LIỆU BẠN CÓ TỪ BỎ NHÀ TRỊ LIỆU TÂM LÝ CỦA MÌNH ĐỂ TÌM ĐẾN MỘT “NHÀ THAM VẤN TRIẾT HỌC” HAY KHÔNG?
Olivia Goldhill
Xuất bản lần đầu vào ngày 16 tháng 10
năm 2016
Cập nhật mới nhất vào ngày
21 tháng 7 năm 2022
 |
| Immanuel Kant, liệu ông ấy có phải là một nhà trị liệu [tâm lý] hay không? |
Thay vì tìm đến các nhà trị
liệu tâm lý truyền thống để có được lời khuyên và sự hỗ trợ, thì ngày càng có
nhiều người xoay sang tìm tới các nhà tham vấn triết học [philosophical
counselor] để có được sự hướng dẫn đặc biệt thông tuệ. Các nhà tham vấn này làm
việc hệt như các nhà trị liệu tâm lý truyền thống. Song thay vì đưa ra các giải
pháp chỉ dựa trên sự am hiểu của họ về sức khỏe tinh thần hay tâm lý học, các
nhà tham vấn triết học đưa ra các giải pháp và hướng dẫn rút ra từ các tác phẩm
của các nhà tư tưởng vĩ đại.
Các nghiên cứu triết học trong hàng ngàn năm qua có thể cung cấp lời khuyên thực hành cho những người đang trải qua những khó khăn trong thực tế: có một lĩnh vực triết học bao trùm khám phá các vấn đề luân lý; các triết gia khắc kỷ chỉ cho chúng ta biết làm thế nào để vượt qua gian khổ một cách hữu hiệu; các nhà hiện sinh đưa ra lời khuyên về nỗi lo âu; và Aristotle là một trong những nhà tư tưởng đầu tiên đặt câu hỏi về điều gì tạo nên một “cuộc sống tốt đẹp”. Tất cả những chủ đề này tạo nên một phần quan trọng của bất kỳ phiên trị liệu nào, dù theo phương thức [tham vấn] triết học hay theo phương thức nào khác.
Tham vấn triết học [philosophical counseling] có từ đầu những năm 1990, khi Elliot Cohen đề ra ý tưởng và sáng lập Hội Tham vấn triết học Quốc gia [Hoa Kỳ] (NPCA - National Philosophical Counseling Association) với khoảng 20 nhà tham vấn [triết học] là hội viên. Trang web của NPCA gợi ý rằng sự bí não của người cầm bút, tình trạng mất việc làm, sự trì hoãn và sự từ chối đều là những chủ đề thích hợp cần đến sự hướng dẫn triết học. (Tuy nhiên, các nhà tham vấn [triết học] sẽ đề nghị các thân chủ của mình tới gặp một bác sĩ tâm thần nếu các thân chủ nghĩ họ đang mắc phải một vấn đề sức khỏe tinh thần nghiêm trọng nào đó.) Các thân chủ trả chừng 100 đô cho mỗi phiên để đổi lấy lời khuyên được hướng dẫn theo triết học, và mỗi phiên kéo dài một giờ đồng hồ.
 |
| Elliot Cohen |
Cohen nói: “tôi nhận thấy rất nhiều người gặp phải tất cả các vấn đề này trong cuộc sống, những vấn đề mà dường như có thể giúp mở rộng tư duy hệt như khi sinh viên theo học các khóa Philosophy 101 and Introduction to Logic [Triết học 101 và Nhập môn Logic]. Ông thường vận dụng tư tưởng của nhà hiện sinh người Pháp Jean Paul Sartre, vị triết gia này tin rằng bạn chẳng qua là thứ do những hành động của chính bạn tạo nên. “Nếu không hành động, thì bạn chẳng định nghĩa được bản thân mình là ai và bạn sẽ không trở thành bất cứ thứ gì khác ngoài một giấc mộng hay sự mong đợi đáng thất vọng mà thôi”, ông nói thêm.
Cohen thường đưa cho các bệnh nhân những cuốn sách về triết học để họ đọc như một bài tập thực hành. Việc đọc triết không phải là một nỗ lực để chuyển hóa [quan điểm của] các thân chủ sang một quan điểm nào đó khác, mà là để mở rộng khả năng suy luận của họ. Cohen nói: “bạn không cố gắng nói cho những người khác biết những triết lý nào nên được áp dụng, mà bạn hãy cho họ thấy những mối quan tâm về đạo đức mà bạn đang phải tranh đấu là gì.”
Trong một ca tham vấn, thân chủ của ông có một người chồng vô cùng độc đoán, vì thế Cohen khuyến nghị cô đọc cuốn Về sự thống trị phụ nữ [The Subjection of Women] của John Stuart Mill. Triết gia người Anh ở thế kỷ XIX viết về những người phụ nữ biến bản thân họ thành “những nô lệ tự nguyện” [willing slaves] và hài lòng với những người bạn đời là nam giới hung hãn của họ, và việc đọc cuốn sách này có một sức tác động mãnh liệt lên thân chủ của Cohen.
“Cô ấy nhìn thẳng vào mắt
tôi và nói, ‘không còn nô lệ tự nguyện nào nữa’,” ông cho hay.
 |
| Nathan Nobis |
Nhà tham vấn triết học Nathan Nobis nói rằng một số thân chủ của anh tìm đến anh sau khi có một trải nghiệm đáng thất vọng với liệu pháp tâm lý. Anh cho hay: “họ thường tới gặp các nhà tham vấn truyền thống và cảm thấy bị hiểu lầm. Họ biết rõ rằng điều họ đang giải quyết là một vấn đề triết học.”
Nobis nói rằng anh trở thành
một nhà tham vấn triết học sau khi tham gia quá trình trị liệu cho chính mình
và sau khi anh nhận thấy những mối tương quan với triết học. Anh sử dụng logic
triết học để giúp các thân chủ của mình suy luận một cách rõ ràng, điều này
theo anh là khá giống với liệu pháp nhận thức hành vi (CBT). Anh cho biết: “đó
là các kỹ thuật thường được [áp dụng] trong các lớp đạo đức học để giải quyết
các vấn đề luân lý, song bạn đang vận dụng chúng để giải quyết các vấn đề riêng
tư hay giải quyết những vấn đề liên quan đến mối quan hệ với người khác.
Việc tìm đến một nhà tham
vấn triết học vẫn còn một chút thách thức. Lĩnh vực này vẫn còn khá non trẻ,
đặc biệt là so với hàng ngàn nhà trị liệu vẫn đang thực hành tham vấn [tâm lý]
thông thường, mặc dầu có một sự gia tăng đáng kể về số lượng các nhà tham vấn
[triết học] trong 5 năm vừa qua.
Cohen cho biết đội ngũ NPCA
hiện đang có 300 nhà tham vấn triết học, tăng từ 75 người so với cách đây 5
năm. Trong khi đó, Hội Các nhà Thực hành Triết học Mỹ (APPA - American Philosophical
Practitioners Association), một tổ chức tham vấn triết học được biết đến rộng
rãi khác, cho biết họ đã cấp giấy chứng nhận cho 200 nhà thực hành [triết học]
đang hoạt động, tăng 30% so với năm 2011. NPCA yêu cầu các nhà tham vấn của mình
phải có ít nhất một bằng thạc sĩ về sức khỏe tinh thần và được đào tạo về thực
hành triết học, điển hình là liệu pháp dựa trên logic [logic-based therapy].
Những nhà thực hành tại APPA phải có một bằng thạc sĩ triết học để được cấp
chứng nhận trở thành một người cộng tác.
Trong những năm gần đây, cả
hai hội nhóm này đều dành được sự quan tâm ngày càng lớn từ các nhà triết học
trẻ tuổi, những người muốn đưa tri thức học thuật của họ vào áp dụng trong thực tiễn với tư cách là các nhà tham vấn [triết học]. Và lượng cầu về liệu pháp dựa trên tư duy triết học đáp ứng lượng cung ngày càng tăng. Cohen nói: “Mỗi người họ đều nhận thức rõ ràng hơn rằng có một lý do sử dụng tư duy triết học
để giải quyết các vấn đề, nhất là các vấn đề đạo đức.
Cohen tin rằng sự gia tăng
mối quan tâm này gần đây trùng với việc người ta ngày càng nhận ra cách triết
học có thể được áp dụng vào [lĩnh vực] công nghệ tân tiến như trí thông minh nhân tạo (AI), vào các vấn đề đạo đức hiện đại như sự giám sát, và thậm chí họ
còn nhận ra là có không ít giáo sư dành thời giờ tìm hiểu [lĩnh vực] triết học
ứng dụng như đạo đức sinh học hay triết học về trí óc. Ông cho hay: “triết học
đang tham gia vào các lĩnh vực của thực tiễn và nó còn lan rộng sang nhiều lĩnh
vực khác, chứ không chỉ áp dụng ở [lĩnh vực] tham vấn triết học”.
GIỚI THIỆU TÁC GIẢ
Nguyễn Việt Anh dịch
Nguồn: Would you ditch your therapist for a “philosophical counselor”?, Quartz, July 21, 2022.
