TỐP 10 CÂU TRÍCH DẪN CHỐNG CHẾ ĐỘ NÔ LỆ CỦA CHARLES DARWIN
Tác giả: Luba Ostashevsky
Khi
kỷ niệm sinh nhật lần thứ 206 của Charles Darwin năm nay, chúng ta cũng đánh dấu 150
năm Nội chiến Mỹ [12/4/1861 – 9/5/1895] kết thúc. Trong suốt cuộc đời mình,
Darwin vẫn là một người theo chủ nghĩa bãi nô nhiệt thành, kể từ những chuyến
đi đến Nam Mỹ, nơi ông chứng kiến việc mua bán nô lệ châu Phi. Mặc dù tên của
ông được dẫn ra trong cụm từ “thuyết Darwin xã hội” |social darwinism|, bản thân
Darwin không bao giờ tán thành kinh tế học về tự do kinh doanh, chiến tranh hay sự phân biệt chủng tộc và ông cũng thường
bày tỏ sự phản đối sâu sắc dành cho chế độ nô lệ, như ta có thể nhận thấy được
trong những bức thư dưới đây.
Trong một bức thư gửi cho em gái mình,
Catherine Darwin, ngày 22 tháng 5 [- ngày 14 tháng 7] năm 1833, từ những chuyến
đi của ông ở Brazil:
Anh đã theo dõi cảm giác chung, như thể hiện ở các cuộc bầu cử, đã tăng lên một cách đều đặn chống lại Chế độ Nô lệ như thế nào. — Thật là một điều đáng tự hào cho nước Anh, nếu nước Anh là quốc gia châu Âu đầu tiên bãi bỏ hoàn toàn chế độ này. — Người ta nói với anh trước khi rời nước Anh rằng, sau khi sống ở các nước có Chế độ Nô lệ: mọi ý kiến của anh đều sẽ bị thay đổi; sự thay đổi duy nhất mà anh biết là việc hình thành một sự đánh giá cao hơn nhiều về đặc tính của người da đen |Negro|. — Không thể nhìn thấy một người da đen mà không có thiện cảm với người đó; những biểu cảm vui vẻ, cởi mở trung thực & thân hình vạm vỡ làm sao; anh chưa bao giờ thấy người Bồ Đào Nha bé choắt nào với những vẻ mặt giết người của họ, mà không khỏi thực tình ước cho Brazil noi gương Hayti.
John Maurice Herbert (1808-1882)
Gửi John Maurice Herbert (một người bạn từ Cambridge), ngày
2 tháng 6 năm 1833
Thật vui khi nghe mọi thứ đang diễn ra ở Anh như thế nào. —
Hoan hô những thành viên trung thực của đảng Whig. — Tôi tin rằng
họ sẽ sớm tấn công vết nhơ gớm ghiếc đó vào sự tự do khoác lác của chúng ta, Chế
độ Nô lệ Thuộc địa. — Tôi đã thấy đủ về Chế độ Nô lệ & bản tính của những người da
đen, để hoàn toàn ghê tởm với những lời nói dối & vô nghĩa mà người ta nghe
thấy về chủ đề này ở Anh.
 |
| Sir Charles Lyell (1797-1875) |
Gửi Charles Lyell (nhà địa chất hàng đầu thời Darwin), ngày
25 tháng 8 [năm 1845]
Nhưng tôi sẽ không viết về chủ đề này (tức chế độ nô lệ);
Tôi có lẽ sẽ làm phiền anh & chắc chắn là chính tôi. — Tôi đã trút lòng
mình với một hai đoạn trong nhật ký về tội ác của chế độ nô lệ ở Brazil: anh có
lẽ sẽ nghĩ rằng điều đó là để trả lời cho anh; nhưng điều đó không đúng trong
trường hợp này, tôi không nhận xét bất cứ điều gì mà tôi không nghe thấy trên bờ
biển Nam Mỹ. Tuy nhiên, một vài câu của tôi chỉ đơn thuần là một sự bùng nổ của
cảm xúc.
Làm sao anh có thể liên hệ một cách bình thản thứ cảm nghĩ
tàn bạo đó về việc tách con cái khỏi cha mẹ của chúng; và trong trang tiếp
theo, nói về sự đau khổ khi người da trắng khi không phát triển thịnh vượng;
Tôi đảm bảo với anh rằng sự tương phản đã khiến tôi phải gào lên. — Nhưng tôi đã đập tan ý định của mình rồi, và vì vậy đừng đề
cập đến chủ đề chết người đáng kinh tởm này nữa. —
Gửi cho Asa Gray (một nhà thực vật học tại Đại học Harvard,
người mà Darwin đã cộng tác), ngày 16 tháng 10 [năm 1862]
Nhận định của chúng tôi là N. [Miền Bắc nước Mỹ - ND] hoàn
toàn chính đáng khi tham chiến chống S. [Miền Nam nước Mỹ - ND]; … Sau chiến thắng
của các anh ở Kentucky & Tennessee, [lẽ ra] các anh phải làm hòa và đồng ý
chia tách. Thật kỳ lạ biết bao khi tất cả các anh đều tin rằng mình có thể thôn
tính được miền Nam; … tôi do vậy sẽ làm liều với việc các anh chiếm được Canada
(với tất cả trái tim tôi mong muốn đó là một quốc gia độc lập) & tuyên chiến
chống lại chúng tôi. Nhưng đối với tôi, chế độ nô lệ dường như trở thành một lời
nguyền vô vọng hơn. … Cuộc chiến này của các anh, bất
luận nó kết
thúc như thế nào, là một tai họa đáng sợ đối với toàn thế giới; & ảnh hưởng
xấu xa của nó, tôi phải nghĩ như vậy, đã được cảm nhận trong nhiều năm.— Tôi có
thể thấy nó đã sinh ra một cảm giác ủng hộ tầng lớp quý tộc & Chế độ Quân
chủ rộng khắp: không ai ở Anh sẽ lên tiếng trong nhiều năm để ủng hộ người dân
tự quản.
 |
| Joseph Dalton Hooker (1817-1911) |
Gửi J. D. Hooker (một nhà thực vật học, Giám đốc Vườn Bách
thảo Hoàng gia, và là người bạn thân nhất của Darwin), ngày 24 tháng 12 [năm
1862]
Chế độ Nô lệ thu hút tôi vào ngày này theo cách này và ngày
khác theo cách khác. Nhưng chắc chắn dân Yankee [người Mỹ nói chung - ND] cực kỳ
ghê tởm chúng ta. — Một ý tưởng mới về Đấu tranh sinh tồn |struggle for existence| là cần thiết để cố gắng & thanh trừng một chính phủ!
Tôi dám chắc điều đó là rất đúng.
Gửi Asa Grey, ngày 19 tháng 1 [năm 1863]
Chà, Tổng thống của anh đã ban hành sắc lệnh chống Chế độ Nô
lệ — Chúa ban cho nó có thể có tác dụng nào đó. — Tôi e rằng đúng là rất nhiều
người Anh hiện nay không thực sự quan tâm đến Chế độ Nô lệ; Tôi đã nghe một số
người già nhạy cảm nói ở đây điều tương tự; & họ đã giải thích nó (&
tương phản với những gì tôi nhớ trong thời trai trẻ của mình) bởi thế hệ hiện tại
chưa từng thấy hoặc nghe nhiều về Chế độ Nô lệ. —
 |
| Asa Gray (1810-1888) |
Gửi Asa Grey, ngày 23 tháng 2 [năm 1863]
Tôi thực sự nghĩ rằng thật kinh hoàng khi miền Nam, với Chế
độ Nô lệ đáng nguyền rủa, chiến thắng và lan truyền cái ác. Tôi nghĩ rằng nếu
tôi có quyền lực, nhưng tạ ơn Chúa là tôi không có, tôi đã để cho các anh chinh
phục các bang biên giới, & toàn bộ vùng phía tây Mississippi & sau đó
buộc các anh phải thừa nhận các các bang Bông |Cotton States|[*]. Tại sao ngay lúc này các anh không bắt
đầu nghi ngờ liệu có nên chinh phục và chiếm đóng họ? Tôi đã giáng một tràng đả
kích dài cho anh rồi. —
Gửi Asa Grey, ngày 19 tháng 4 [năm 1865]
Nào nào, tôi cho rằng tất cả chúng tôi có lẽ hoàn toàn sai lầm
khi nghĩ rằng các anh không thể hoàn toàn khuất phục miền Nam. Có một điều tôi
luôn nghĩ là việc Chế độ Nô lệ sụp đổ sẽ xứng đáng với một cuộc chiến kéo dài
hàng chục năm trời.
Gửi Asa Grey, ngày 15 tháng 8 [năm 1865]
Chúng tôi vẫn tiếp tục quan tâm sâu sắc đến các vấn đề của
người Mỹ; thực sự tôi không quan tâm đến điều gì khác trong tờ Times. Người Anh
chúng tôi đã sai lầm nghiêm trọng biết bao khi nghĩ rằng các anh sẽ không thể
kiểm soát miền Nam sau khi chinh phục nó. Tôi còn nhớ rõ làm sao khi nghĩ rằng
Chế độ Nô lệ sẽ phát triển trong nhiều thế kỷ ở các bang miền Nam của đất nước
các anh!
Tới Asa Grey, ngày 16 tháng 4 [năm 1866]
Tôi tuyên bố là tôi khó có thể nhận ra sự thật vĩ đại và tuyệt
vời rằng Chế độ Nô lệ đã kết thúc ở đất nước của anh. Tạm biệt người bạn tốt và
tử tế của tôi. —
 |
| Luba Ostashevsky |
Trân trọng!
C. Darwin
Xuất bản vào: Ngày 09
tháng 02 năm 2015
Giới thiệu tác giả
Luba Ostashevsky là chủ bút của trang This View of Life. Cô đã từng làm việc trong ban biên tập của Nautilus, Palgrave Macmillan, Grove Atlantic và Alfred A. Knopf. Cô cũng viết cho Al Jazeera, The Boston Globe, Nautilus và Conde Nast Traveller.
Nguyễn Thị Trà Giang dịch
Nguồn: Top 10 Anti-Slavery Quotes From Charles Darwin, This View of Life, Feb 09,2015.
Chú thích của người dịch
[*] Các bang Bông |Cotton States| là một từ dùng để chỉ vùng Thâm Nam Hoa Kỳ |Deep South of America|, bao gồm South Carolina, Georgia, Alabama, Mississippi và Louisiana, trải dài từ sông Mississippi đến Đại Tây Dương. Các bang này được gọi là các bang trồng bông vì trước Nội chiến Mỹ, khu vực này chủ yếu dựa vào canh tác theo kiểu đồn điền, với bông là cây đem lại thu nhập chính.
Nguồn
đọc thêm:
https://www.arcgis.com/apps/Cascade/index.html?appid=2071b9ee0d3d4228b3cdaa63f048667e
https://en.wikipedia.org/wiki/Cotton_States_and_International_Exposition
