MÃNH LỰC CỦA Ý TƯỞNG: DI SẢN CỦA SERGE MOSCOVICI
Tác giả: Sandra Jovchelovitch
Serge Moscovici (1925-2014) |
1 Lý thuyết của Moscovici về các ý tưởng được định hình một cách toàn diện trong cuốn Tâm phân học, Hình ảnh và Công chúng |Psychoanalysis, Its Image and Its Public| (Moscovici, 2008), mặc dù chúng ta cũng có thể thấy điều đó rất rõ trong lý thuyết của ông về sự ảnh hưởng của nhóm thiểu số |minority influence| (Moscovici, 1976). Trong nghiên cứu của mình về tâm phân học, Moscovici bắt đầu nghiên cứu cách tâm phân học xâm nhập vào công chúng và trở thành một nhân tố văn hóa. Ở đó, ông nghiên cứu việc một tập hợp các ý tưởng, giả định và cách thực hành di chuyển như thế nào vào lĩnh vực xã hội và được biến đổi khi gặp gỡ với số đông. Đây là một cuốn sách bàn về việc một ngành khoa học, tức tâm phân học, xâm nhập như thế nào vào công chúng, và trong quá trình này, được biến đổi thành một thứ gì đó khác. Điểm mấu chốt của vấn đề là làm thế nào để một hình thái tri thức, tức khoa học, trở thành một thứ gì đó khác, tức lẽ thường |common sense|. Kết quả mà chúng ta biết rõ: một cuốn sách trở thành tác phẩm kinh điển của ngành tâm lý học xã hội nghiên cứu về tri thức và là nền tảng ban đầu cho lý thuyết những biểu trưng xã hội |social representations|. Những biểu trưng xã hội là những ý tưởng mà ta đang sống theo chúng và đôi lúc cũng sẽ chết vì chúng. Được tạo ra và biến đổi qua quá trình tương giao trong công chúng, những biểu trưng xã hội xuất hiện xuyên qua các lịch sử và những câu chuyện, các nền văn hóa và những thế hệ. Chúng thay đổi, chứ không biến mất. Những biểu trưng xã hội tham gia vào các lãnh địa mới song vẫn giữ liên kết với các lãnh địa gốc của chúng và, quan trọng là, với các cộng đồng khởi phát của chúng. Chúng tạo ra sự phá cách nhưng cũng làm quen với sự xa lạ. Trong lý thuyết của Moscovici, những biểu trưng xã hội cung cấp một sự liên tục giữa cuộc sống và tri thức, giữa khoa học và lẽ thường, giữa một ngành tâm lý học về tính duy lý và nhận thức với một ngành tâm lý học về kinh nghiệm, cảm xúc và xã hội (Jovchelovitch, 2007; Marková, 2003).