hành tinh với vai trò là tác nhân chính điều tiết khí hậu. © CHRISTOPH BURGSTEDT/SCIENCE PHOT/CBR/Science Photo Library via AFP

Tác giả Anne Renault * viết cho tạp chí The Conversation France

Bởi vì một đại dương lành mạnh sẽ điều hòa sự cân bằng của hành tinh và, vì lý do đó, cũng điều hòa hạnh phúc và sức khỏe của con người, nên vai trò của khoa học đại dương chưa bao giờ quan trọng đến thế để hiểu rõ sự xuống cấp hiện tại của hệ sinh thái lớn nhất thế giới và hình dung ra các giải pháp.

Nhân dịp One Ocean Summit [Hội nghị Thượng đỉnh về Đại dương] được tổ chức tại Brest từ ngày 9 đến 11 tháng 2 năm 2022, các nhà khoa học, các tác nhân công và tư, và những người đứng đầu các chính phủ sẽ cùng nhau chia sẻ các phân tích, chẩn đoán và biện pháp để cải thiện tình trạng của “con bệnh”. Cùng tham dự vào bàn tròn thảo luận, Ifremer [Institut Français de Recherche pour l'Exploitation de la Mer – Viện nghiên cứu khai thác biển của Pháp] đã đưa ra nhiều hướng nghiên cứu khác nhau đầy hứa hẹn.