11.3.22

SWIFT: Việc loại trừ Nga phần lớn mang tính biểu tượng - đây là lý do tại sao

SWIFT: VIỆC LOẠI TRỪ NGA PHẦN LỚN MANG TÍNH BIỂU TƯỢNG - ĐÂY LÀ LÝ DO TẠI SAO

Alistair Milne

Đăng ngày 28 tháng 2 năm 2022, 10 giờ sáng theo giờ EST

Nguồn gốc của nhiều sự nhầm lẫn. Sergei Elagin

Cuộc xâm lược Ukraine của Nga thật kinh hoàng. Các nhà lãnh đạo phương Tây, lo sợ về một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn, đang đáp trả chủ yếu bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế. Một biện pháp trừng phạt kinh tế nổi bật là việc loại trừ Nga khỏi hệ thống nhắn tin thanh toán quốc tế Swift, được coi là một phương tiện mạnh mẽ nhằm làm suy yếu nền kinh tế của quốc gia này.

Nhưng đối với một chuyên gia thanh toán như tôi, đây là một điều gì đó thật hoang đường. Đúng là, các hệ thống nhắn tin Swift là một phần tối quan trọng của hoạt động kinh tế quốc tế. Chúng cung cấp các hệ thống truyền thông tin cực kỳ an toàn, được phát triển qua hơn năm thập kỷ, kết nối với nhiều hoạt động đa dạng của các ngân hàng thương mại trong các giao dịch quốc tế. Các hệ thống Swift cũng sẽ là mục tiêu hàng đầu trong bất kỳ cuộc chiến tranh mạng nào, mặc dù may mắn là chúng được phòng vệ tốt.

Tuy nhiên, thực tế là việc hạn chế quyền truy cập vào Swift ít hiệu quả hơn so với điều mà phần lớn sóng truyền thông cho là như vậy. Đây là một biểu tượng quan trọng thể hiện sự không thừa nhận toàn cầu đối với hoạt động của lực lượng quân đội Nga, thế nhưng chẳng còn gì hơn thế nữa. Có những biện pháp khác, chẳng hạn như ngăn chặn ngân hàng trung ương Liên bang Nga giao dịch quốc tế, vốn đang làm suy giảm niềm tin vào đồng rúp.

Những hàng người đứng trước ngân hàng ở Moscow khi đồng rúp lao dốc. EPA

Để hiểu tác động thực tế có giới hạn của việc loại trừ khỏi Swift, cần nhìn vào Iran. Hoa Kỳ đã định kỳ áp dụng và tăng cường các biện pháp cấm đoán về thương mại đối với Iran kể từ năm 1987. Điều này lên đến đỉnh điểm là sắc lệnh của Barack Obama vào tháng 2 năm 2011 nhằm đóng băng tất cả tài sản ở Hoa Kỳ của chính phủ, ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính của Iran. Các ngân hàng Iran chỉ bị loại trừ khỏi Swift sau đó, vào tháng 3 năm 2012. Điều này chỉ bổ sung vào các hạn chế trực tiếp đối với các doanh nghiệp và các trung gian tài chính của Iran.

Các ngân hàng Iran vẫn có thể và đã thu xếp các khoản thanh toán trong và ngoài Iran, sử dụng các ngân hàng ở các nước thứ ba sẵn sàng chấp nhận ký quỹ cho các giao dịch này. Điều đó chưa bao giờ là dễ dàng, với việc các nhà chức trách Hoa Kỳ đã áp các khoản phạt tổng cộng gần 5 tỷ đô la Mỹ (3,7 tỷ bảng Anh) đối với các ngân hàng châu Âu vì cung cấp dịch vụ này cho Iran. Việc loại trừ khỏi Swift không ngăn cản họ làm điều này.

Vậy Swift chính xác là gì?

Swift vận hành như thế nào

Swift được thành lập vào năm 1973 nhằm cung cấp tính năng nhắn tin an toàn cho các khoản thanh toán quốc tế. Đây là một hợp tác xã thành viên của Bỉ, với khoảng 11.000 ngân hàng thành viên đến từ 200 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nó cung cấp các hệ thống nhắn tin nhằm hướng dẫn và sau đó giám sát các khoản thanh toán liên ngân hàng và tài trợ thương mại, được tích hợp vào hệ thống xử lý của các ngân hàng trên toàn thế giới.

Từ viết tắt này là thích hợp, vì tốc độ là một phần quan trọng của thanh toán, nhưng nguồn gốc của nó được phản ánh trong phiên bản đầy đủ khá cũ, Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu |Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication – SWIFT|. Hiện nay, tất nhiên, những hệ thống truyền thông tin này dựa trên internet.

Ngày nay, Swift xử lý khoảng 40 triệu tin nhắn thanh toán mỗi ngày. Nếu chúng ta giả định rằng không có một hệ thống nhắn tin như vậy, một nhân viên ngân hàng sẽ mất vài giờ để xử lý mỗi [giao dịch] thanh toán, số tiền tiết kiệm có thể là khoảng 100 đô la Mỹ cho mỗi giao dịch. Điều này có nghĩa là Swift làm tăng thêm giá trị khoảng 4 tỷ đô la Mỹ mỗi ngày hay 1 nghìn tỷ đô la Mỹ mỗi năm cho nền kinh tế toàn cầu.

Điểm mấu chốt là Swift tạo ra các tin nhắn cũng như công nghệ và tiêu chuẩn hỗ trợ của chúng; nó không có vai trò gì trong việc triển khai thanh toán. Giả sử một ngân hàng ở London muốn gửi các khoản vốn đến một ngân hàng ở Moscow. Họ có thể sử dụng Swift để nhắn tin nhằm liên lạc thanh toán, nhưng không phải để triển khai thanh toán. Việc triển khai [thanh toán] trên thực tế có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau: sử dụng đồng rúp vốn được giữ làm số dư có sẵn với ngân hàng ở Nga; hoặc thu được đồng rúp từ việc bán đồng bảng Anh trên thị trường ngoại hối, hay bán các tài sản bằng đồng rúp chẳng hạn như trái phiếu chính phủ Nga.

Việc này không phụ thuộc vào Swift. Không có vấn đề chủ yếu nào với việc chuyển tiền bằng một số hệ thống nhắn tin an toàn khác. Ví dụ, các ngân hàng Nga có thể thu xếp các khoản thanh toán bằng cách sử dụng hệ thống SPFS, được ngân hàng trung ương Nga thành lập sau cuộc xâm lược Crimea năm 2014. Cách làm này hiện đang được một số ít các ngân hàng quốc tế ở Đức và Thụy Sĩ có liên kết với các ngân hàng Nga sử dụng.

Hoặc họ có thể sử dụng mạng lưới CIPS, được Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc tạo ra với mục đích thanh toán xuyên biên giới bằng đồng Nhân dân tệ với những người tham gia gián tiếp tại nhiều quốc gia. Họ thậm chí có thể sử dụng WhatsApp để hướng dẫn các giao dịch cần thiết.

Các khoản thanh toán cho xuất khẩu năng lượng của Nga, chẳng hạn cho Gazprom, thậm chí còn ít phụ thuộc vào Swift hơn. Khi các nhà khai thác mua dầu hoặc khí đốt từ Gazprom, họ sẽ thanh toán bằng đồng euro hoặc đồng đô la Mỹ vào tài khoản ngân hàng do công ty năng lượng Nga nắm giữ. Vì vậy, nếu mục đích của các biện pháp trừng phạt là để chặn các khoản thanh toán cho khí đốt của Nga, thì công cụ đó không phải là Swift; đó là các biện pháp trừng phạt đối với Gazprom và các cơ sở ngân hàng của nó.

Bạn không gây hại cho Gazprom thông qua Swift. Konstantin Lenkov

Điều này không có nghĩa là sẽ không có tác động kinh tế nào khi loại trừ các ngân hàng Nga khỏi Swift. Nó sẽ ảnh hưởng đến các khoản thanh toán có giá trị thấp hơn, chẳng hạn như các khoản thanh toán trong chuỗi cung ứng doanh nghiệp nhỏ, vì Swift làm cho việc xử lý thanh toán rất rẻ và dễ dàng. Khi bạn nhân số tiền tiết kiệm qua nhiều nghìn lần thanh toán, nó rõ ràng sẽ tăng lên, nhưng nó gần như không có triển vọng là một công cụ thay đổi trò chơi.

Một đoạn đường dài

Một thực tế khó chịu còn lại là các biện pháp trừng phạt kinh tế, nếu chỉ mang tính biểu tượng, nhất thiết phải áp đặt chi phí cho cả hai bên và có thể phải áp đặt trong một thời gian dài. Nga đã dành một thập kỷ để chuẩn bị cho cuộc chiến hiện tại và bất kỳ biện pháp trừng phạt kinh tế nào kéo theo.

Nga đã đầu tư khổng lồ vào quân đội của mình cùng với việc đàn áp tàn bạo các cuộc thảo luận chính trị trong nước để loại bỏ việc phản đối chiến tranh. Các hoạt động quân sự của Nga không phụ thuộc vào việc tài trợ hay các nguồn cung bên ngoài. Nga đã tái cấu trúc nền kinh tế của mình, với cái giá đáng kể liên quan các tiêu chuẩn sống, chuyển mình từ một nhà nhập khẩu lương thực lớn thành một nhà xuất khẩu lương thực ròng và định hướng lại phần lớn hoạt động thương mại của mình, chẳng hạn như [xuất khẩu] sang Ấn Độ và Ai Cập.

Các áp lực kinh tế và tài chính đối với nền kinh tế Nga hiện đang tăng lên nhanh chóng. Trên hết, những điều này sẽ tác động đến các tầng lớp trung lưu Nga khi đồng rúp lao dốc và lãi suất tăng rất nhanh. Các biện pháp trừng phạt có mục tiêu khác đang đánh vào các cá nhân giàu có của Nga.

Có thể hình dung rằng tất cả những điều này có thể dẫn đến sự sụp đổ nhanh chóng của chế độ chuyên quyền Putin, nhưng chúng ta không nên sa vào những suy nghĩ viển vông. Các biện pháp trừng phạt kinh tế trên diện rộng đối với Nga có thể cần thiết trong một thời gian dài. Việc loại trừ khỏi Swift là một biểu tượng của những nỗ lực này, chứ không phải là một công cụ kinh tế mạnh mẽ có thể hạn chế các hành động của Nga ở Ukraine với chi phí thấp cho chính chúng ta.

Alistair Milne

Về tác giả

Alistair Milne

Giáo sư Kinh tế Tài chính, Đại học Loughborough

Tuyên bố công khai

Alistair Milne đã viết một số bài nghiên cứu về Swift và đã trình bày nhiều lần tại SIBOS, hội nghị thường niên của cộng đồng Swift. Các quan điểm được thể hiện ở đây là của riêng ông chứ không phải của cơ quan chủ quản của ông hoặc bất kỳ tổ chức nào khác.

Nguyễn Thị Thanh Trúc dịch

Nguồn: Swift: ejecting Russia is largely symbolic – here’s why, The Conversation, ngày 28 tháng 02 năm 2022

Print Friendly and PDF