CƠ HỌC LƯỢNG TỬ & THUYẾT
TƯƠNG ĐỐI
HAI CỘT TRỤ CỦA VẬT LÝ HIỆN
ĐẠI
Nguyễn Xuân Xanh giới
thiệu
Không có khoa học, con người dễ sa ngã vào mê tín, “dị
giáo”. Nhưng không có văn hoá, nghệ thuật, con người dễ cằn cỗi về tâm hồn. Và
không có đạo đức, con người dễ sa đọa.
Triết lý phương Tây dạy tôi tư duy logic, khoa học, tôn
trọng và biết nhìn nhận sự thật, khiêm tốn trước “đại dương tri thức” còn ẩn
chứa. Triết lý phương Đông dạy cho tôi sống có xã hội, gia đình, cộng đồng, có
trách nhiệm và đóng góp xã hội.
Phạm Xuân Yêm
 |
Phạm Xuân Yêm |
Nguyên giám đốc nghiên cứu thuộc Trung
tâm Quốc gia Nghiên cứu Khoa học (ngành Vật lý lý thuyết), và Giáo sư đại học
Paris VI
Lời nói đầu. Cộng đồng các nhà vật lý, khoa học Việt Nam trong và ngoài
nước, cũng như bạn bè gần xa, chắc chắn rất vui mừng thấy tác phẩm của anh Phạm
Xuân Yêm vừa mới ra đời tại Nxb Tri Thức. Anh Yêm là một trong ít “cột trụ”
vững chắc của truyền bá khoa học đại chúng của Việt Nam. Anh kiên trì viết cho
đại chúng trong một thời gian dài, nếu tôi không lầm, khoảng gần 15 năm, từ
không khí kỷ niệm Năm thần
kỳ của Albert Einstein 2005, Max Planck 2006, cho đến những năm sau
khi hạt Higgs được công bố tìm thấy ở CERN năm 2012. Giai đoạn lịch sử đó có
tác động không ít lên các nhà khoa học Việt Nam. Anh đã cùng hành trình với tập
thể khoa học và trí thức Việt Nam thực hiện các số Kỷ yếu khoa học và giáo dục
đại học trong những năm sôi động của nó, với Max Planck, Galilei, Darwin,
Humboldt, Mô hình chuẩn v.v.. Dưới ngòi bút siêng năng, đam mê, thi vị và đầy
tình yêu khoa học, chia sẻ, bức tranh vật lý hiện đại đã hiện ra cho người đọc.
Viết sách khoa học cho đại chúng, đó cũng là vấn đề văn hóa khoa học, cái Việt Nam cho đến nay
còn rất thiếu. Hãy tưởng tượng, nếu một phần nhỏ của quyển sách này thôi được
đăng trong tạp chí Nam Phong trong những năm 1920-30 thì tác động của chúng sẽ
ra sao? Chắc chắn đó sẽ là một sự đánh thức lớn cho giới trí thức bấy giờ, thúc
đẩy phong trào đi vào khoa học nhiều hơn. Chắc chắn, chúng sẽ hòa nhịp vào phong trào quốc gia về ý
thức khoa học như một cột trụ kiên cố trong việc dựng nước của châu Á đang lên,
từ Nhật Bản, đến Trung Quốc và Ấn độ, để người Việt cảm thấy mạnh mẽ hơn, tri
thức là sức mạnh, có thể mơ về một viễn cảnh khác sáng sủa, hơn là “Kiều
còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn”.
Chúng ta rất cảm ơn những đóng góp quý
báu của anh Phạm Xuân Yêm, và mong rằng tấm gương của anh sẽ tìm thấy sự đồng
hành trong tương lai của những nhà khoa học trẻ.
Nguyễn Xuân Xanh