6.5.22

Các doanh nghiệp gia đình Ukraine trong lòng công cuộc kháng chiến giữa thời buổi chiến tranh

CÁC DOANH NGHIỆP GIA ĐÌNH UKRAINE TRONG LÒNG CÔNG CUỘC KHÁNG CHIẾN GIỮA THỜI BUỔI CHIẾN TRANH

Tác giả: Rania Labaki[*]

Ngày nay các nhà lãnh đạo Ukraine nói với nhau rằng họ được khích lệ bởi một “ước mơ chung” trong một quốc gia hưng thịnh và độc lập được sự hỗ trợ của các gia đình và doanh nghiệp. Ronaldo Schemidt/AFP

Vào lúc các trận đánh còn ác liệt, các doanh nghiệp gia đình Ukraine biểu lộ một năng lực kháng cự, tổ chức và một tinh thần đoàn kết được chắt lọc từ nền văn hóa thích nghi và phục hồi (résilience) được làm mới liên tục, thậm chí được tăng cường trong suốt lịch sử.

Theo định nghĩa được Ủy Ban châu Âu thừa nhận, một doanh nghiệp, với quy mô lớn nhỏ bất kỳ, là một doanh nghiệp gia đình nếu phần lớn các quyền quyết định (trực tiếp hoặc gián tiếp) thuộc về một hoặc nhiều thành viên của gia đình đã thành lập doanh nghiệp hay đã nắm được vốn của doanh nghiệp, với ít nhất một đại diện của gia đình chính thức tham gia vào việc quản trị doanh nghiệp.

Sau khi đã nghiên cứu động thái phục hồi của các doanh nghiệp gia đình trong khủng hoảng Covid-19, nhất là các doanh nghiệp Ukraine, dành cho một công trình nghiên cứu (sẽ sớm trình bày tại hội thảo quốc tế International Family Entreprise Research Academy Conference), tôi lao vào thực hiện một phân tích đầu tiên về những hành vi và tầm nhìn của họ khi phải chịu đựng những tuần đầu tiên trong lòng một đất nước đang trong tình trạng chiến tranh.

Tại Ukraine, các doanh nghiệp gia đình, thường được điều hành bởi thế hệ thứ nhất và/hoặc thế hệ thứ hai vì lý do quá khứ xã hội chủ nghĩa của đất nước, chiếm ưu thế trong nền kinh tế. Theo một nghiên cứu của Lviv Business School (bằng tiếng Ukraine), những người lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng các giá trị và mục tiêu chiến lược quan trọng hơn các nhân tố vật chất và tài chính. Đáng chú ý là khái niệm trách nhiệm đối với các mục tiêu chung là trọng tâm của các cách thực hành của họ.

Việc thu thập tài liệu của tôi được thiết kế chung quanh ba câu hỏi lớn. Các doanh nghiệp đã đóng góp như thế nào vào những nỗ lực của cuộc kháng chiến? Hoạt động quản trị của doanh nghiệp tạo thuận lợi cho sự phát triển trở lại các hoạt động của doanh nghiệp như thế nào? Các doanh nghiệp cần sự hỗ trợ gì để tồn tại lâu dài?

“Tinh thần Ukraine”…

Rostyslav Vovk

Sức mạnh của một “tinh thần Ukraine” thực sự dường như phát triển trở lại trong cuộc khủng hoảng này. Khắc ghi vào ADN của một dân cư mà các thế hệ nối tiếp nhau đã đi qua nhiều cuộc khủng hoảng quan trọng trong những thập kỷ vừa qua, ngày nay tinh thần ấy hóa thân vào ý chí của các gia đình Ukraine đang đứng đầu những doanh nghiệp gia đình để tiếp tục hoạt động kinh tế và tiếp tục tăng trưởng mặc cho tất cả các thách thức.

Như Rostyslav Vovk,người đồng lãnh đạo của doanh nghiệp sản xuất thực phẩm cho chó và mèo Kormotech nêu rõ vào tuần thứ ba của cuộc chiến “Hôm qua chúng tôi đã có một cuộc họp về chiến lược. Chúng tôi phải sẵn sàng cho tương lai”.

Đọc thêm: Doanh nghiệp gia đình, một mô hình về phục hồi trong thời buổi khủng hoảng: L’entreprise familiale, un modèle de résilience en temps de crise

Tinh thần này được gắn kết quanh một “ước mơ chung”, một thành ngữ được các lãnh đạo mà tôi đã phỏng vấn sử dụng lại, trong một quốc gia hưng thịnh và độc lập được sự hỗ trợ của các gia đình và doanh nghiệp. Kết quả là một sự phục hồi có ý nghĩa làm họ phấn chấn và được tăng cường qua các thử thách và những điều bất ngờ của chiến tranh.

Sự phục hồi của một doanh nghiệp gia đình được định nghĩa là một tiến trình năng động được khởi động khi xuất hiện một nghịch cảnh được các thành viên trong gia đình hiểu như là một thách thức bởi vì nó biểu thị một mối đe dọa đối với sự cân bằng của hệ thống, đó là trường hợp chiến tranh ở Ukraine trong mắt các gia đình doanh nghiệp Ukraine.

Tiến trình phục hồi này phát triển thông qua một sự thích nghi dần dần với nghịch cảnh, được các năng lực của doanh nghiệp gia đình tạo thuận lợi về phương diện hấp thụ (các nguồn lực), đổi mới (phương hướng kinh doanh), thủ đắc (những câu chuyện và giá trị lịch sử) và vốn xã hội (xem bài báo của tôi về chủ đề này công bố tại Nhật Bản trong tác phẩm The Family Business Yearbook 2022, nhà xuất bản Hakutou Shobou).

Những hội nhóm đoàn kết trung thành với nhau

“Tinh thần Ukraine” được hỗ trợ bởi thái độ trung thành với nhau rất mạnh mẽ giữa các thành viên của các gia đình lãnh đạo các doanh nghiệp này và với các bên tham gia và ngược lại.

Thật vậy, các doanh nghiệp gia đình này, trong suốt lịch sử đã kết nối các mối quan hệ giữa những người cùng thế hệ, giữa các thế hệ, và các đối tác, họ đã tìm thấy trong cuộc khủng hoảng này ý nghĩa thực sự của họ. Gia đình là cốt lõi vững chắc ở trung tâm và chung quanh nó một mạng lưới đoàn kết rất mạnh được tổ chức và gắn kết vào. Và điều này được kiểm chứng trong thực tế.

Doanh nghiệp Kormotech cho biết là các đối tác của họ đã rất nhanh chóng biểu lộ thái độ ủng hộ doanh nghiệp. Theo lãnh đạo của doanh nghiệp:

“Họ không chỉ đơn giản hỏi chúng tôi đang ra sao mà lập tức hỏi chúng tôi có thể giúp các vị như thế nào?”

Các tổ chức mà các doanh nghiệp này tham gia cũng được huy động để ủng hộ họ. The Family Business Network International (Mạng lưới quốc tế các doanh nghiệp gia đình), là mạng lưới doanh nghiệp gia đình lớn nhất thế giới, có mặt tại 65 nước, đã công khai lập trường ủng hộ các doanh nghiệp gia đình Ukraine. Các thành viên của mạng lưới đã huy động để tham gia vào những nỗ lực nhân đạo xứng với tầm vóc của sở trường chuyên môn và các lĩnh vực hoạt động của họ.

Đơn cử một ví dụ, doanh nghiệp gia đình Day Lewis Pharmacy ở Vương Quốc Anh đã chi viện ngay từ tuần đầu tiên của cuộc chiến, góp phần vào việc quyên góp thuộc men, trang thiết bị y tế và các sản phẩm thiết yếu. Những buổi họp đều đặn giúp cho các thành viên của mạng lưới cập nhật thông tin, chia sẻ những cách thực hành tốt nhất, và do đó có thể tiếp tục nỗ lực đoàn kết này trong thời buổi chiến tranh. Về phần các lãnh đạo gia đình, họ đã nhanh chóng hỗ trợ nhân viên của họ. Một mặt, họ đã giúp các nhân viên sắp xếp việc di chuyển của họ đến nơi làm việc của doanh nghiệp gia đình đồng thời chú ý đến sự an toàn của họ, mặt khác, họ đã tham gia tổ chức việc di chuyển và nơi cư trú của các gia đình nhân viên rời Ukraine và di tản đến các nước lân cận. Họ cũng đã cung cấp nơi cư trú cho những người thân trốn chạy khỏi những vùng bị ảnh hưởng chiến tranh nặng nề hơn.

Vả lại, các doanh nghiệp gia đình Ukraine đã tiếp tục các hoạt động của mình trong tinh thần yêu nước bằng cách tham gia thành lập và quảng bá các quỹ nhằm mục đích ủng hộ nỗ lực chiến đấu của quân đội, ngoài ra còn giúp đỡ dân chúng bị ảnh hưởng bởi chiến tranh.

Tham luận của Rania Labaki tại Hội nghị quốc tế doanh nghiệp gia đình lần thứ chín (27/3/2022)

Như vậy, toàn bộ các bên tham gia các doanh nghiệp gia đình của cô ấy làm thành một khối không thể chia cắt: đã biến mất sự phân biệt tinh tế giữa cổ đông, lãnh đạo, khách hàng, nhà cung cấp, cộng tác viên, cộng đồng, chính phủ. Sự thống nhất, thậm chí là sự hợp nhất tất cả các hội, nhóm là thích hợp để giúp đỡ lẫn nhau và bảo vệ các nguyên tắc của họ nhằm tìm lại sự cân bằng tương tự như trước chiến tranh, hoặc là một sự cân bằng mới có thể giúp họ thực hiện ước mơ chung.

“Kinh doanh như thường lệ”

Sự nhanh nhẹn trong lòng mô hình kinh tế tạo nên đặc điểm của các doanh nghiệp gia đình này đang đối mặt với những thách thức của chiến tranh với kết quả là sự đồng quản trị như là yếu tố tạo đều kiện thuận lợi. Nó giúp chuyển tải những giá trị gia đình trong lâu dài, thúc đẩy vốn kiên nhẫn (capital patient – một dạng vốn đầu tư lâu dài - ND -) và đem lại những năng lực cốt lõi, đặc biệt là về quản trị rủi ro, vốn là điều cần thiết trong giai đoạn khủng hoảng.

Chuyên môn hóa trong sản xuất thực phẩm từ thịt heo, doanh nghiệp gia đình Barcom LLC, nằm gần Lviv, với một chuỗi nhà hàng trên khắp nước, chứng minh rõ điều này. Ngay từ những tuần đầu của cuộc chiến, doanh nghiệp đã đối mặt với những khó khăn cả về tài chính lẫn cung ứng sản vật, dịch vụ: nuôi gia súc và trả tiền các hàng hóa trong bối cảnh một hệ thống tài chính và tín dụng quốc tế rất hỗn loạn. Cũng như phần lớn các doanh nghiệp gia đình Ukraine, Barcom là một cơ cấu trẻ và năng động. Dù còn mới, kinh nghiệm về đồng quản trị đã giúp doanh nghiệp này phát triển trở lại một cách hiệu quả khi cuộc xâm lăng Ukraine nổ ra.

Trích từ các biển trưng bày của nhóm Barcom LLC

Oleg Baran

Như Oleg Baran, lãnh đạo doanh nghiệp giải thích, doanh nghiệp đã nhanh chóng triển khai bộ phận quản trị rủi ro, được khởi đầu từ đại dịch Covid-19 và nay được điều chỉnh cho thích hợp với khủng hoảng hiện tại. Bản đồ các rủi ro, được phóng to và tinh vi hơn, đã đem lại kết quả là những hành động chiến lược sẽ được thực hiện tùy theo các kịch bản khác nhau, từ kịch bản bi quan nhất đến lạc quan nhất xét về phương diện tác động. Doanh nghiệp tiếp tục hoạt động của mình bằng cách làm cho thích nghi dần tùy theo diễn biến của bối cảnh nhờ bảng ma trận quản trị rủi ro này.

Như thế, doanh nghiệp đã có thể nhanh chóng xem xét lại mô hình kinh doanh của mình, ở mức độ các đối tác chủ chốt về các nguồn lực tài chính và các nguồn cung ứng khác, nhằm khắc phục những khó khăn liên quan đến chi trả, cung cấp tài chính và duy trì hoạt động sản xuất.

Doanh nghiệp Kormotech cũng tiếp tục hoạt động của mình đồng thời xem xét lại mô hình kinh tế của doanh nghiệp. Doanh nghiệp đã tham gia thành lập quỹ Save Pets of Ukraine (Cứu trợ động vật ở Ukraine) nhằm cứu chó và mèo chịu khổ nạn chiến tranh. Và chỉ trong vòng hai tuần, quỹ đã cung cấp 93 tấn thức ăn cho những con thú đang cần. Hơn 200 nơi tạm lánh hoặc tình nguyện viên đã nhận được sự trợ giúp nhân đạo. Bằng cách chuyển thành vốn các viện trợ từ nước ngoài thông qua quỹ, doanh nghiệp cung cấp các sản phẩm cần thiết cho quỹ, tạo điều kiện cho quỹ hoàn thành tốt sứ mệnh của mình. Như vậy, một mặt hoạt động của doanh nghiệp được duy trì, và mặt khác nó tạo điều kiện cứu nhiều sinh mạng của thế giới động vật.

Đà phát triển sự đoàn kết với Ukraine cũng đã được nhận biết trong các doanh nghiệp gia đình khác ở châu Âu, và điều này đã diễn ra ngay trong những tuần đầu của cuộc chiến. Một số doanh nghiệp như Hermès, Ikea và Swarovski, đã rất nhanh chóng công khai sự ủng hộ của họ đối với dân Ukraine và đã lấy quyết định – ít ra là tạm thời – ngưng bán và/hoặc sản xuất tại Nga đồng thời nêu rõ sự ủng hộ thường trực đối với các đội ngũ địa phương của họ.

Có những doanh nghiệp ít bị đe dọa hơn ở Ukraine và Nga có cách đóng góp khác. Ví dụ, ngân hàng Anh Quốc C. Hoare & Co. đã lập một danh sách các tổ chức nhân đạo đáng tin cậy mà khách hàng của họ có thể tìm đến để tham gia trợ giúp dân Ukraine. Các doanh nghiệp gia đình quy mô trung bình cũng đã nêu gương, như Heppner, ở đó các cộng tác viên đã khởi động một cuộc huy động đoàn kết và tự phát bằng cách cung ứng thiết bị chuyên chở hậu cần để đưa viện trợ đến Ukraine.

Rania Labaki

Các tổ chức châu Âu khác nhiệt thành với doanh nghiệp gia đình cũng đã được huy động. Viện doanh nghiệp gia đình ở Ba Lan đã tập hợp các doanh nghiệp gia đình trong hội nghị thường niên ngày 28 và 29 tháng ba vừa qua đã mời các chuyên gia trong đó có tôi đến truyền đạt các kiến thức của họ để giúp các doanh nghiệp đối phó trong thời buổi xung đột và chiến tranh.

Trong lúc chờ đợi, chưa đầy hai tháng kể từ đầu cuộc chiến, các doanh nghiệp này tiếp tục nêu gương với tư cách là những tổ chức phục hồi mô hình kinh doanh nhạy bén và đan xen chung quanh cam kết trung thành đã và đang phát triển để phục vụ các bên tham gia.

Người dịch: Thái Thị Ngọc Dư

Nguồn: “Les entreprises familiales ukrainiennes au coeur de la résistance en temps de guerre”, The Conversation, 12.4.2022.



Chú thích:

[*] Giám đốc Trung tâm doanh nghiệp gia đình, trường cao cấp kinh doanh EDHEC (École des Hautes Etudes Commerciales du Nord)

Print Friendly and PDF
Nhãn: