GIẢI NOBEL KINH TẾ NĂM NAY TÔN VINH MỘT Ý TƯỞNG ĐÃ THẤT BẠI Ở ẤN ĐỘ
Bloomberg ● Cập nhật lần cuối: Ngày 13 tháng 10 năm 2020, 12:14 CH IST
|
Tóm tắt Cây cầu mà Milgrom và Wilson xây dựng là cuộc đấu giá phổ tần viễn thông năm 1994 của Ủy ban Truyền thông Liên bang, sau này được gọi là “cuộc đấu giá vĩ đại nhất trong lịch sử”. |
Robert Wilson,
trái và Paul Milgrom đứng chụp ảnh ở Stanford, Calif.
Mihir Sharma
Các nhà kinh tế học thích tự cho mình là nhà toán học - hoặc nếu cảm thấy khiêm tốn hơn trong nhất thời thì là các nhà vật lý. Tuy nhiên, những người đoạt giải Nobel kinh tế năm nay có vẻ tự nhận mình là kỹ sư nhiều hơn. Giống như Alvin Roth và Lloyd Shapley, những người đã giành giải thưởng năm 2012, Paul Milgrom và Robert B. Wilson là những chuyên gia trong lĩnh vực “thiết kế thị trường”, một lĩnh vực mà Roth đã viết trong một bài báo nổi tiếng rằng nó đòi hỏi “một cách tiếp cận kỹ thuật (engineering)”.
Roth lập luận rằng các nhà thiết kế thị trường nên lấy người xây dựng cầu (bridge-builder) làm mẫu cho mình: “Kỹ thuật thường kém tao nhã hơn so với vật lý học đơn giản nằm bên dưới, nhưng nó cho phép những cây cầu được thiết kế trên cùng một mô hình cơ bản được xây dựng dài hơn và vững bền hơn theo thời gian, vì những cái phức tạp và cách để đối phó với chúng đã được nhận thức tốt hơn.”
Cây cầu mà Milgrom và Wilson xây dựng là cuộc đấu giá phổ tần viễn thông năm 1994 của Ủy ban Truyền thông Liên bang, sau này được gọi là “cuộc đấu giá vĩ đại nhất trong lịch sử”. Trong tập kỷ niệm 50 năm thành lập, Quỹ Khoa học Quốc gia đã sử dụng 7 tỷ đô la doanh thu mà cuộc đấu giá tạo ra như một lời biện minh cho việc tổ chức này đã ủng hộ các nhà lý thuyết trò chơi trong nhiều năm. Kể từ đó, đấu giá đã trở thành tiêu chuẩn vàng cho việc phân phối tất cả các loại tài nguyên thiên nhiên, từ giấy phép thăm dò, cho thuê khai thác cho đến nhượng quyền thương mại đường sắt. Người ta gần như xem là đương nhiên rằng, nếu được thiết kế phù hợp, các cuộc đấu giá sẽ tìm thấy sự cân bằng lý tưởng giữa tính hiệu quả và việc tạo ra doanh thu.
Nhưng hóa ra, các nhà kinh tế học không thực sự làm việc như các kỹ sư. Ví dụ được đưa ra từ cuộc đấu giá FCC theo nhiều cách lại trở nên rất vô ích, đặc biệt là ở các thị trường mới nổi.
Có rất nhiều lý do dẫn đến điều này. Một trong số đó được xây dựng ngay trong khái niệm về thiết kế đấu giá. Trong phần lớn các tài liệu học thuật ban đầu về đấu giá, các nhà kinh tế học đã cố gắng tối đa hóa tổng doanh thu của nhà nước và thặng dư của người tiêu dùng. Nhưng việc thiết lập mục tiêu là nhiệm vụ của các nhà điều tiết và chính trị gia, không phải của các nhà kinh tế.
Các nhà hoạch định chính sách có thể có nhiều cân nhắc khác, làm thiết kế thị trường phức tạp hơn đáng kể. Ví dụ, Nam Phi đã có ba cuộc đấu giá thất bại trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến năm 2017, vì các cơ quan quản lý đã tìm cách thiết kế chúng để thúc đẩy chương trình hòa nhập kinh tế rộng lớn hơn của chính phủ. Nực cười thay, chính phủ đã thông báo vào tháng trước [8-2020] rằng họ đang thử lại.
Thậm chí còn tệ hơn khi các quốc gia cố gắng tối đa hóa chỉ một biến, bởi vì đối với các quan chức và chính trị gia, biến đó thường là doanh thu của chính phủ. Các nhà kinh tế nói chung không phản đối vì doanh thu dễ đo lường hơn lợi ích tiêu dùng, khiến công việc của họ trở nên đơn giản hơn. Ví dụ, ở Ấn Độ, chính phủ đã trở nên nghiện sử dụng doanh thu từ phổ tần viễn thông để chi trả cho các khoản thâm hụt của mình.
Nhưng một công ty càng trả nhiều tiền cho phổ tần, thì lợi nhuận của họ càng thấp và họ càng còn lại ít để đầu tư vào cơ sở hạ tầng mới. Tại Ấn Độ, phí cao đã dẫn đến mức nợ cao. Các yêu cầu liên tục từ chính phủ về thanh khoản đã khiến các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông phải tìm kiếm lối ra. Và sự khan hiếm phổ tần dẫn đến chất lượng dịch vụ thấp: Năm 2019, Ấn Độ có số thuê bao trên mỗi MHz phổ tần cao gấp 50 lần so với Đức.
Người Ấn Độ ít nhất nên biết điều này sẽ xảy ra. Cuộc cách mạng viễn thông của đất nước này - vốn đã thúc đẩy những năm tăng trưởng cao trong những năm 2000 - chỉ bắt đầu sau khi chính phủ rời bỏ các cuộc đấu giá và bắt đầu giao phổ tần cho những đơn vị được cấp phép để đổi lấy một phần doanh thu của họ.
Tệ hơn nữa, đối với những người tưởng rằng các cuộc đấu giá được thiết kế để tối đa hóa doanh thu của chính phủ thì ít nhất cũng sẽ tối đa hóa doanh thu của chính phủ: Hệ thống mới mang lại số phí cao gấp đôi so với giá đấu giá.
Và nếu như, để đảm bảo doanh thu của chính phủ là vững chắc, các cuộc đấu giá đặt giá khởi điểm quá cao, như đã xảy ra ở Ghana và Bangladesh? Liệu người tiêu dùng có được phục vụ tốt bởi một thị trường độc quyền nhóm hay thậm chí là độc quyền có chất lượng kém? Điều đó có mang lại lợi ích cho nền kinh tế ở phạm vi rộng hơn không? Liệu Milgrom, Wilson hoặc những người kế nhiệm của họ có thể thiết kế một mô hình đấu giá có tính đến ảnh hưởng lên độ tăng trưởng kinh tế tổng thể của hạ tầng viễn thông đầy sôi động và tân tiến không? Có lẽ họ có thể. Điều tôi có thể chắc chắn là chưa ai làm được.
Mihir Sharma
Điều đó không có nghĩa là họ không nên thử. Đây là một giải Nobel rất xứng đáng không phải vì cây cầu mà các nhà kinh tế này xây dựng có thể được dựng lên trên bất kỳ loại sông nào, mà bởi vì nó được xây dựng ngay từ đầu. Phép màu thực sự là quá trình minh bạch, toàn diện, am hiểu học thuật đã dẫn đến thiết kế của nó. Nó đảm bảo rằng sự phức tạp cụ thể của thị trường đó tại thời điểm đó được phản ánh rõ ràng trong thiết kế đấu giá cuối cùng.
Các nhà thiết kế thị trường không thể bỏ cuộc vì họ chưa thể tái tạo thứ thành công xứng đáng với giải Nobel đó. Họ cần phải làm việc cật lực hơn và nghĩ lớn hơn.
Nguyễn Thị Trà Giang dịch
Nguồn: This year's Nobel Prize in economics celebrates an idea that has failed India, Economic Times – India Times, Oct 13, 2020.
