NVIDIA TRỞ THÀNH CÔNG TY CHIP CÓ GIÁ
TRỊ VỐN HÓA “NGÀN TỶ”
Đoan Hùng [Nguyễn Lê Tiến]
Tháng 7/2020, lần đầu tiên NVIDIA vượt
công ty “huyền thoại” Intel về mặt vốn hóa, với 251 tỷ USD so với Intel 248 tỷ.
Ngày 30/5/2023 NVIDIA chạm mốc “ngàn
tỷ” USD, ngồi chung “chiếu” trong câu lạc bộ ngàn tỷ với Apple, Microsoft,
Alphabet (Google) và Amazon.
Không những thế, đầu tháng 9, 2022
chính quyền Hoa Kỳ ra lệnh cấm xuất khẩu các chip AI của NVIDIA và AMD sang
Trung quốc.
Cái gì làm cho giá trị vốn hóa NVIDIA
tăng gấp 4 lần chỉ trong vòng 3 năm và trở thành công ty sở hữu những công nghệ
quan trọng trong cuộc “chiến tranh lạnh” ngày nay?
NVIDIA được thành lập năm 1993 bởi
Jensen Huang, cho tới nay mới vừa 30 tuổi.
Chúng ta hãy trở về thập niên 1980-1990 xem sao.
Trong thập niên 1980, hễ nói tới Siêu máy tính [Supercomputer] thì phải nói tới Cray.
Chiếc Cray-2, năm 1985, cao 1,2 mét,
nặng 2,5 tấn, phải có hệ thống làm mát bằng chất lỏng.
Nó đạt được 1,9 giga-flops (giga
floating point operations per second, 1,9 tỷ con toán số thực/giây)
Thế đã là kinh khủng lắm. Cray-2 là
chiếc siêu máy tính mạnh nhất đương thời.
Nó được dùng để giải quyết các vấn đề
‘nghiêm túc’ như tính toán khí tượng, khí động học, phi thuyền không gian, v.v. và chỉ có ở các cơ quan quan trọng như NASA, v.v..
Ngày nay, chỉ cắm một cạc đồ hoạ
(graphics card) của NVIDIA như RTX 4090 vào PC, là có 100 tera-flops.
Tức là tương đương với 50.000 Cray-2!
Và công việc của nó hoàn toàn chẳng
chút nào... nghiêm túc cả!
Mà chỉ để chơi Game Aé
Nhưng chính cái máy “chỉ để nghịch
chơi”, một ngày nào đó lại trở thành hữu dụng với AI, trí tuệ nhân tạo.
Một lĩnh vực rất ‘nóng’ hiện thời và
trong tương lai.
Một cách bất ngờ!
Có thể nói là không một ai có thể thấy
trước, “hoạch định” trước được.
Chúng ta hãy đi ngược thời gian, trở
lại những năm 1980.
Thời ấy, các "game-thủ"
đành hài lòng với những trò chơi như Super-Mario của Sony, v.v..
Đồ họa rất đơn giản, hình ảnh chỉ 2
chiều [2D], chỉ dùng bit-map (hình số hóa có sẵn) để áp vào bộ nhớ của cạc đồ họa.
Thế là có anh chàng Mario nhảy tưng tưng, anh chàng võ sĩ đấm đá.
Nhưng PC thời đó chỉ có thể làm như thế.
Những cạc đồ họa “cao cấp”, đắt tiền
chỉ dành cho những công việc “nghiêm túc” của kỹ sư, kiến trúc sư. Họ dùng, thí
dụ như với phần mềm autoCad... để thiết kế máy móc, nhà cửa.
Thế rồi, công nghệ càng càng tiến bộ,
giá cả rẻ đi, tính năng PC càng ngày càng mạnh, nhanh hơn. Các game-thủ càng
ngày càng đòi hỏi đồ họa 3-D, đẹp hơn, nhanh hơn chỉ để... bắn súng đùng đùng!
Nhưng chính họ mới là người nuôi sống
cả kỹ nghệ “đồ họa”.
Bản thân tôi, trong thời đó cũng làm
trong lãnh vực đồ họa, phần cứng và phần mềm. Trong những năm cuối thập niên
1980 thì sống nhờ dân kiến trúc sư, kỹ sư. Từ 1990, thì phải... chạy như điên,
thức suốt đêm... để phục vụ Game thủ!
Bởi họ là khách hàng chính, là “ngọn
roi” quất cho các hãng đồ họa chạy. Cứ vài tháng là các báo chí lại lôi cổ các
công ty ra mà so sánh, làm “benchmark”. Công bố rằng Card hãng này có thể hiển
thị 60 FPS (Frames per sec, hình/1 giây), hãng kia những 61 FPS. Rằng hình ảnh
của hãng kia đẹp nhất, mịn nhất, v.v.. Họ sắp hạng các sản phẩm theo nhiều tiêu chí.
Hãng nào đứng hạng bét thì đừng hòng sống sót. Hạng nhất thì doanh số tăng đột
biến.
 |
| [một card đồ họa năm 1997 dùng chip của NVIDIA, chủ yếu là cho “game thủ”] |
Thời 1993 có hai công ty làm chip 3D dẫn đầu, và cạnh tranh nhau khốc liệt, là NVIDIA và 3dLabs.
NVIDIA làm con chip đầu tiên thất
bại, bởi “không giống ai”, hầu như “không hiểu gì” về 3D! Có thể gọi là “tay
mơ” trong ngành đồ họa 3D.
3Dlabs được thành lập bởi các chuyên
gia vốn đến từ các công ty workstation như Silicon-graphics... nên họ có know
how về 3D vững hơn.
Thế rồi Jensen Huang đổi hướng đi.
Con chíp thế hệ sau của NVIDIA bây giờ
làm bất cứ gì!
Miễn là 100 % tương thích với
Microsoft.
Trong thời gian này, Microsoft định
nghĩa giao thức directX [bao gồm direct2D và direct3D] để nối kết giữa các nhà
phát triển ứng dụng và các nhà phát triển phần cứng.
Thoạt đầu rất... đơn giản, thậm chí
không “chuẩn”, “dốt”! (theo ý kiến dân 3D “nhà nghề”).
Thế nhưng "vừa đủ xài" và
thích hợp với khả năng máy tính thời đó.
3DLabs coi thường Microsoft nên thua
trắng!
Bởi vì, có thể nói sức mạnh của
Microsoft là “vô đối”. Trong “thế giới PC” chỉ có Microsoft và Apple, với chính
sách ngược hẳn nhau. Apple tự làm hầu hết, từ phần mềm lẫn phần cứng. Trong khi
đó Microsoft, Intel có chính sách “mở”. Công ty nào cũng có thể viết ứng dụng,
làm phần cứng để chạy trên nền Msft/Intel, miễn là theo đúng chuẩn. Bởi thế có
vô số nhà phát triển đua nhau, cạnh tranh để giành thị phần. Với số đông trẻ
trung và năng nổ lao vào cuộc cạnh tranh quyết liệt đó, PC gần như đồng nghĩa với
dòng Msft/Intel, AMD, với tính năng càng ngày càng cao cấp hơn. Lấn át cả những
công ty máy tính “cao cấp”, “chuyên nghiệp”, gọi là đẳng cấp “Workstation” như
Sun Microsystems, Apollo Computer…
NVIDIA vượt lên và từ từ nắm phần
lớn thị phần card đồ họa. Công ty Silicon Graphics nổi danh một thời, chuyên
cung cấp các Workstation mạnh nhất trong lĩnh vực đồ họa 3D đã phải phá sản năm
2009.
Sự nổi lên vượt bực của NVIDIA là nhờ
sự lướt sóng giỏi giang trên con sóng PC, Microsoft, Intel, Amd và… Game.
Thế nhưng, Game thì dính dáng đến AI?
Mọi người chắc tự hỏi như thế.
Bởi vì muốn chạy game cho nó... đẹp
là phải cần đến Super Computer!
Cần đến cái Cray lọt vào trong cái PC!
Nó cần super computing vì nó cần rất
nhiều tính toán bằng “số thực”.
Và may thay là các con toán đó có thể
được xử lý song song [parallel processing].
Có thể nói: Super computing = xử lý số
thực & xử lý song song.
Trong trò chơi có rất nhiều hình khối
như con người, xe tăng, cây cối, v.v.. Các hình khối có thể phân làm nhiều mặt
cong. Những mặt cong lại phân thành nhiều tam giác phẳng. Phân càng nhiều thì
hình ảnh càng chi tiết, càng mịn, càng đẹp. Bởi hình ảnh trong trò chơi thay
liên tục nên phải tính thật nhanh, ít ra phải trên 60 hình 1 giây, nếu không
thì nó bị đứt khúc, chớp. Khối lượng tính toán là cực lớn.
Tôi lấy một ví dụ [đơn giản hóa]:
Một điểm trong không gian ba chiều,
được vẽ lên màn ảnh hai chiều.
Ánh xạ chẳng qua là một con toán nhân
Matrix (4x4) * Vector (4)
Đại khái là làm 16 toán nhân.
Nếu có 16 Floating Point unit (FPU)
thì có thể cho nó tính song song.
Kết quả là nhanh gấp 16 lần với chỉ 1
FPU.
Ấy là chưa kể, các điểm, tam giác,
chi tiết... trong một hình có thể tính song song vì nó không phụ thuộc lẫn nhau.
Và ngoài ra, đồ họa cho game cần tính
toán màu sắc với nhiều thuật toán cực kỳ “tốn kém” như Ray-Tracing, v.v.. Nhưng
cũng có thể tính song song.
Điều khiển cho mọi sự chạy song song
không phải là chuyện dễ!
Là cuộc chạy đua rất lâu dài, bền bỉ
giữa các hãng công nghệ.
Với sự tiến bộ của ngành chip bán dẫn,
NVIDIA, AMD, v.v. có thể “nhét” vô số các FPU (floating point unit) [và nhiều thứ
khác] vào một con chip, để tạo thành cái được gọi là GPU [Graphics Processing
Unit].
Trí tuệ nhân tạo, AI về mặt bản chất
cũng thế. Nó dùng nhiều con toán Tensor (tương tự như Matrix).. để xử lý một khối
lượng số liệu khổng lồ.
Bởi thế có thể dùng GPU [và với sự
thay đổi thích hợp] cho AI.
NVIDIA nắm vững “know how” trong
lĩnh vực này.
Nhưng không phải là độc quyền. Tuy
NVIDIA nắm đến 90 % thị phần nhưng vẫn phải chạy đua với, thí dụ như Intel, AMD...
và Google vốn đi đầu trong AI cũng “ủ mưu” làm TPU [tensor processing unit].
Nếu GPU của NVIDIA đạt đến 100
tera-flops thì AMD cũng đạt tới 61 tera-flops [AMD 7900].
Nhìn lại thì thấy đặc điểm của sự
phát triển khoa học kỹ thuật ở Mỹ & Âu châu là chẳng hề được “tiên liệu”,
“chỉ đạo” bởi bất cứ “quan chức” nào cả.
Không cần bất kỳ một “lãnh đạo” nào
có cái nhìn “tiên tri” xuyên suốt cả thế kỷ.
Ngược lại với các nước độc tài như
Nga, Tàu.
Nó phát triển một cách tự nhiên và đầy
sáng tạo, chẳng ai ép cả.
Chẳng ai ra chỉ thị rằng: trong vòng
10-20 năm “ta” phải vượt nước kia, và đứng đầu thế giới.
Những công ty làm công nghệ cao như
Intel, AMD, NVIDIA... được nuôi bởi khách hàng, không cần ai “bao cấp”. Bởi được
nuôi bởi ông/bà chủ khách hàng nên nó phải “chạy đua” để phục vụ thị hiếu của họ.
Và cái nhu cầu ấy đôi khi rất... tào lao, “vô bổ”!
Như chơi game, lướt mạng “tán phét”,
photoshop để biến... béo thành gầy, v.v..
Ấy thế mà những chuyện “vớ vẩn” ấy lại
thúc đẩy khoa học kỹ thuật, công nghệ!
Các nước độc tài có thể tập trung lực lượng, tài nguyên...
cho một mục đích. Có thể “bao cấp” cho mục đích đó, có thể rất “không tưởng” và
làm tổn hại đến sức lực của quốc gia.
Thí dụ như Trung quốc với ý chí kiểu “Nhà nhà làm chip, người
người làm chip” đã bao cấp để tạo ra vô số công ty bán dẫn. Để rồi riêng nội
trong 8 tháng đầu năm 2022 đã có 3470 công ty phá sản.
Bởi thế, tôi không tin là họ, với ý chí có thể làm “bá chủ”
trong khoa học, công nghệ. Cho dù đã đạt được một số thành tựu.
Riêng lĩnh vực AI, supercomputing... Thì để “nhét” nhiều trí “thông
minh” vào con chip thì cần cả đến nền công nghiệp Chip hiện đại, được tích lũy
rất lâu dài.
Nếu Trung Quốc bị chặn không mua được những công nghệ mới thì
không thể làm được!
Và có làm thì cũng nhanh chóng bị vượt qua.
Đoan Hùng [Nguyễn Lê Tiến]
Nguồn: NVIDIA trở thành công ty chip có giá trị vốn hóa “ngàn tỷ”, diendan.org, 06/06/2023.
