Một trăm ngày của Donald J. Trump: Đo lường cơn địa chấn của một chế độ tổng thống đế chế

MỘT TRĂM NGÀY CỦA DONALD J. TRUMP: ĐO LƯỜNG CƠN ĐỊA CHẤN CỦA MỘT CHẾ ĐỘ TỔNG THỐNG ĐẾ CHẾ

(bản đồ, biểu đồ, số liệu chính)

Trong 100 ngày, Donald Trump là vị tổng thống gây xáo trộn nền kinh tế của đất nước mình và của thế giới nhiều nhất - gần như hoàn toàn thông qua quyền hành pháp và bằng cách tiêu diệt Nhà nước pháp quyền.

Ông cũng là người ít được lòng dân nhất và dành hơn một phần tư thời gian để chơi golf.

Một nghiên cứu gồm 10 điểm nhằm hiểu và định lượng chính sách của ông vượt ra ngoài cảnh tượng phá hoại được dàn dựng từ Nhà Trắng.

Tác giả: Marin Saillofest

Nhà nghiên cứu và phân tích địa chính trị trong Nhóm Nghiên Cứu Địa Chính Trị của LE GRAND CONTINENT

1 - Donald Trump là vị tổng thống ít được lòng dân nhất trong 70 năm qua

Uy tín của Trump đã giảm dần ngay từ những ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai. Từ mức trung bình 49% cho đến đầu tháng 2, con số này đã giảm xuống còn 43,3% ý kiến tán thành vào thứ Ba, ngày 29 tháng 4.

Một cuộc khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew được tiến hành từ ngày 7 đến ngày 13 tháng 4, sau thông báo về mức thuế “có đi có lại” vào ngày 2 tháng 4 và sự sụp đổ sau đó của thị trường chứng khoán toàn cầu, đã cho thấy rằng người Mỹ chỉ trích nhiều nhất cách cai trị của Trump và chương trình nghị sự về thương mại và thuế quan của ông.

Tỷ lệ tán thành nhiệm kỳ của Trump

Biểu đồ: Le Grand Continent • Nguồn: G. Elliott Morris. (Xem biểu đồ động tại đây)

Vòm Titus: Hai phù điêu lối đi (Khảo cổ học, N. L. Việt và N. L. Dũng)

Vòm Titus: Hai phù điêu lối đi

“Chiến thắng” và “Chiến lợi phẩm”

Nguyễn Lương Việt^* & Nguyễn Lương Dũng^**

^*Cử nhân Khảo cổ học (Đại Học Würzburg, Đức)
^**Phó Giáo sư, Tiến sĩ Cơ học (Đại Học Bách Khoa TP.HCM)

Mở đầu

Các mái vòm khải hoàn, những tượng đài độc lập hình cổng, được xây dựng ở Rome, nước Ý, để tôn vinh các hoàng đế chiến thắng. Chúng được dùng để chứng minh sự bất khả chiến bại của người La Mã và nhắc nhở các thế hệ sau về vô số chiến thắng của họ. Khải Hoàn Môn Titus ở Quảng trường La Mã tại Rome là khải hoàn môn cổ đại lâu đời nhất còn sót lại với chỉ một lối đi duy nhất. Nó được xây dựng vào năm 81 sau Công nguyên trên đỉnh núi Velia, một dãy núi nối Palatine với Esquiline.  Đây cũng là điểm cao nhất của đường Via Sacra chính và lối vào Quảng trường La Mã (Forum Romanum). Có rất ít tài liệu về Khải Hoàn Môn Titus từ thời cổ đại. Khải hoàn môn có lẽ được Thượng viện của Đế chế La Mã xây dựng cho Titus để kỷ niệm chiến thắng của Titus (39-81, Hoàng đế La Mã 79-81 SCN) và cả cha ông là Vespasian (9-79, Hoàng đế La Mã 69-79 SCN) chống lại người Do Thái. Bài viết này mô tả về Khải Hoàn Môn Titus nổi tiếng, bao gồm các phù điêu và dòng chữ khắc trên đó, nhằm làm rõ lý do xây dựng công trình này. Các phù điêu trên hành lang rất quan trọng: “Phù điêu chiến thắng” và “Phù điêu chiến lợi phẩm”. Bài viết cũng mô tả lý do xây dựng một khải hoàn môn hoành tráng như vậy: chiến thắng của Titus trong cuộc chiến chống người Do Thái và sự phong thánh cho Titus do Viện nguyên lão La Mã quyết định sau khi Titus qua đời.

Vòm Titus ở Rome (Theo Pogorzelski, 2015)

Narasimha, người Bà La Môn có con gái yêu một người thuộc đẳng cấp hạ tiện (intouchable)

BÚT KÝ ẤN ĐỘ

NARASIMHA, NGƯỜI BÀ LA MÔN CÓ CON GÁI YÊU MỘT NGƯỜI THUỘC ĐẲNG CẤP HẠ TIỆN (INTOUCHABLE)

Tác giả: François-Xavier Croisy 

Ga xe lửa Ấn Độ - tranh vẽ bằng mực của tác giả

Sự lựa chọn của một cô gái vấp phải những định kiến và danh dự của một người cha cố chấp. Do đó, mối quan hệ của họ sẽ bị đảo lộn.

Narasimha là một người thuộc đẳng cấp Bà La Môn. Tên ông có nghĩa là “Nhân Sư” trong tiếng sanscrit, là hoá thân thứ tư của thần Vishnu. Tuy nhiên, Narasimha không phải là giáo sĩ, kỹ sư, luật sư cũng không phải là giáo sư hay chủ ngân hàng, vốn là những nghề truyền thống của người Bà La Môn, đẳng cấp cao nhất tại Ấn Độ. Ông không hành nghề trí thức, chỉ là một người lao động chân tay, một thợ mộc thủ công. Vâng, Narasimha đúng là một người Bà La Môn, nhưng là một người Bà La Môn làm một nghề của đẳng cấp vaishya (đẳng cấp thứ ba gồm tầng lớp nông dân, thợ thủ công và thương nhân -ND-). Điều này là có thể được và không đến nỗi làm ô danh lắm vì những người vaishya là đẳng cấp (varna) thứ ba, vốn là những người cuối cùng có thể nghe kinh Vệ Đà linh thiêng và được sinh ra hai lần. Vậy Narasimha là thợ mộc và tôi đã có dịp gặp ông vì chính ông đã làm nhiều đồ nội thất cho căn hộ của tôi ở Delhi.

Thực ra, Narasimha làm việc cho Kashmiri Shahnoor là một người bạn của tôi, cô ấy có một chuỗi cửa hàng bán các loại khăng quàng Pashima và cũng muốn trang trí nội thất – thảm, đồ gỗ, vải và màn, vật dụng bằng giấy bồi v.v.. Tóm lại, tất cả những gì cần có cho khách hàng hạng sang của Delhi, người Ấn Độ là chính, nhưng cũng có người nước ngoài, nhất là các toà đại sứ. 

Shahnoor làm việc với một tốp thợ thủ công và Narasimha là thợ mộc của cô. Do đó tôi đã gặp ông ấy nhiều lần tại văn phòng của Shahnoor, dưới tầng hầm ở Jaipur Estate, Nizamuddin East, là một khu phố của New Delhi. Dáng người trung bình, ăn mặc giản dị, màu xám hoặc đen, Narasimha có một gương mặt có phần thiếu linh động, một cái nhìn lim dim với mắt phải hơi lườm lườm. Ông không nói nhiều, hoàn toàn không biết tiếng Anh, và lại càng biết ít hơn về hệ thống đo lường mét.

Ba cách mà Đức Giáo hoàng Francis ảnh hưởng đến phong trào khí hậu toàn cầu

BA CÁCH MÀ ĐỨC GIÁO HOÀNG FRANCIS ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHONG TRÀO KHÍ HẬU TOÀN CẦU

Các đại diện người bản địa của các cộng đồng Amazon cùng Đức Giáo hoàng Francis tại vườn Vatican. Godong/Alamy Stock Photo

Tin về sự qua đời của Đức Giáo hoàng Francis đã được Vatican công bố. Lần đầu tiên tôi gặp cố Giáo hoàng Francis tại Vatican là sau một hội nghị có tên Cứu lấy Ngôi nhà chung của chúng ta và Tương lai của Sự sống trên Trái đất vào tháng 7 năm 2018. Các đồng nghiệp và tôi cảm nhận được điều gì đó trọng đại đang diễn ra tại trung tâm của giáo hội.

Vào thời điểm đó, tôi đang hỗ trợ thành lập viện nghiên cứu Laudato Si' mới tại Jesuit Hall thuộc Đại học Oxford. Viện này được đặt tên theo thông điệp năm 2015 của giáo hoàng (một lá thư gửi các giám mục phác thảo chính sách của giáo hội) về biến đổi khí hậu.

Sứ mệnh của viện này bắt nguồn từ tầm nhìn lấy cảm hứng từ tôn giáo của Đức Giáo hoàng về hệ sinh thái toàn diện [integral ecology] – một phương pháp tiếp cận đa ngành giải quyết các vấn đề xã hội và sinh thái về bình đẳng và khủng hoảng khí hậu.

Xuất thân từ Argentina, Giáo hoàng Francis, vị giáo hoàng Dòng Tên đầu tiên, đã tận mắt chứng kiến ​​Amazon bị tàn phá và hoàn cảnh khốn khổ của những cộng đồng nghèo nhất Nam Mỹ. Mối quan tâm của ngài về công lý cho các cộng đồng dễ bị tổn thương và bảo vệ hành tinh luôn đi đôi với vai trò lãnh đạo tôn giáo.

Trong bức thư đầu tiên của mình, Laudato Si', ngài kêu gọi tất cả mọi người, không chỉ người Công giáo, hãy chú ý nhiều hơn đến sự mong manh của cả hành tinh và con người. Điều chúng ta cần không gì khác hơn là một cuộc cách mạng văn hóa, ngài viết. Là một nhà thần học, tôi nhận ra rằng ngài đã truyền cảm hứng cho sự thay đổi đáng kể theo ba cách chính.

Tiến tới cuộc đại chiến giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ (phần một)

TIẾN TỚI CUỘC ĐẠI CHIẾN GIỮA TRUNG QUỐC VÀ HOA KỲ (PHẦN MỘT)

Ở hai bên bờ Thái Bình Dương, hai gã khổng lồ đang chuẩn bị cho trận chiến.

Hàng triệu máy bay không người lái, hàng nghìn tàu chiến, vệ tinh, trung tâm dữ liệu và thuế quan... Những yếu tố của cuộc đối đầu, một phần, đã có rồi. Chúng cần được nghiên cứu kỹ lưỡng để biết được chiến tranh công khai sẽ như thế nào.

Tập đầu tiên của cuộc điều tra sâu rộng của Jean-Michel Valantin.

Tác giả: Jean-Michel Valantin^[*]

Hình: © SIPA

Trên không, hàng ngàn máy bay không người lái được trang bị AI tiến hành chiến tranh mà không cần sự chỉ huy của con người, hoạt động giống như một siêu quân đội không có người lãnh đạo.

Chúng quyết định mọi thứ, hạ cánh và bay từ một tàu sân bay khổng lồ được chế tạo riêng cho chúng.

Chúng sắp bao vây Đài Loan...

Khi cuộc đối đầu trở nên gay gắt, chiến tranh giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ có thể diễn ra dưới hình thức nào?

Chúng tôi công bố phần đầu tiên của cuộc điều tra để chuẩn bị cho cuộc đối đầu sắp tới. Để nhận các tập tiếp theo trong hộp thư điện tử của bạn, hãy đăng ký Le Grand Continent.

Nợ quốc gia của Hoa Kỳ là gót chân Achilles của nước này, nhưng Trung Quốc lại thấy đó là cơ hội

NỢ QUỐC GIA CỦA HOA KỲ LÀ GÓT CHÂN ACHILLES CỦA NƯỚC NÀY, NHƯNG TRUNG QUỐC LẠI THẤY ĐÓ LÀ CƠ HỘI

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vỗ tay tại lễ ký kết tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 28 tháng 6 năm 2024. (Ảnh: AP, Jade Gao)

Trung Quốc đang dần khẳng định mình là nhân tố chính trong tổ chức mà gần đây được gọi là Phương Nam Toàn cầu, vốn là Phong trào Không liên kết trước đây. Trong vài thập kỷ qua, Trung Quốc đã trở thành chủ nợ lớn nhất thế giới của các nước đang phát triển. Điều đó khiến nhiều người lo ngại rằng nước này sẽ khuất phục các đối tác thông qua “bẫy nợ” và dùng nó để thiết lập “phạm vi ảnh hưởng bá quyền”.

Vị thế kinh tế của Trung Quốc mạnh đến mức hiện điều này được coi là mối đe dọa chính đối với đồng đô la Mỹ. Trung QUốc là một thành viên có ảnh hưởng của nhóm BRICS+ (bao gồm cả Brazil, Nga, Ấn Độ và Nam Phi). Nhóm này đang nỗ lực thiết lập một thế giới đa cực thách thức sự bá quyền của phương Tây, cụ thể là sự lãnh đạo của Hoa Kỳ. Tôi đã phân tích vấn đề này trong một bài viết trước.

Dù không trực tiếp dùng từ “mối đe dọa” [threat] nhưng chính quyền Hoa Kỳ hiện coi Trung Quốc là “thách thức lâu dài nghiêm trọng bậc nhất” đối với trật tự quốc tế. Chuyện dễ hiểu khi mà mục tiêu chiến lược của Trung Quốc là chấm dứt sự thống trị của đồng đô la Mỹ, nền tảng của quyền bá chủ Hoa Kỳ.

Là một nhà nghiên cứu về kinh tế chính trị quốc tế tại Đại học Laval, tôi đang tìm hiểu vai trò của Trung Quốc trong quá trình phi đô la hóa thế giới.

Cảm nghĩ tháng Tư: Cuộc tiến quân nào sắp tới? và Đã đến lúc phải xây dựng tinh thần khởi nghiệp quốc gia

CUỘC TIẾN QUÂN NÀO SẮP TỚI

Để chiến thắng vòng kim cô của nghèo khó lạc hậu kéo dài dai dẳng?

Nguyễn Xuân Xanh

* * *

Con đường phát triển của Việt Nam không thể tách rời xu thế chung của thế giới và nền văn minh nhân loại / Nghèo khổ thì độc lập không ý nghĩa gì.

—Tô Lâm, Tổng Bí thư

Chính sách quốc gia của Nhật Bản “mở cửa đất nước” không chỉ là một hành động mở cửa đất nước để có quan hệ với nước ngoài. Nhiều quốc gia trên thế giới mở rộng cửa nhưng vẫn tiếp tục thực hành các tập quán man di, và bất lực trong cải cách, cũng như trong việc tu chỉnh các tập quán đó để có thể tiến lên trình độ văn minh.

—Itō Hirobumi, Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản Minh Trị

Nghèo khó không chỉ là sự thiếu tiền; mà là sự mất khả năng phát huy hết tiềm năng của mình như một con người.

—Amartya Sen, Nhà kinh học tế Ấn độ Giải Nobel

Hai trang của bài báo của tôi trên Số đặc biệt 30-4

Lời nói đầu

Xin chia sẻ với anh chị bài viết của tôi trên báo Tuổi Trẻ Số đặc biệt 30-4. Sau 50 năm đất nước hòa bình độc lập thống nhất tôi băn khoăn hơn bao giờ hết làm sao phát triển nhanh chóng đất nước một cách đột phá, Không thể nào nói hết làm sao để khát vọng của người Việt được thực hiện trong một bài báo. Chúng ta còn thiếu những đòn bẩy để bẩy đất nước lên cao nguyên giàu có. Chúng ta phải lấy nhân dân làm gốc, và học hỏi con đường các dân tộc xung quanh đã đi. Chúng ta đã từng vượt qua những khó khăn cao như núi tưởng chừng không vượt qua được. Lịch sử đất nước đã bao lần có tiếng trống hào hùng như thế của dân tộc. Thì chúng ta cũng nhất quyết vượt qua được bẫy thu nhập trung bình, để tiến vào sân chơi của các quốc gia tiên tiến. Chúng ta đang lạc hậu, và khoảng cách với các quốc gia phát triển càng lớn hơn nếu chúng ta không có biện pháp phát triển bứt phá như tốc độ các quốc gia đi trước. Chúng ta đã chiến thắng chiến tranh bứt phá, thì cũng phải có năng lực chiến thắng hòa bình bứt phá. Chúng ta phải có lòng tự trọng nhiều hơn, và thức tỉnh nhiều hơn như người Nhật trước đây hơn 150 năm, người Hàn và Đài Loan nửa thế kỷ trước, và Trung Quốc gần đây. Chúng ta cần hiểu hiện trạng quốc gia, và sự thua kém sâu sắc, và phải tự vấn để tìm lối ra nhanh chóng.

Xây dựng đối tượng (nghiên cứu) và Kiến tạo luận

XÂY DỰNG ĐỐI TƯỢNG (NGHIÊN CỨU)

Gaston Bachelard (1884-1962)

Xây dựng đối tượng khoa học không chỉ là trọng tâm của phương pháp luận của Pierre Bourdieu mà còn là của khoa học luận và lý thuyết của ông về thế giới xã hội. Mặc dù tập thứ hai của Le Métier de sociologue được dành cho việc xây dựng đối tượng xã hội học đã không bao giờ được xuất bản [MS: 5], Bourdieu sẽ không ngừng quay trở lại, trong những công trình này, tầm quan trọng của giai đoạn này [Invitation à la sociologie réflexive: 285]. Chủ đề này là di sản của trường phái khoa học luận lịch sử Pháp, trong đó Bourdieu được đào tạo khi theo học những khóa triết học của Georges Canguilhem, người thừa kế Gaston Bachelard, người đã viết, ngay trong chương đầu tiên của cuốn La Formation de l’esprit scientifique: “Khoa học, về nguyên tắc cũng như về yêu cầu hoàn thiện của nó, tuyệt đối chống lại những ý kiến thô” [a]. […] Ý kiến thô là suy nghĩ sai lầm, là không có suy nghĩ, là sự diễn tả các nhu cầu thành ra hiểu biết. Khi chỉ định sự vật qua tính hữu ích của chúng, thật ra các ý kiến thô đã tự cấm mình hiểu biết sự vật. Không thể xây dựng cái gì trên ý kiến thô được, trước hết phải phá bỏ nó đi. Nó là chướng ngại đầu tiên phải vượt qua […] Với một đầu óc khoa học thì hiểu biết nào cũng là một câu trả lời cho một câu hỏi. Nếu đã không có câu hỏi thì cũng không thể có hiểu biết khoa học. Không có gì tự nhiên thành. Không có gì cho sẵn, tất cả phải được xây dựng nên.

Con đường đến một thời hoàng kim của công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển (Justin Yifu Lin)

CON ĐƯỜNG ĐẾN MỘT THỜI KỲ HOÀNG KIM CỦA CÔNG NGHIỆP HÓA Ở CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN

The Path to a Golden Age of Industrialization in the Developing World

Justin Yifu Lin (Lâm Nghị Phu)

Nguyễn Xuân Xanh chuyển ngữ và trình bày

Sự mong muốn cải thiện tình trạng của chúng ta, một mong muốn… đến với chúng ta từ trong bụng mẹ, và không bao giờ rời bỏ chúng ta cho đến khi chúng ta xuống mồ. 

—Adam Smith

Hai kinh nghiệm trên (của Đài Loan và Trung Quốc) đã thuyết phục tôi rằng nghèo đói không phải là định mệnh. Mặc dù có thể bị mắc kẹt trong nghèo đói trong nhiều thế kỷ, nhưng một quốc gia có thể thay đổi số phận mình và bắt đầu tiến bước trên một con đường năng động hướng tới sự biến đổi. […] Và ở bất kể nơi nào tôi từng đến trong phạm vi công việc của mình ở Ngân hàng Thế giới, tôi đều thấy những người nông dân và công dân mà tôi lớn lên cùng ở Đài Loan và Trung Quốc đại lục. Tất cả họ đều hi vọng có một cuộc sống tốt hơn cho bản thân và cho thế hệ trẻ bằng cách lao động chăm chỉ. 

— Justin Yifu Lin (Lâm Nghị Phu, trong sách Cuộc Truy cầu Sự Thịnh vượng, xi-xii)

Có rất nhiều bằng chứng lịch sử cho thấy các nền kinh tế tiên tiến nhất ngày nay phụ thuộc rất nhiều vào sự can thiệp của chính phủ để kích thích và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình cất cánh và bắt kịp của họ, cho phép họ xây dựng các cơ sở công nghiệp vững chắc và duy trì đà tăng trưởng trong thời gian dài. List (Friedrich, 1841), trong tập biên khảo nổi tiếng của ông về các chính sách thương mại và công nghiệp dẫn đến những chuyển đổi kinh tế ban đầu ở thế giới phương Tây, đã ghi lại nhiều công cụ chính sách mà các chính phủ sử dụng để hỗ trợ sự phát triển của các ngành công nghiệp cụ thể — mà nhiều công cụ trong số đó đã trở nên thành công và cung cấp nền tảng ho sự phát triển công nghiệp quốc gia.

Tương tự như vậy, (kinh tế gia và học giả Hàn Quốc) Ha-Joon Chang đã xem xét sự phát triển kinh tế trong thời kỳ mà hầu hết các nền kinh tế tiên tiến ngày nay trải qua các cuộc cách mạng công nghiệp (từ khi kết thúc Chiến tranh Napoleon năm 1815 đến khi bắt đầu Thế chiến thứ Nhất năm 1914). Ông nhận thấy các mô hình can thiệp khác nhau của nhà nước cho phép các quốc gia này thực hiện các chiến lược bắt kịp của họ. Thành công công nghiệp của các nền kinh tế phương Tây cũng là do việc sử dụng các chính sách công nghiệp, thương mại và công nghệ. Các biện pháp can thiệp của chính phủ bao gồm từ việc thường xuyên sử dụng các chính sách thuế nhập khẩu và thậm chị cấm nhập khẩu để bảo vệ các ngành công nghiệp non trẻ đền khuyến khích công nghiệp thông qua trợ cấp độc quyền và nguồn cung cấp giá rẻ từ các nhà máy của chính phủ, các khoản trợ cấp khác nhau, quan hệ đối tác các công tư và đầu tư trực tiếp của nhà nước, đặc biệt là ở Anh khi nước này cố gắng bắt kịp Hà Lan và ở Mỹ khi nước này cố gắng bắt kịp Anh.

— Justin Yifu Lin (Lâm Nghị Phu, trong sách Cuộc Truy cầu Sự Thịnh vượng, Chương 4)

Con đường đến thịnh vượng (Justin Yifu Lin)

CON ĐƯỜNG ĐẾN THỊNH VƯỢNG:

SỰ CHUYỂN ĐỔI SANG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG CỦA TRUNG QUỐC TRONG BỐN THẬP NIÊN QUA

Path to prosperity: China’s transition to market economy in the last four decades

Justin Yifu Lin (Lâm Nghị Phu)

Nguyễn Xuân Xanh chuyển ngữ và trình bày

“Nhưng các cơ hội và thách thức mà các nước phát triển phải đối mặt lại khác với các nước đang phát triển. Vì vậy, các lý thuyết được thiết kế riêng cho các nước phát triển không nhất thiết phải áp dụng cho các nước đang phát triển. Và vì các điều kiện và vấn đề kinh tế xã hội ở các nước phát triển không ngừng thay đổi, nên các lý thuyết thống trị của họ cũng thay đổi theo thời gian. Vì vậy, khi cố gắng áp dụng các lý thuyết từ các nước phát triển để định hướng cho các chính sách của mình, các nước đang phát triển có thể không biết nên chọn lý thuyết nào. Ngay cả khi họ chọn một lý thuyết, lý thuyết đó cũng có thể không phù hợp với điều kiện của họ.[…]

Do đó, các nhà trí thức ở Trung Quốc và các nước đang phát triển khác nên đào sâu hiểu biết về đất nước của họ ở mọi khía cạnh, bao gồm cả các khía cạnh chính trị, kinh tế và các khía cạnh xã hội khác. Thông qua đó, họ có thể xây dựng một cách sáng tạo một khuôn khổ lý thuyết nắm bắt được bản chất, thách thức và cơ hội của quá trình hiện đại hóa đất nước mình.”

– Justin Yifu Lin