PHẦN LAN BẮT ĐẦU THỬ NGHIỆM CHẾ ĐỘ
THU NHẬP PHỔ QUÁT
Hai ngàn người đang tìm việc trong độ tuổi từ 25 đến 58 đang được chọn ngẫu nhiên để nhận số tiền 560 euro một tháng, thay cho trợ cấp thất nghiệp, trong vòng hai năm kể từ ngày 1 tháng Giêng. (Monde.fr và AFP)
 |
| Chủ nhật ngày 01 tháng Giêng, Phần Lan trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên thử nghiệm chế độ thu nhập cơ bản ở cấp quốc gia. ANDREJ ISAKOVIC/AFP |
Trong khi ý tưởng thu nhập phổ quát ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong các cuộc tranh luận chính trị tại Pháp, thì kể từ chủ nhật ngày 01 tháng Giêng, Phần Lan trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên thử nghiệm chế độ thu nhập cơ bản ở cấp quốc gia. Hai ngàn người, trong độ tuổi từ 25 đến 58, được chọn ngẫu nhiên để nhận 560 euro một tháng trong vòng hai năm. Nét đặc thù duy nhất là chế độ thí điểm này giới hạn đối tượng được hưởng là những người đang tìm việc và đang hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp.
Như vậy, số tiền 560 euro hàng tháng sẽ thay thế cho khoản trợ cấp thất nghiệp hiện nay. Nếu người thụ hưởng trước kia nhận được một chế độ bồi thường cao hơn, thì cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ chi trả khoản chênh lệch. Các chế độ bảo hiểm y tế và phân bổ nhà ở vẫn sẽ được duy trì. Sự thay đổi lớn được đưa vào thử nghiệm này nằm ở việc mỗi người có thể chấp nhận một việc làm và tiếp tục được nhận chế độ thu nhập phổ quát, bất kể mức lương được nhận.
 |
| Marjukka Turunen |
“Nếu bạn tìm được một việc làm với mức lương là 4.000 euro một tháng, thì bạn vẫn tiếp tục được nhận chế độ thu nhập phổ quát bằng 560 euro mỗi tháng, bà Marjukka Turunen, phụ trách các vấn đề pháp lý tại cơ quan Bảo hiểm xã hội Phần Lan (KELA), giải thích. Hiện nay, ngoại trừ chương trình thử nghiệm này, nếu bạn nhận một mức lương hàng tháng khoảng 400 euro, thì bạn sẽ mất khoản trợ cấp thất nghiệp.” Đối với bà Turunen, hệ thống bảo hiểm xã hội hiện nay đã thúc đẩy một số người thất nghiệp từ chối một việc làm được trả lương thấp, do lo sợ rơi vào một tình cảnh tài chính còn khó khăn hơn so với thời kỳ họ bị thất nghiệp.
Thúc đẩy việc làm và “đơn giản hóa” các trợ cấp xã hội
Trong vòng hai năm, cho đến cuối năm 2018, Nhà nước sẽ so sánh quỹ đạo của 2.000 người thất nghiệp này với quỹ đạo của một nhóm đối chứng những người thất nghiệp được nhận một số tiền xấp xỉ bằng như vậy về phúc lợi an sinh xã hội. Mục tiêu đề ra là xem liệu những người thất nghiệp nhận được chế độ thu nhập phổ quát có nhiều động lực hơn không để tìm việc làm hoặc khởi nghiệp các dự án kinh doanh.
 |
| Juha Sipilä (1961-) |
Dự án này là một phần trong lời hứa tranh cử của thủ tướng thuộc phe trung dung, Juha Sipilä, đang đương nhiệm kể từ tháng 5 năm 2015. Chính phủ hy vọng sẽ “thúc đẩy việc làm”, “giảm thiểu nạn thủ tục quan liêu và đơn giản hóa hệ thống phức tạp các trợ cấp xã hội.” Ông Sipilä, một cựu doanh nhân từng lãnh đạo một chính phủ ủng hộ chính sách thắt lưng buộc bụng, được thuyết phục rằng biện pháp này sẽ khuyến khích người Phần Lan có tinh thần khởi nghiệp và năng động nhiều hơn, và rằng công cuộc cải cách đáp ứng được những tiến hóa của thị trường lao động, nhiều bất ổn hơn so với trước đây.
Không thù địch với ý tưởng trên, phe đối lập cho rằng chương trình thử nghiệm có phạm vi áp dụng quá hạn chế, trong một đất nước có 5,5 triệu dân, để cung cấp những bài học mang tính quyết định. Ở Phần Lan, thu nhập khả dụng ròng trung bình vượt quá 2.200 mỗi người mỗi tháng, theo OECD. Một khoản trợ cấp hàng tháng bằng 560 euro chỉ cho phép có được một đời sống rất khiêm tốn.
Tại Pháp, một phái đoàn tìm hiểu thực tế của Thượng viện đã đề xuất vào tháng 10 việc nhanh chóng tiến hành thử nghiệm “tại các vùng lãnh thổ tự nguyện” nhiều phương thức khác nhau để thiết lập một chế độ thu nhập cơ bản. Vào thời điểm hiện tại, khuyến nghị này chưa được chấp nhận, nhưng các ông bà chính trị gia thuộc cách hữu cũng như cánh tả có quan tâm đến ý tưởng, mặc dù có khác nhau về tên gọi và định nghĩa (“thu nhập cơ bản”, “thu nhập phổ quát”, “thu nhập tồn tại”...). Một số người coi ý tưởng đó như một cơ hội để giải phóng cá nhân khỏi việc làm, trong khi một số người khác có mục tiêu trước hết là đơn giản hóa hệ thống bảo hiểm xã hội hiện tại.
Nhà báo tại Monde.fr
Huỳnh Thiện Quốc Việt dịch
Nguồn: La Finlande commence à expérimenter le revenu universel, Le Monde, 01.01.2017.
