Bắc Kinh và Washington tái khởi động cuộc chiến thương mại đầy rủi ro

BẮC KINH VÀ WASHINGTON TÁI KHỞI ĐỘNG CUỘC CHIẾN THƯƠNG MẠI ĐẦY RỦI RO

Tác giả: Pierre-Antoine Donnet^[*]

D. Trump, giữa hai lá cờ, biểu tượng của một cuộc đấu kinh tế khác. DR

Donald Trump đã khơi mào lại cuộc chiến thương mại với Trung Quốc bằng lời đe dọa áp thuế 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào ngày 10 tháng 10, một cuộc đọ sức mới có thể dẫn đến thất bại giữa hai cường quốc lớn nhất thế giới sau quyết định chứa đựng nhiều hệ quả của Trung Quốc về việc thắt chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.

-----------------------------------

Cuối cùng, mọi thứ có vẻ gần như tốt đẹp giữa Donald Trump và người đồng cấp Tập Cận Bình trước thềm một hội nghị thượng đỉnh có thể xảy ra giữa hai nhà lãnh đạo, mà Washington đã công bố bên lề hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) sắp tới tại Hàn Quốc vào tháng 11.

Bắc Kinh chưa bao giờ xác nhận hội nghị thượng đỉnh này, vốn sẽ là hội nghị đầu tiên kể từ năm 2019. Không ai biết liệu nó có diễn ra hay không trước những căng thẳng mới này, báo hiệu một cuộc khủng hoảng mới, kéo dài giữa hai gã khổng lồ kinh tế thế giới. Nhưng điều quan trọng không nằm ở đó.

Nhân ngày nhà giáo Việt Nam 20.11.2025

NHÂN NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20.11.2025

Nguyễn Xuân Xanh

Nghệ thuật quan trọng nhất của người thầy là đánh thức niềm vui ở sáng tạo và nhận thức.

(Es ist die wichtigste Kunst des Lehrers, die Freude am Schaffen und am Erkennen zu wecken.)

— Albert Einstein

Anh chị thân mến,

Hôm nay là ngày nhà giáo Việt Nam, tôi xin có lời chúc mừng gửi đến các anh chị từng là nhà giáo trên hay ngoài bục giảng những lời chúc tốt đẹp nhất. Nhà giáo Việt Nam mặc cho biết bao khó khăn trong nhiều thập kỷ như những thử thách lớn vẫn kiên định niềm tin vào tiếng gọi thiên chức của mình là đào tạo các người con yêu quý và công dân tương lai của quốc gia. Thật không tưởng tượng nổi sự can đảm và lòng yêu thương trẻ vô bờ bến.

Có nhiều điều để nói về giáo dục cũng như thiên chức của nhà giáo, nhưng trước hết mời anh chị xem clip này về một quyển sách của GS Huỳnh Như Phương trong diễn đàn chúng ta về giáo dục:

https://www.facebook.com/share/v/14R7G4BRYiE/

và một bài, trong số nhiều bài viết ca ngợi quyển sách và nội dung rất nhân văn trong đó, của báo Tuổi Trẻ:

https://tuoitre.vn/uoc-vong-cho-hoc-duong-2022050508064877.htm

Ảnh của báo Tuổi Trẻ

Kiểm soát sự gia tăng bất bình đẳng thu nhập do công nghệ mới bằng cách nào?

KIỂM SOÁT SỰ GIA TĂNG BẤT BÌNH ĐẲNG THU NHẬP DO CÔNG NGHỆ MỚI BẰNG CÁCH NÀO?

Các công nghệ mới thúc đẩy bất bình đẳng bằng cách tập trung thu nhập từ vốn. Ba cách tiếp cận chính sách sau đây có thể giúp phân tán quyền sở hữu và giảm bớt những cách biệt.

Branko Milanovic

Vấn đề. Công nghệ mới, tựa như tất cả các cải tiến công nghệ kể từ cuộc Cách mạng Công nghiệp, nhằm mục đích thay thế sức lao động của con người bằng máy móc, theo nghĩa rộng. Theo nghĩa đó, trí tuệ nhân tạo (AI) không khác gì máy kéo sợi tự động được đưa vào ngành công nghiệp bông vào những năm 1820: thay thế nhân công dù giờ đây nó thực hiện điều đó ở trình độ kỹ năng cao hơn con người. (Theo nhiều cách, những phát triển như vậy đã được dự báo bởi vì trong lịch sử đã có sự gia tăng không thể cưỡng lại về trình độ kỹ năng của lao động bị thay thế bởi máy móc, bắt đầu với các nhiệm vụ không đòi hỏi kỹ năng và lặp đi lặp lại do lao động nô lệ thực hiện và sau đó (là các kỹ năng) ngày càng cao hơn).

Từ quan điểm phân phối, vấn đề là việc thay thế lao động bằng vốn dẫn đến phần lớn hơn của thu nhập quốc dân được tích lũy vào vốn. Điều này, khi xét về mặt những người thực sự nhận được thu nhập đó, có nghĩa là các doanh nhân và nhà phát minh ra máy móc mới và các nhà đầu tư vào các công nghệ mới như vậy thu được một cách không tương xứng. Theo định nghĩa, các nhà đầu tư là những người sở hữu vốn và đứng ở đỉnh kim tự tháp phân phối thu nhập. Do đó, sự mở rộng của phần thu nhập từ vốn hầu như tất yếu chuyển thành sự gia tăng bất bình đẳng trong thu nhập tổng thể.

Điều này đương nhiên đặt ra câu hỏi: nên sử dụng những chính sách nào để ngăn chặn hoặc giảm thiểu sự gia tăng bất bình đẳng thu nhập? Có ba cách để làm điều này: phân tán quyền sở hữu vốn rộng rãi hơn để tác động của việc phần thu nhập từ vốn tăng lên không chỉ hiện rõ ở đỉnh kim tự tháp, đánh thuế cao hơn vào các khoản thu nhập từ vốn cao nhất so với hiện nay và cấm một số hoạt động tài chính mới tạo ra thu nhập cho những người tham gia nhưng lại “thuần túy phi sản xuất”.

Tôi sẽ xem xét ba lựa chọn.

Cờ hải tạc “One Piece” đã trở thành biểu tượng phản kháng của thế hệ Z trên thế giới như thế nào

CỜ HẢI TẶC “ONE PIECE” ĐÃ TRỞ THÀNH BIỂU TƯỢNG PHẢN KHÁNG CỦA THẾ HỆ Z TRÊN THẾ GIỚI NHƯ THẾ NÀO

Tác giả: Nuurrianti Jalli

Trợ lý giáo sư về Thực hành Chuyên nghiệp

School of Media and Strategic Communications, 

Oklahoma State University

Biểu tượng của băng hải tặc Mũ Rơm được trương lên trong một cuộc biểu tình ở Roma, vào tháng chín 2025, để ủng hộ Palestine và đội tàu cứu trợ Gaza. Vincenzo Nuzzolese/SOPA Images/LightRocket via Getty Images

Từ Paris cho đến Roma, qua Jakarta và New York, một lá cờ gây sửng sốt đã xuất hiện ở những nơi diễn ra các cuộc biểu tình. Với cái đầu lâu miệng cười và chiếc mũ rơm có dải băng đỏ, một biểu tượng có nguồn gốc từ truyện tranh manga Nhật Bản rất được yêu thích “One Piece” được nhận diện ngay và đã được trương lên trong những tháng vừa qua bởi những người biểu tình trẻ kêu gọi sự thay đổi.

Tại Katmandu, Nepal, nơi mà sự tức giận chống lại chính phủ đã đạt đỉnh điểm vào tháng chín năm 2025, lá cờ xuất xứ từ truyện tranh manga Nhật Bản rất được yêu thích One Piece đã trở thành một biểu tượng của cuộc nổi dậy khi các ngọn lửa lan rộng bên trong cung điện Singha Durbar, trụ sở của chính phủ Nepal.

Thông điệp Kỷ niệm bước sang năm 12 của Phân Tích Kinh Tế

THÔNG ĐIỆP KỶ NIỆM BƯỚC SANG NĂM 12 CỦA PHÂN TÍCH KINH TẾ

(15/11/2014 – 15/11/2025)

Hôm nay, khi Phân Tích Kinh Tế bước sang năm hoạt động thứ 12, chúng tôi xin gửi đến Quý độc giả, Cộng tác viên và những người yêu tri thức lời chào trân trọng và lời cảm ơn chân thành nhất.

Từ ngày thành lập 15/11/2014 đến nay, Phân Tích Kinh Tế đã trải qua một hành trình bền bỉ: từ những bài viết giản dị ban đầu đến một không gian học thuật độc lập, nơi các góc nhìn trên thế giới về kinh tế – xã hội – thể chế được chia sẻ với tinh thần nghiêm túc, khách quan và có trách nhiệm.

Trong suốt 12 năm qua, điều làm nên sức sống của trang web không chỉ là nội dung, mà chính là Quý độc giả và Cộng tác viên – những người đã âm thầm đọc, chia sẻ, phản hồi và đồng hành cùng chúng tôi qua từng giai đoạn.

Câu chuyện dài về kênh đào Panama: Cô dâu quá xinh đẹp!

CÂU CHUYỆN DÀI VỀ KÊNH ĐÀO PANAMA: CÔ DÂU QUÁ XINH ĐẸP!

Tác giả: Hubiquitus

Kênh đào Panama.

Điều gì đang xảy ra với trận chiến Trung-Mỹ về các cảng Balboa và Cristobal ở Panama, mà Asialyst đã đưa tin vào đầu năm nay? Đằng sau vẻ ngoài bình lặng, những mảnh ghép của bức tranh này đã dần lộ diện, cho phép có một cái nhìn rõ ràng hơn về chiến lược của Trung Quốc và Mỹ.

Một ghi nhận: áp lực chắc chắn đã gia tăng kể từ cuối tháng 7, cả ở Washington và Bắc Kinh, tại Liên Hợp Quốc cũng như tại Panama, Đan Mạch hay Thụy Sĩ! Đây là hiện trạng ba tuần trước cuộc gặp có khả năng diễn ra giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) sắp tới, dự kiến ​​diễn ra vào tháng 11 tại Hàn Quốc.

Một số sự kiện xảy ra trong nửa đầu năm 2025 đã không được giới truyền thông thường rất nhạy quan tâm nhưng hiện đang làm sáng tỏ thêm về diễn biến của cuộc chiến giành quyền kiểm soát Kênh đào Panama và các cảng của nó. Chẳng hạn, Vincent Clerc, Tổng giám đốc điều hành Thụy Sĩ của tập đoàn logistics khổng lồ chủ yếu về hàng hải của Đan Mạch A.P. Moller-Maersk, đã có cuộc gặp vào ngày 21 tháng 1 năm 2025, tại Diễn đàn Davos, với José Raul Mulino, Tổng thống Cộng hòa Panama lần đầu tiên tham dự sự kiện quốc tế này, sau khi đắc cử vài tháng trước đó. Cuộc gặp này, chỉ được báo chí Panama tiết lộ ba tháng sau đó, hoàn toàn hợp lý bởi tầm quan trọng của các hoạt động của Maersk tại Panama, vốn đã phát triển đáng kể kể từ đó.

Diễn từ chào mừng Khoá học “Nguyễn Hữu Động” tại Đại học tự trị Chiapas

DIỄN TỪ CHÀO MỪNG KHOÁ HỌC^[*] “NGUYỄN HỮU ĐỘNG” TẠI ĐẠI HỌC TỰ TRỊ CHIAPAS

Tác giả: Tiến sĩ Oswaldo Chacón Rojas

LTS. Ngày 7.11.2025, Đại học tự trị Chiapas (La Universidad Autónoma de Chiapas) thuộc bang Chiapas, Mexico, đã mở ra một Khoá học “Nguyễn Hữu Động” về những nghiên cứu đương đại về Dân chủ, vinh danh một nhà ngoại giao của Liên Hiệp quốc đã được tổ chức này cử đi rất nhiều nơi trên thế giới, từ Nam Phi, Apghanistan cho đến Haiti, Mexico... để đề ra và điều hành những giải pháp chuyển tiếp đến dân chủ. Diễn Đàn trân trọng giới thiệu dưới đây diễn từ chào mừng Khoá giảng của Tiến sĩ Oswaldo Chacón Rojas, Hiệu trưởng Đại học Chiapas, bản tiếng Việt do Đỗ Tuyết Khanh chuyển ngữ và tiếp theo là nguyên bản tiếng Tây Ban Nha. Chúng tôi cũng sẽ đăng bài giảng đầu tiên của Nguyễn Hữu Động trong một, hai ngày tới.

Dân chủ là gì? Có thể hiểu nó theo nhiều cách khác nhau chăng? Hay nó có thể có bất cứ ý nghĩa gì? Dùng thông số nào để đo lường nó? Chúng ta đã nói hết chưa về những đòi hỏi hay điều kiện của dân chủ? Đó chỉ là một vài câu hỏi nhất thiết phải đặt ra trong giới học thuật cũng như công luận trước sự trỗi dậy những năm gần đây trên thế giới của nhiều quan điểm chính trị khác nhau tự nhận là dân chủ. Điều rõ ràng duy nhất có lẽ là không phải không còn gì để nói về dân chủ. Vẫn còn phải học hỏi và nghiên cứu nhiều. Ý thức về dân chủ đòi hỏi giữ thái độ cởi mở trước một cuộc tranh luận cơ bản là bất tận, trong đó không ai có thể tự nhận mình là người cai quản hay bảo vệ chân lý. Bất cứ ai tìm cách kết thúc cuộc tranh luận sẽ viện dẫn những hoang tưởng chỉ đưa đến mất tự do và nô lệ hoá. Tìm hiểu ngày nay thế nào là dân chủ không phải là một việc làm ngớ ngẩn hay vô bổ, cũng không phải là sự gàn dở tiêu biểu của chuyên gia hay một con người lãng mạn bất đắc chí.

Trí tuệ nhân tạo có phải là một tôn giáo mới không? Đối thoại Sam Altman và Tucker Carlson

TRÍ TUỆ NHÂN TẠO CÓ PHẢI LÀ MỘT TÔN GIÁO MỚI KHÔNG? ĐỐI THOẠI SAM ALTMAN VÀ TUCKER CARLSON

Sức mạnh của trí tuệ nhân tạo là một vấn đề đối với dự án phản cách mạng của phe theo Trump.

Trong khi một phần trong liên minh của ông cho rằng trí tuệ nhân tạo là một công cụ của Quỷ sứ, Trump đang dựa vào một nhóm doanh nhân bảo thủ mới để biến trí tuệ nhân tạo thành trung tâm của nước Mỹ tương lai.

Cuộc phỏng vấn dài mà người sáng lập OpenAI đã đồng ý đối thoại với người phụ trách podcast quan trọng nhất của phong trào MAGA là trọng tâm của sự căng thẳng này.

Chúng tôi đề xuất toàn bộ bản dịch đầu tiên của cuộc phỏng vấn này, được chuyên gia Arnaud Miranda bình luận từng dòng một, theo sát nội dung.

Tác giả: Arnaud Miranda

Hình ảnh: Tundra Studio

----

Sự xuất hiện của Sam Altman trên podcast của Tucker Carlson ngày 10 tháng chín vừa qua minh hoạ cho thế quân bình mong manh như là đặc điểm của nhiệm kỳ thứ hai của Trump ở Nhà Trắng. Một mặt, chủ trương dân tộc dân tuý của MAGA (Make America Great Again), tin rằng đang dẫn dắt một cuộc chiến vì văn minh và tôn giáo; mặt khác, những doanh nhân lớn ở Silicon Valley dường như lợi dụng Trump, mang tính cách cơ hội, để đạt được việc bãi bỏ quy định mà họ mơ ước. Cho dù một vài nhân vật, và đặc biệt là Peter Thiel, chú tâm diễn giải các tham vọng theo chủ nghĩa gia tốc công nghệ của Silicon Valley trong một ngôn ngữ thần học, những mâu thuẫn vẫn rất hiển nhiên. Một trong những bí ẩn chính của đổi mới ý thức hệ theo chủ thuyết Trump nằm ở chỗ khắc phục được một sự căng thẳng chính yếu: giữa một phe bảo thủ truyền thống vốn nghi ngờ kỹ thuật – được xem như một lực lượng ma quái - và một phe bảo thủ mới, ủng hộ một sự tăng tốc kỹ thuật tư bản chủ nghĩa.

Tucker Carlson rõ ràng là hiện thân của chủ nghĩa dân tộc dân tuý trong nhiệm kỳ đầu của Trump. Là người dẫn chương trình nổi tiếng của kênh truyền hình Fox News, ông ta đã trở thành một trong những nhân vật truyền thông chính của phong trào MAGA. Carlson là một người trung gian hơn là một nhà tư tưởng. Sức mạnh của ông là cung ứng một hình thức nhất quán cho phong trào, bằng cách mời tham gia podcast của ông những nhân vật thuộc về thể chế như J. D. Vance hoặc Ted Cruz, cũng như những nhân vật cấp tiến như Alex Jones. Carlson vẫn trung thành với những điều cơ bản đã từng đem lại chiến thắng của Donald Trump năm 2016: chối bỏ giới tinh hoa, chủ nghĩa dân tộc, dựa vào Tin Lành Phúc Âm và thuyết âm mưu.

Sam Altman không chia sẻ quan niệm này về thế giới.

Altman theo dân chủ từ lâu, tuy nhiên người chủ của doanh nghiệp chính về trí tuệ nhân tạo này đã tài trợ cho quỹ nhậm chức của Donald Trump vào tháng 1 năm 2025. Trái ngược với một số doanh nhân công nghệ như Musk hay Thiel, những người đã đầu tư về mặt ý thức hệ vào chủ nghĩa Trump, sự gia nhập của Altman có phần cơ hội chủ nghĩa. Ông thể hiện mình là một nhà kỹ trị thận trọng. Sự ủng hộ Trump của ông không giống như một sự chuyển hướng, mà có lẽ xuất phát từ một sự tính toán: khai thác lối mở chính trị nơi mà sự rối loạn về ý thức hệ tạo thuận lợi cho việc định hình lại các quy tắc của kinh tế số. Chống lại những viễn tưởng về ngày tận thế của Thiel và những ham muốn siêu nhân của Musk, Altman tiên tri về sự xuất hiện của một trí tuệ nhân tạo tổng quát bao dung, qua điều mà ông gọi là “điểm kỳ dị hài hoà” (“singularité harmonieuse”).

Sự tương phản của cuộc thảo luận giữa Carlson và Altman thật rõ ràng. Một mặt, Carlson dường như thấy trong sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo một sức mạnh ma quái có thể phục vụ một giới tinh hoa độc hại.

Mặt khác, Sam Altman muốn huy động một kế hoạch thực tế có tính chất bảo đảm an toàn.

Sự gặp gỡ của họ hé lộ một điểm yếu trong cơ cấu của chủ nghĩa Trump mới: sự miễn cưỡng của phong trào MAGA khi thấy các doanh nhân công nghệ trục lợi từ chính phủ để áp đặt một chế độ kỹ trị mới.

Niềm hy vọng bền bỉ của Jane Goodall

NIỀM HY VỌNG BỀN BỈ CỦA JANE GOODALL

“Nếu bạn không hy vọng rằng hành động của mình có thể tạo ra sự khác biệt, bạn sẽ chìm vào thờ ơ. Nếu người trẻ buông xuôi trước nỗi bi quan, nếu họ đánh mất hy vọng thì đó chính là dấu chấm hết”.

Jane Goodall on TIME

Jane Goodall trên bìa Tạp chí TIME. Ảnh: Nadav Kander
*Bài viết được thực hiện và đăng trên Tạp chí TIME tháng 9, 2021.

Những năm đầu Thế chiến II, khi Jane Goodall mới lên sáu, cô bé thường bị tiếng còi báo động rền rĩ đánh thức giữa đêm. Đó là tín hiệu báo trước máy bay Đức Quốc xã đang bay qua Bournemouth, thị trấn ven biển phía nam nước Anh, nơi gia đình Goodall dọn tới khi chiến tranh bùng nổ . Cô em gái Judy lập tức bật dậy, lao xuống hầm trú ẩn. Nhưng Jane thì kiên quyết không nhúc nhích. “Tôi không muốn rời khỏi giường”, bà nhớ lại. “Cha mẹ phải bế cả tôi lẫn chăn gối xuống hầm”.

Tám mươi năm sau (năm 2021), Goodall nay đã 87 tuổi, đứng trong phòng khách của chính ngôi nhà ấy. Đó là một tòa nhà gạch đỏ kiểu Victoria, trần cao vút, trải thảm dày và bày biện những chiếc ghế bành đồ sộ. Hầm trú ẩn vẫn còn, giờ biến thành nơi đặt máy giặt và tủ lạnh. Khắp căn nhà, các kệ gỗ chen chúc sách, tượng nhỏ và ảnh chụp – những kỷ vật gom lại suốt cuộc đời của người phụ nữ được biết đến như nhà tự nhiên học nổi tiếng nhất thế giới. Bà ngoại Goodall mua ngôi nhà này từ thập niên 1930, và theo năm tháng, nơi đây đã tích tụ vô số đồ đạc lỉnh kỉnh của một gia đình xem nó là tổ ấm.

Matthieu Pigasse: “Có nhu cầu khẩn cấp phải chia sẻ của cải, và tôi sẽ sẵn lòng trả thuế Zucman”

MATTHIEU PIGASSE: “CÓ NHU CẦU KHẨN CẤP PHẢI CHIA SẺ CỦA CẢI, VÀ TÔI SẼ SẴN LÒNG TRẢ THUẾ ZUCMAN”

Phỏng vấn Matthieu Pigasse Giám đốc Văn phòng ở Paris của ngân hàng đầu tư Centerview do Sandrine Foulon và Hervé Nathan thực hiện

------------------------------------------------

Bất chấp việc François Bayrou, người đã biến việc giảm nợ thành “cuộc chiến mấu chốt” của mình, buộc phải từ chức, vấn đề này vẫn ám ảnh cuộc tranh luận chính trị. Vậy, liệu nước Pháp có thực sự phải thắt lưng buộc bụng để phục vụ các chủ nợ? Chúng tôi đặt câu hỏi này cho một... nhà lãnh đạo doanh nghiệp. Rõ ràng không phải Bernard Arnault, cũng không phải Patrick Martin, chủ tịch hiệp hội giới chủ Pháp (Medef), những người không cần đến một nhà kinh tế đồng chí hướng (Alter Eco) để thể hiện quan điểm của mình. Mà là Matthieu Pigasse, một ông chủ và một nhân cách khác thường.

Đã từng phụ trách sự quản lý nợ công tại Bộ Tài chính, ông đã tư vấn cho Dominique Strauss-Kahn và sau đó là Laurent Fabius tại Bộ Kinh Tế và Tài chính. Sau đó, ông trở thành một chuyên gia ngân hàng đầu tư, đối tác quản lý tại ngân hàng Lazard. Cùng với nhà kinh tế học Daniel Cohen (người đã qua đời năm 2023), ông đã tham gia vào việc tái cấu trúc nợ của Argentine, sau đó tư vấn cho chính phủ Hy Lạp trong cuộc khủng hoảng tài chính.

Hiện ông là người đứng đầu văn phòng Paris của ngân hàng đầu tư Centerview Partners. Ông cũng là cổ đông gián tiếp của nhật báo Le Monde và lãnh đạo tập đoàn truyền thông Combat, bao gồm Radio Nova và Les Inrockuptibles. Ông cũng đã đầu tư vào lĩnh vực âm nhạc, trong đó có Les Eurockéennes de Belfort và Rock en Seine.

Là tác giả của nhiều tiểu luận phê phán chủ nghĩa tư bản và các chính sách tân tự do, ông khẳng định sự dấn thân của mình với cánh tả và chống lại cánh cực hữu. Cuốn sách mới nhất của ông, xuất bản năm 2023, La lumière du chaos/Ánh sáng của sự hỗn loạn (NXB l'Observatoire), được coi như một lời cảnh báo về vực thẳm mà một xã hội ngày càng bất bình đẳng đang dẫn chúng ta vào.

Mừng thọ cụ Nguyễn Khắc Dương tròn 100 tuổi

MỪNG THỌ CỤ NGUYỄN KHẮC DƯƠNG TRÒN 100 TUỔI

Tác giả: Phạm Xuân Nguyên

Hôm nay (24/9/2025) cụ Nguyễn Khắc Dương tròn 100 tuổi. Cụ là ai?

Với ai yêu văn học, NKD là dịch giả cuốn tiểu thuyết “Vạn Xuân” của nhà văn Pháp Yveline Féray (sinh 1939) viết về Nguyễn Trãi. Bản dịch này đã được in lần đầu năm 1998, tái bản 2002, và năm nay 2025 được in đầy đủ ở Nxb Phụ Nữ Việt Nam chia thành hai tập với hơn một nghìn trang.

Với ai theo đạo Chúa và đạo học, NKD là một tu sĩ mang tên thánh là Stephano, đậu cử nhân triết tại Sorbone (Pháp), từng là Quyền Trưởng khoa Văn - Triết, Viện Đại học Đà Lạt. 

Với ai thích lịch sử, cụ là con trai của Hoàng Giáp Nguyễn Khắc Niêm (1899/1954) quê ở Hà Tĩnh, em của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện, anh của giáo sư Nguyễn Khắc Phi, nhà văn Nguyễn Khắc Phê.

Cụ NKD không lập gia đình riêng. Từ tháng 5/2017 đến nay, cụ được Tu đoàn Anh em Bác ái Chúa Kitô tôi tớ Giáo phận Phan Thiết mời vào an dưỡng tuổi già.

Những ai muốn tìm hiểu cụ có thể đọc ba cuốn sách của cụ: “Hồi ức”, “Thế Tâm tạp vận” (thơ, Thế Tâm là bút hiệu của cụ) và “Để hiểu đạo Chúa hơn” (tập hợp những bài nói chuyện vào năm 1988 tại Trường Viết văn Nguyễn Du - Hà Nội). Cả ba cuốn đều do Nxb Tổng Hợp TPHCM ấn hành. Người em cụ, nhà văn Nguyễn Khắc Phê, cũng đã đưa người anh mình thành nhân vật chính trong tiểu thuyết “Biết đâu địa ngục thiên đường”.

GS Lâm Quang Thiệp qua đời

GIÁO SƯ LÂM QUANG THIỆP QUA ĐỜI

Nhằm tạo nên một điểm xuất phát thuận lợi cho cuộc đấu tranh để thay đổi đó, một cuộc cải cách giáo dục mạnh mẽ và sâu sắc ở thời điểm này là vô cùng cần thiết. Cần khai thác trí tuệ của các chuyên gia giáo dục trong và ngoài nước để thiết kế bài bản đề án cải cách giáo dục, cần tạo một sự đồng thuận cao trong xã hội về phương hướng cải cách và cần có sự đảm bảo của quốc gia về nguồn lực và luật lệ để cải cách thành công. Nhiều nhà giáo dục và trí thức tâm huyết với vận mệnh của đất nước đã phát biểu về sự cần thiết một cuộc cải cách giáo dục sâu rộng để có một nền giáo dục trung thực. Cải cách giáo dục hiện nay là yêu cầu của cuộc sống, của dân tộc, cho nên một Nhà nước vì dân chắc chắn sẽ nắm bắt lấy đề xuất đó để phát động một cuộc cải cách mạnh mẽ. Và cải cách GDĐH, một bộ phận quan trọng trong cuộc cải cách giáo dục nói chung, chắc chắn sẽ phải thấm nhuần tinh thần đại học của Humboldt, một di sản trí tuệ của nhân loại.

— Lâm Quang Thiệp, 2010

Giáo sư Lâm Quang Thiệp (sinh ngày 10 tháng 7 năm 1939 tại Hòa Vang, Quảng Nam – mất ngày 13, tháng 10, 2025, tại Hà Nội, hưởng thọ 86 tuổi)

Giáo sư Lâm Quang Thiệp là chuyên gia về giáo dục đại học và khoa học đo lường trong giáo dục. Ông nhận bằng Tiến sĩ (1968) và Tiến sĩ khoa học (1982) về khoa học tự nhiên (Địa vật lý) tại Đại học Quốc gia Moscow. Ông từng là Vụ trưởng Vụ Đại học tại Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam (1988-1997), Giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Bang New York (SUNY), Buffalo theo chương trình trao đổi học giả Fulbright. (Nguồn BBC)

Hôm nay, ngày 14, tháng 10, năm 2025, báo chí Việt Nam đồng loạt đưa tin Giáo sư Lâm Quang Thiệp vừa qua đời. Sự ra đi của ông đã để lại bao nhiêu thương tiếc trong lòng bè bạn và dư luận.

Philippe Aghion, hay những giới hạn của một học thuyết kinh tế vĩ mô về đổi mới sáng tạo

PHILIPPE AGHION, HAY NHỮNG GIỚI HẠN CỦA MỘT HỌC THUYẾT KINH TẾ VĨ MÔ VỀ ĐỔI MỚI SÁNG TẠO

Tác giả: Franck Aggeri

Giáo sư ngành quản trị tại Mines Paris Tech

Tăng trưởng kinh tế, được đo lường dựa trên tổng sản phẩm quốc nội (PIB -produit intérieur brut), vẫn là mối ám ảnh của của các nhà cầm quyền. Họ lo lắng chăm chú theo dõi mọi sút giảm của chỉ báo này, đồng nghĩa với thâm hụt, nợ nần gia tăng và là dấu hiệu báo trước một sự tụt hạng. Làm thế nào để kích thích tăng trưởng? Đó là một vấn đề nhức nhối khuấy động giới cầm quyền, đặc biệt là ở châu Âu, nơi mà tăng trưởng tỏ ra chậm chạp kể từ sau thời kỳ Ba mươi năm huy hoàng (có thể xem https://www.phantichkinhte123.com/2017/04/tang-truong-kinh-te.html - PTKT). 

Đối với Philippe Aghion và Peter Howitt, hai người vừa nhận giải thưởng của Ngân hàng Thuỵ Điển nhằn tôn vinh Alfred Nobel, giải pháp nằm ở đổi mới sáng tạo công nghệ. Tự nhận về mình những ý tưởng được phát triển bởi nhà kinh tế học người Áo Joseph Schumpeter vào đầu thế kỷ XX, họ khẳng định rằng những đổi mới sáng tạo này, về bản chất là được tích luỹ dần, làm cho năng suất ngày càng gia tăng vốn là động lực của tăng trưởng. Đổi mới sáng tạo nổi lên và lan rộng dưới sự thúc đẩy của các doanh nhân, họ hy vọng sẽ rút ra được những lợi nhuận tạm thời. Những đổi mới sáng tạo mới thay thế các công nghệ và cách làm cũ: đó là hiện tượng nổi tiếng của “sự huỷ diệt sáng tạo” mà Schumpeter đã nâng lên thành lý thuyết. 

Những giải thưởng khoa học sau muốn cạnh tranh với Nobel: chúng khác biệt ra sao?

NHỮNG GIẢI THƯỞNG KHOA HỌC SAU MUỐN CẠNH TRANH VỚI NOBEL: CHÚNG KHÁC BIỆT RA SAO?

Đối với nhiều nhà khoa học, được vinh danh với giải Nobel là phần thưởng cao quý nhất, nhưng Nobel so với các giải thưởng khoa học khác thì sao?

Tác giả: Chris Simms

So sánh các giải thưởng khoa học như Giải thưởng Đột phá và Giải thưởng Turing với các giải thưởng khoa học Nobel như thế nào? Ảnh: Yomiuri Shimbun đăng trên AP/Alamy

Giải Nobel là giải thưởng khoa học nổi tiếng nhất — và đối với nhiều người, đó là biểu tượng cao quý nhất cho sự xuất sắc và thành tựu nghiên cứu. Nhưng trong vài năm qua, một loạt các giải thưởng khác đã xuất hiện — một số là để lấp đầy khoảng trống giữa các lĩnh vực mà giải Nobel đề cập, và số khác nhằm trao tặng phần thưởng tài chính lớn hơn. Giải Nobel sẽ được công bố vào tuần tới, vậy những giải thưởng trên giống và khác nhau thế nào?

Mặc dù những giải thưởng mới này (xem ảnh 'Tiền thưởng' bên dưới) đang ngày càng có tầm ảnh hưởng, không một giải thưởng nào sánh được với Nobel, ít nhất là cho đến nay, theo nhà công nghệ sinh học Robert Langer tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) ở Cambridge, người đã nhận Giải thưởng Đột phá về Khoa học Sự sống, Giải thưởng Kyoto và Giải thưởng Kavli về Khoa học Nano. “Theo tôi, không có giải thưởng nào đạt đến đẳng cấp đó”, ông nói.

Sara Seager, một nhà khoa học hành tinh tại MIT và là người đoạt Giải thưởng Kavli về Vật lý thiên văn năm 2024, đồng tình. “Các giải thưởng khác muốn đuổi kịp”, bà nói. “Nhưng hiện tại, giải Nobel đã vượt xa số còn lại. Đó là giải thưởng tiên phong, và tôi không nghĩ có giải nào cạnh tranh nổi.”