CÁC QUỐC GIA THU NHẬP THẤP VÀ TRUNG BÌNH THIẾU KHẢ NĂNG TIẾP CẬN PHÂN TÍCH DỮ LIỆU LỚN – ĐÂY LÀ CÁCH LẤP ĐẦY KHOẢNG CÁCH
Cơ sở hạ tầng thống kê có thể giúp cải thiện mọi thứ, từ
chăm sóc sức khỏe đến chính trị. Andriy Onufriyenko / Khoảnh khắc qua Getty
Imagess
Khả năng thu thập và học hỏi từ lượng lớn dữ liệu đã và đang là động lực chính của sự đổi mới trong những thập kỷ gần đây. Tất cả mọi thứ từ chăm sóc sức khỏe – hãy nghĩ về việc phân tích bệnh nhân, các thiết bị đeo được và ứng phó COVID-19 – đến giao thông vận tải – Uber và Lyft – cho tới giải trí – Netflix – giờ đây đều được dữ liệu và thống kê thúc đẩy.
Tuy nhiên, năng lực thu thập dữ liệu tốt, khả năng rút ra các nhận thức sâu sắc từ dữ liệu này và các kỹ năng để biến những nhận thức sâu sắc đó thành sự thay đổi không phân bố đều khắp toàn cầu.
Bắt chước cách tổ chức phi lợi nhuận Bác sĩ không biên giới |Doctors Without Borders| gửi nhân viên y tế và ý kiến chuyên môn đến các nước đang phát triển, một số tổ chức đã bắt đầu làm điều tương tự với số liệu thống kê. Nhưng nhìn chung, nhu cầu nâng cao năng lực thống kê địa phương ở các quốc gia đang phát triển phần lớn vẫn chưa được đáp ứng.
Chúng tôi là hai nhà toán học tại Đại học Colorado Boulder và là thành viên của dự án có tên Phòng thí nghiệm Phân tích Thống kê Liên ngành |Laboratory for Interdisciplinary Statistical Analysis| đang làm việc để phát triển cơ sở hạ tầng thống kê trên toàn thế giới. Mục tiêu của chương trình là giúp xây dựng cơ sở hạ tầng khoa học dữ liệu ở các quốc gia đang phát triển. Tại 10 quốc gia và con số này đang tiếp tục tăng, chúng tôi đã bắt đầu “phòng thí nghiệm thống kê” – trung tâm học thuật đào tạo các nhà thống kê trẻ để cộng tác trong các dự án thống kê địa phương quan trọng.
Trong đợt bùng phát dịch Ebola ở
Liberia vào năm 2014, việc không thu thập và phân tích dữ liệu ngay từ đầu đã
khiến chính phủ gặp khó khăn khi cử nhân viên chăm sóc sức khỏe đến những nơi cần
họ nhất. Ảnh AP/Abbas Dulleh
Thống kê quan trọng ở đâu
Lợi ích của một chương trình như Bác sĩ không biên giới là rất rõ ràng – cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế. Lợi ích của việc cải thiện năng lực thống kê thì khó thấy hơn nhưng có thể điều này cũng quan trọng không kém.
 |
| Florence Nightingale (1820-1910) |
 |
| John Snow (1813-1858) |
Ví dụ, trong đợt bùng phát dịch tả lớn ở London năm 1854, John Snow sử dụng phương pháp thu thập và phân tích dữ liệu thống kê để xác định và đóng máy bơm nước bị ô nhiễm. Cuối năm đó, Florence Nightingale, người sáng lập ngành điều dưỡng hiện đại, đã sử dụng số liệu thống kê để chỉ ra rằng các biện pháp vệ sinh đơn giản có thể làm giảm đáng kể tình trạng nhiễm trùng và tử vong trong bệnh viện.
Hằng năm, Ngân hàng Thế giới chấm điểm các quốc gia trên thang từ 1-100. Điểm 1 tương ứng với việc hoàn toàn không có dữ liệu thống kê cơ bản lẫn năng lực phân tích, và 100 tương ứng với năng lực thống kê của một quốc gia phát triển như Hoa Kỳ. Theo báo cáo năm 2020, năng lực thống kê trung bình của các quốc gia ở châu Phi cận Sahara, Nam Á và Mỹ Latinh theo thứ tự là 57,1, 69,8 và 70,1.
Năng lực thống kê khác biệt này đóng vai trò quan trọng trong đại dịch. Việc giỏi thu thập và phân tích dữ liệu về các trường hợp COVID-19 đã cho phép một số quốc gia – như Nigeria và Hoa Kỳ – đối phó tốt hơn với các đợt bùng phát ban đầu và có một cách tiếp cận có sự thấu hiểu khi mở lại các khu vực trong nền kinh tế.
Thật không may, trong thời kỳ đại dịch, 80% cơ quan thống kê quốc gia ở các nước có thu nhập thấp đến trung bình cho biết họ cần thêm hỗ trợ để tiến hành thu thập và phân tích những dữ liệu quan trọng.
Cũng giống như dữ liệu tốt có thể dẫn đến các quyết định tốt, sự thiếu hụt dữ liệu thường có thể dẫn đến các quyết định kém hiệu quả. Ví dụ, trong đợt dịch Ebola từ 2014 đến 2016 ở Liberia, ban đầu chính phủ không thể truy cập vào dữ liệu tử vong chính xác, theo thời gian thực hoặc tiếp cận các công cụ phân tích hiệu quả. Sự thiếu hụt này ngăn các cơ quan y tế công cộng phản ứng nhanh chóng và hiệu quả trước các đợt bùng phát. Sau khi chính phủ khởi động hệ thống thu thập dữ liệu dựa trên điện thoại, các quan chức đã phân bổ bác sĩ và y tá đến nơi cần thiết tốt hơn.
Các nhà sinh thái học, như vị mà
Eric Vance đã gặp ở Tây Phi, sử dụng số liệu thống kê để tìm hiểu về các loài động
vật và hệ sinh thái mà họ nghiên cứu. Eric
Vance, CC BY-ND
Thống kê trong sinh thái học, sức khỏe và chính trị
Ý tưởng cho Phòng thí nghiệm Phân tích Thống kê Liên ngành bắt đầu ở Tây Bắc châu Phi, trên biên giới Tây Sahara và Mauritania. Một trong số chúng tôi, Eric Vance, đang trong chuyến làm việc 5 năm lưu động vòng quanh thế giới trước khi nhận bằng Tiến sĩ. Tại một trạm kiểm soát biên giới giữa bãi mìn cũ, anh tình cờ gặp một nhà sinh vật học đang nghiên cứu về cáo sa mạc Sahara.
Khi nhà sinh vật học đó biết Vance đang nghiên cứu thống kê, mắt anh ta sáng lên, và anh ấy nói, “Ồ, một nhà thống kê! Tôi có vài điều muốn hỏi anh.” Nhưng trước khi Vance có thể giúp được gì, anh đã phải lên xe buýt và băng qua biên giới đầy bom mìn. Khi trở về Hoa Kỳ, Vance nhận ra nhu cầu rộng khắp về năng lực thống kê và giáo dục ở các nước đang phát triển. Để giải quyết khoảng cách này, anh đã khởi động Mạng lưới LISA 2020 toàn cầu vào năm 2012.
Mục tiêu của chương trình là cung cấp cho sinh viên đại học địa phương các kỹ năng và công cụ để thực hiện các thống kê mà họ cần để thúc đẩy sự phát triển. Chúng tôi giúp các giáo sư địa phương thành lập phòng nghiên cứu thống kê thực nghiệm tại các trường đại học nơi họ làm việc. Các phòng thống kê thực nghiệm này là trung tâm hợp tác, nơi các giáo sư địa phương dạy sinh viên cung cấp dịch vụ tư vấn thống kê cho các học giả, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách khác. Trong khi các sinh viên đang học tập thống kê, họ cũng đang sử dụng các kỹ năng kỹ thuật của mình để thúc đẩy sự thay đổi thực tế cục bộ tại địa phương.
Mạng lưới LISA 2020 đã phát triển
hơn 30 phòng nghiên cứu thống kê. Eric
Vance / LISA, CC BY-ND
Một trong những phòng thực nghiệm đối tác của chúng tôi đang làm việc với Ủy ban Bầu cử Quốc gia Độc lập |Independent National Electoral Commission| của Nigeria. Họ cùng nhau đánh giá tính chính xác, toàn vẹn, nhất quán và độ tin cậy của dữ liệu trong chính sách Đăng ký Cử tri Liên tục |Continuous Voter Registration| của Nigeria để tìm kiếm các cách cải thiện quy trình bầu cử cho cử tri.
Tại Ethiopia, một phòng thực nghiệm địa phương khác đang giúp chính phủ Ethiopia cải thiện việc đăng ký khai sinh và khai tử. Qua các khảo sát, các chương trình quản lý cơ sở dữ liệu và đào tạo thống kê hiệu quả nhằm mục tiêu cải thiện kết quả sức khỏe.
Kể từ khi ra mắt vào năm 2012, mạng lưới các phòng thống kê thực nghiệm của chúng tôi đã phát triển đáng kể, với căn cơ đặc biệt mạnh mẽ ở châu Phi, Nam Á và Brazil. Tính đến tháng 7 năm 2021, chương trình có 31 phòng thí nghiệm thống kê đặt tại 10 quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.
Khi số liệu thống kê vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng hơn bao giờ hết trong xã hội, việc tiếp cận bình đẳng tới các nguồn dữ liệu ở các nước đang phát triển đang trở nên cần thiết hơn.
Các từ khóa: Sức khỏe cộng đồng, Cứu trợ, Số liệu Thống kê, Nigeria, Sức khỏe, Ebola, Khoa học dữ liệu, Tổ chức Bác sĩ không biên giới
__________
Các tác giả
 |
| David Gunderman |
 |
| Eric Vance |
Nghiên cứu viên, Đại học Colorado Boulder
Phó giáo sư kiêm Giám đốc LISA, Đại học Colorado Boulder
Tuyên bố công khai
Eric Vance nhận tài trợ từ USAID, NSF, NIH và NASA.
David Gunderman không làm việc, tư vấn, sở hữu cổ phần trong hoặc nhận tài trợ từ bất kỳ công ty hoặc tổ chức nào có thể hưởng lợi từ bài viết này và không có sự trực thuộc nào ngoài giới chuyên môn của mình.
Huỳnh Thị Thanh Trúc dịch
Nguồn: “Low and middle income countries lack access to big data analysis – here’s how to fill the gap”, The Conversation, July 20, 2021.
----
Bài có liên quan:
