Phỏng vấn qua điện thoại, tháng 10 năm 2023
“Tôi luôn nghĩ mình là một thám tử”
“Tôi luôn nghĩ mình là một thám tử,” người đoạt giải khoa học kinh tế năm 2023 Claudia Goldin nói như vậy khi nói về nghiên cứu của mình: “Thám tử luôn tin rằng có cách tìm ra câu trả lời!” Được ghi lại ngay sau khi công bố giải thưởng của bà, cuộc trò chuyện này bắt đầu bằng việc Goldin ca ngợi Giáo sư Randi Hjalmarsson của Đại học Gothenburg, người đã đưa ra các câu hỏi tại cuộc họp báo về giải thưởng sau khi Goldin bị ngắt kết nối. Hiện là một thám tử lịch sử kinh tế, Goldin giải thích lý do lần đầu tiên bà chuyển sang lĩnh vực trinh thám nhờ cuốn sách Microbe Hunters (Thợ săn vi khuẩn) của Paul de Kruif, xuất bản năm 1926, được nhiều người đoạt giải Nobel qua nhiều thế hệ trích dẫn như một cuốn sách truyền cảm hứng.
Gỡ băng phỏng vấn
[Claudia Goldin] Xin chào.
[Adam Smith] Xin chào, tôi đang nói chuyện với Claudia Goldin phải không?
[CG] Vâng.
[AS] Tôi đang gọi từ Nobelprize.org, tên tôi là Adam Smith.
[CG] Vâng, tôi đang cố gắng tham dự buổi họp báo và không biết thế nào mà bị ngắt điện thoại.
[AS] Xui xẻo quá, tôi rất tiếc khi xảy ra chuyện đó.
 |
| Randi Hjalmarsson |
[CG] Không sao đâu, nhưng người thế chỗ tôi (Giáo sư Randi Hjalmarsson của Đại học Gothenburg) đã làm rất xuất sắc, xuất sắc và tôi phải chúc mừng bà ấy.
[AS] Bà ấy đã làm rất tốt, đúng vậy.
[CG] Tôi nghĩ bà ấy xứng đáng nhận được một phần giải Nobel.
[AS] Đáng yêu làm sao, đúng vậy, đúng vậy. Bà ấy đã rất xuất sắc dưới…
[CG] Bà ấy rất tuyệt vời.
[AS] Rất nhiều lời chúc mừng về giải thưởng.
[CG] Cảm ơn ông rất, rất nhiều.
[AS] Hãy kể tôi nghe, tin tức này đến với bà bằng cách nào?
[CG] Tin này đến sáng nay qua điện thoại khi tôi nhận được một cuộc gọi và bị nó đánh thức, vui quá!
[AS] Được đánh thức bằng cách đó cũng khá dễ thương nhỉ. Tôi đoán bà hẳn là thức dậy ngay khi nghe tin đó.
[CG] Vâng, và vì tôi đi ngủ rất muộn nên sau khi đi ngủ thì đêm chẳng còn mấy nữa.
[AS] Điều đầu tiên bà làm khi nghe tin đó là gì?
[CG] Điều đầu tiên tôi làm khi nghe điều đó là tôi nói với chồng tôi, anh ấy rõ ràng đã biết chuyện gì đang xảy ra. Anh ấy cười. Anh ấy nói: “Tuyệt quá. Em chỉ cần nói cho anh biết phải làm gì.” Tôi bảo anh ấy dắt chó ra ngoài pha trà và tôi phải chuẩn bị cho một cuộc họp báo mà [trước đó] tôi không tham gia.
[AS] Tôi rất vui vì chú chó cũng tham gia cuộc gọi này vì tất nhiên Pika cũng có chỗ trên trang web của bà.
[CG] Vâng, chó nhà tôi ở ngay đây. Nó là một con vật rất trưởng thành. Nó hiểu phải làm gì.
[AS] Trong bối cảnh của một người nghiên cứu các xu hướng lịch sử về bình đẳng giới, việc trao giải thưởng này có ý nghĩa gì với bà? Trở thành người phụ nữ thứ ba được trao giải thưởng kinh tế này, và là giải thưởng kinh tế độc lập không chung với bất kì ai đầu tiên dành cho phụ nữ.
.jpg) |
| Robert W. Fogel (1926-2013) |
.jpg) |
| Douglass North (1920-2015) |
[CG] Chà, nó hiển nhiên có ý nghĩa rất lớn. Nó cũng có ý nghĩa rất lớn vì đây là giải thưởng dành cho những ý tưởng lớn và những sự thay đổi lâu dài. Giải Nobel thường được trao cho những phát hiện và ý tưởng cực kỳ quan trọng, thường là về mặt lý thuyết, nhưng cũng có những giải thưởng được trao cho cái mà tôi gọi là những ý tưởng lớn và những sự thay đổi lâu dài. Và một số trong số đó đã được trao cho những người thầy của tôi và các vị thầy của họ. Vì tôi là học trò của Bob Fogel, người đã đoạt giải Nobel về lịch sử kinh tế cùng với Doug North, nên tôi cũng là học trò của Gary Becker. Tôi là người đoạt giải Nobel thế hệ thứ ba kể từ khi Bob Fogel còn là học trò của Simon Kuznets.
[AS] Trong các công trình của bà, phần việc trinh thám (detective work) được chú trọng.
[CG] Vâng.
[AS] Đó là một khái niệm thú vị, cái ý tưởng về nhà nghiên cứu với tư cách là thám tử ấy. Bà có thể kể cho chúng tôi về điều đó được không?
[CG] Vâng. Tôi luôn nghĩ mình là một thám tử, và tôi đã viết cách đây nhiều năm, hơn 20 năm trước, tôi đã viết một bài có tựa đề “The Economist as Detective” (Nhà kinh tế học với vai trò thám tử). Và tôi luôn muốn trở thành một thám tử. Tôi đã là thám tử từ khi còn nhỏ. Từ lâu tôi đã muốn trở thành một nhà vi khuẩn học và thực hiện công việc trinh thám của mình dưới kính hiển vi. Nhưng thay vào đó, tôi thực hiện việc trinh thám của mình với các tài liệu lưu trữ, với hàng đống dữ liệu lớn. Ý tôi là, đã có lúc chúng ta không có được lượng dữ liệu khổng lồ như vậy và phải có người lôi chúng ra từ các tài liệu lưu trữ.
[AS] Đó là công việc chân tay, và khổ ải, phải không nhỉ?
[CG] Đó là công việc khổ ải. Nhưng vấn đề là, trở thành thám tử có nghĩa là bạn phải có một câu hỏi. Và câu hỏi này quan trọng đến mức bạn sẽ đi đến tận cùng để tìm ra nó. Ngoài ra, một thám tử luôn tin rằng sẽ có cách tìm ra câu trả lời. Và đó là cách tôi luôn thực hiện nghiên cứu.
[AS] Điều đó thật tuyệt vời. Và chính niềm đam mê dành cho câu hỏi đã thúc đẩy tất cả, phải không?
[CG] Vâng, tôi nghĩ nó là như vậy. Đôi khi những câu hỏi quá lớn và quan trọng đến mức không ai có thể nói với bạn rằng bạn không thể trả lời chúng.
[AS] Điều này đã đưa bà đã trở về cương vị là vị thám tử tuổi thơ, khi những đứa trẻ thơ không hiểu rằng có những giới hạn đối với những gì chúng có thể làm, điều đó thật tuyệt vời.
[CG] Chính xác. Khi tôi còn học trung học và quan tâm đến lĩnh vực vi khuẩn học, tôi đã đọc về những thợ săn vi mô lừng danh.
.jpg) |
| Paul de Kruif (1890-1971) |
[AS] Cuốn sách tuyệt
vời đó của Paul de Kruif.
[CG] Chính xác là vậy! Và nó đã ảnh hưởng đến biết bao người.
[AS] Cuốn sách đó đã ảnh hưởng đến nhiều thế hệ người đoạt giải trước bà. Và thật đáng yêu biết bao khi nó tiếp tục có ảnh hưởng, đúng như vậy đấy.
[CG] Vâng. Vì vậy, bây giờ họ đang phỏng vấn bản sao của tôi.
[AS] Ồ, họ đang phỏng vấn Randi. Ồ, vâng.
[CG] Vâng. Tôi không biết mình đã từng gặp Randi chưa, nhưng tôi chắc chắn cần gặp Randi.
[AS] Và bà hẳn sẽ đến vào tháng 12. Ồ, thật tuyệt vời. Và một lần nữa, xin nhiệt liệt chúc mừng.
[CG] Chắc chắn rồi. Tạm biệt.
[AS] Cảm ơn bà. Tạm biệt.
Claudia Goldin cùng chồng, Lawrence và chú chó Pika sau khi nghe tin công
bố giải thưởng năm 2023 về khoa học kinh tế. © Claudia Goldin
Nguyễn Thị Trà Giang dịch
Nguồn: “MLA style: Claudia Goldin – Interview. NobelPrize.org. Nobel Prize Outreach AB 2023. Wed. 11 Oct 2023”, The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2023 Claudia Goldin, 2023.
----
Xem trên PTKT các bài liên quan trong nhãn Bất bình đẳng giới
