CHATBOT AI VỚI CÁC ĐẶC TRƯNG TRUNG QUỐC: VÌ SAO SẢN PHẨM CẠNH TRANH VỚI CHATGPT CỦA BAIDU KHÔNG BAO GIỜ ĐƯỢC NHƯ KỲ VỌNG
 |
| ERNIE Bot của Baidu đã gây thất vọng đáng kể khi ra mắt. Ng Han Guan/AP |
Vào ngày 16 tháng 3, Baidu đã tiết lộ đối thủ cạnh tranh mới nhất từ Trung Quốc trước ChatGPT của OpenAI – ERNIE Bot (viết tắt của Enhanced Representation through kNowledge IntEgration – Biểu diễn tăng cường thông qua tích hợp tri thức). Chatbot bằng AI “đa phương thức” có thể tạo văn bản, hình ảnh, âm thanh và video từ lời nhắc văn bản.
Tuy
nhiên, công chúng không mấy mặn mà với chatbot. Cổ
phiếu niêm yết tại Hồng Kông của Baidu đã giảm 10% trong cuộc họp
báo và bản thử nghiệm ERNIE beta chỉ dành cho một nhóm các tổ chức được công ty
chấp thuận.
ERNIE Bot sẽ không phải là sản phẩm để thay thế ChatGPT, nhưng có lẽ đó là điều mà nhà nước Trung Quốc muốn. Như những nỗ lực trước đây để tạo ra các chatbot AI của Trung Quốc đã cho thấy, Đảng Cộng sản Trung Quốc muốn duy trì các quy chế kiểm duyệt nghiêm ngặt và chỉ đạo nghiên cứu của chính phủ – ngay cả khi phải trả giá bằng sự đổi mới.
Chủ
quyền kỹ thuật số và ChatGPT
Tại
Trung Quốc, do cách tiếp cận bảo hộ của quốc gia này đối với chủ
quyền kỹ thuật số, người dùng không thể trực tiếp truy cập ChatGPT. Dữ
liệu của Trung Quốc bị giới hạn trong phạm vi quốc gia và thông tin mâu thuẫn với
tuyên truyền của chính phủ sẽ bị kiểm duyệt.
Các
công ty công nghệ Trung Quốc bao gồm Baidu và Tencent cấm các nhà phát triển
bên thứ ba cài ChatGPT vào dịch vụ của họ.
Tuy
nhiên, sự nổi bật của ChatGPT đã tạo ra một thị
trường bất hợp pháp sôi động. Cho đến khi bị đàn áp, thông tin
đăng nhập ChatGPT đã được rao bán trên nền tảng thương mại điện tử Taobao và
các video hướng dẫn được công bố trên phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc
để chứng minh khả năng của chatbot.
XiaoIce
và BabyQ
Baidu
không phải là công ty công nghệ đầu tiên lẫn duy nhất ở Trung Quốc thử nghiệm
chatbot AI tạo sinh.
Vào tháng 3 năm 2017, Tencent đã ra mắt hai chatbot xã hội có tên XiaoIce và BabyQ trên ứng dụng nhắn tin WeChat và QQ.
XiaoIce được
phát triển bởi Microsoft, trong khi BabyQ được tạo ra bởi một công ty AI có trụ
sở tại Bắc Kinh có tên là Turing Robot. Trong
vòng vài tháng, cả hai chatbot đã bị gỡ
bỏ để điều chỉnh theo các quy chế kiểm duyệt của Trung Quốc.
BabyQ
không bao giờ quay lại, nhưng XiaoIce của Microsoft đã tái xuất và đang cung cấp
dịch vụ bạn
đồng hành ảo AI cho hàng triệu người dùng trên các nền tảng lớn bao gồm
WeChat, QQ và Weibo.
Made in China 2025 và thúc đẩy AI
Chính phủ Trung Quốc sẽ ở thế phòng thủ nếu Trung Quốc
chỉ áp dụng các chatbot AI được phát triển ở nước ngoài. Khi các chatbot vận
hành dựa trên phản hồi của con người, sẽ không thể ngăn chặn các luồng dữ liệu
xuyên quốc gia và lợi ích chính trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc có thể bị đe dọa.
 |
| XiaoIce do Microsoft phát triển là một 'chatbot bạn bè' cực kỳ nổi tiếng. Nguồn: Microsoft |
Kể từ năm 2015, dưới thời chính quyền của cựu thủ tướng
Lý Khắc Cường, kế hoạch Made in China 2025 đã nỗ lực tăng cường năng lực công nghệ của đất
nước. AI là một trong những trọng tâm chính.
 |
| Trí tuệ nhân tạo là lĩnh vực trọng tâm trong kế hoạch Made In China 2025. Ng Han Guan/AP |
Kể từ tháng 2 năm 2023, các công ty công nghệ Trung Quốc về AI, giao đồ ăn, thương mại điện tử và trò chơi đã nỗ lực để theo kịp OpenAI và tung các sản phẩm tựa như ChatGPT của riêng họ ra thị trường.
Văn
phòng Kinh tế và Công nghệ Thông tin Thành phố Bắc Kinh đang hỗ
trợ tham vọng này, nhưng chỉ cho một số công ty công nghệ hàng đầu.
Kiểm
duyệt và văn hóa
Chúng
ta có thể tin là trong ngắn hạn các phiên bản của dịch vụ ChatGPT sẽ gia tăng
nhanh chóng ở Trung Quốc, hầu hết trong số đó sẽ biến mất hoặc được các công ty
công nghệ lớn mua lại.
Các
công ty nhỏ hơn, với ít sự hỗ trợ từ chính phủ, gần như không đủ khả năng chi
trả chi phí kiểm duyệt.
Một
công ty khởi nghiệp nhỏ có tên YuanYu đã ra mắt bot
kiểu ChatGPT đầu tiên của Trung Quốc vào tháng Giêng. Được đặt
tên là ChatYuan, con bot này chạy dưới dạng một “chương trình nhỏ” bên trong
WeChat. ChatYuan đã bị đình chỉ trong
vòng vài tuần sau khi người dùng đăng lên mạng các
ảnh chụp màn hình câu trả lời của chatbot cho các câu hỏi chính trị.
Tuy
nhiên, người dùng tiếng Trung vẫn quan tâm đến các mô hình ngôn ngữ lớn dựa
trên hệ thống ngôn ngữ Hán.
Ví
dụ, ERNIE Bot tuyên bố là thông
thạo văn hóa hơn ChatGPT,
với hiểu biết về lịch sử Trung Quốc, văn học cổ điển và phương ngữ tốt hơn.
Chỉ
đạo của chính phủ
Bắc
Kinh đã thắt chặt quản lý ngành công nghệ kể từ một biện pháp trừng trị thẳng
tay vào năm 2021.
Điều
này mang lại mặt tốt là dòng
tài trợ và hỗ trợ nhân tài được đảm bảo. Mặt trái là các nguồn lực
được hướng tới các công nghệ phục vụ lợi ích trước mắt của
Bắc Kinh trong quản trị trong nước và phòng thủ quân sự.
Những kẻ bắt chước ChatGPT của Trung Quốc có nhiều khả
năng được thiết kế để mang lại lợi ích cho doanh nghiệp hơn là cho cá
nhân. Đối với những gã khổng lồ công nghệ, mục tiêu là hình thành một “cụm
AI toàn diện” bằng cách tích hợp các sản phẩm AI tạo sinh vào mọi cấp độ kinh
doanh của họ, từ công cụ tìm kiếm và ứng dụng đến các quy trình công nghiệp,
thiết bị kỹ thuật số, cơ sở hạ tầng đô thị và điện toán đám mây.
Giám sát cảm xúc và thông tin sai lệch
Chatbot dựa trên AI cũng có thể dẫn đến kết quả bất lợi. Bên
cạnh những mối quan tâm phổ quát về an ninh việc làm, bản quyền và tính liêm chính trong
học thuật, ở Trung Quốc còn có những rủi ro phụ về giám sát cảm xúc và thông tin sai lệch.
Chatbots có thể xác định trạng thái
cảm xúc của người
dùng thông qua các cuộc trò chuyện. Khả năng đọc cảm xúc này mở rộng
sức mạnh của dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để xâm phạm quyền riêng tư của mọi người.
Ở Trung Quốc, việc giám sát cảm xúc như vậy có thể củng cố “chủ nghĩa
độc tài cảm xúc”. Bất kỳ thứ tình cảm nào có khả năng đe dọa đến sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ngay cả khi không được đề cập trực tiếp, đều có
khả năng khiến người dùng bị xử phạt.
Các công cụ tìm kiếm và chatbot trang bị AI cũng có khả
năng chính đáng hóa hoạt động
tuyên truyền và thông tin sai lệch do nhà nước Trung Quốc thiết lập. Người
dùng sẽ tin tưởng và phụ thuộc vào những dịch vụ này, nhưng các đầu vào, đầu ra
và quy trình nội bộ của chúng sẽ bị kiểm duyệt gắt gao.
Chính trị và sự lãnh đạo của Trung Quốc sẽ bị cấm mang
ra thảo luận. Khi đề cập đến các sự kiện hoặc lịch sử gây tranh cãi, sẽ chỉ
có quan điểm của Đảng Cộng sản Trung Quốc được hiện diện.
Tác giả
 |
| Fan Yang |
Nghiên
cứu viên tại RMIT và Viện Alfred Deakin, Đại học Deakin
Tuyên
bố công khai
Fan
Yang không làm việc, tư vấn, sở hữu cổ phần trong hoặc nhận tài trợ từ bất kỳ
công ty hoặc tổ chức nào có thể hưởng lợi từ bài viết này và không có sự trực
thuộc nào ngoài giới chuyên môn của mình.
Huỳnh Thị Thanh Trúc dịch
Nguồn: AI chatbots with Chinese
characteristics: why Baidu’s ChatGPT rival may never measure up, The Conversation, Mar 24, 2023.
