Tập Cận Bình đến Moscow: công việc kinh doanh trên hết, không đoạn tuyệt với phương Tây

TẬP CẬN BÌNH ĐẾN MOSCOW: CÔNG VIỆC KINH DOANH TRÊN HẾT, KHÔNG ĐOẠN TUYỆT VỚI PHƯƠNG TÂY

Pierre-Antoine Donnet

Vladimir Putin và Tập Cận Bình trong chuyến thăm Moscow của Chủ tịch Trung Quốc ngày 20/3/2023. (Nguồn: Worldcrunch)

Chủ tịch Trung Quốc đã kết thúc chuyến thăm ba ngày cấp nhà nước tới Moscow vào hôm thứ Tư ngày 22 tháng 3, giữa cuộc chiến do Nga tiến hành chống lại Ukraine. Tập Cận Bình đã dành ưu tiên cho công việc kinh doanh trong khi cẩn thận không cụ thể hoá một liên minh thực sự giữa Trung Quốc và Nga. Nhân vật số một của Trung Quốc nhận thức rất rõ điều này: một sáng kiến như thế sẽ có tác động khiến phương Tây chống lại đất nước ông nhiều hơn nữa.

Trong cuộc họp báo một ngày trước đó, vào hôm thứ Ba ngày 21 tháng 3, Vladimir Putin nhắc lại mối liên hệ “không giới hạn” giữa Moscow và Bắc Kinh, công thức đánh dấu chuyến thăm Bắc Kinh của Putin vào ngày 4 tháng 2 năm 2022, chưa đầy ba tuần trước khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraine. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là Tập Cận Bình đã cẩn thận không lặp lại công thức đó. Thay vào đó, ông nhấn mạnh đến một hợp đồng khổng lồ được ký kết giữa Trung Quốc và Nga, hơn bao giờ hết, trao cho Trung Quốc một lợi thế mà Trung Quốc sẽ thu được từ sự cô lập của Nga.

Chủ tịch Trung Quốc cũng không lặp lại sự công kích được đưa ra vào tuần trước khi cáo buộc Hoa Kỳ và các đồng minh “kiềm chế” và “đàn áp” Trung Quốc. Trong suốt chuyến thăm bắt đầu từ thứ Hai ngày 20 tháng 3, ông Tập đã rất thận trọng trong các phát biểu của mình. Ông biết rõ rằng chuyến thăm Nga, lần đầu tiên kể từ bốn năm qua, sẽ được chính quyền Mỹ đặc biệt chú ý.

ChatGPT: (lại thêm) một “cuộc cách mạng nhân học”?

CHATGPT: (LẠI THÊM) MỘT “CUỘC CÁCH MẠNG NHÂN HỌC”?

Lionel Obadia

Giáo sư Nhân Học Xã Hội và Văn Hóa. Đại học Lumière Lyon 2

Kể từ khi phiên bản “Trò chuyện/Chat” của trí tuệ nhân tạo (AI) GPT, có khả năng bắt chước quá trình sản xuất trí thức của con người, đã được đưa lên mạng, sự sôi động xung quanh các công nghệ này đã làm sống lại ý niệm “cuộc cách mạng nhân học”.

Tuy nhiên, vượt lên ChatGPT, điều mà chúng ta quan sát được là mỗi tiến bộ mới trong cái gọi là công nghệ “đột phá” trên thực tế là một phần của chứng mê công nghệ nước đôi này, bị cám dỗ bởi chủ nghĩa hoài nghi công nghệ, dao động giữa sự kinh ngạc thán phục và sự rùng mình khi đối mặt với những tiến bộ nhanh chóng và ấn tượng trong tin học và điều khiển học.

Kể từ Deep Blue, siêu máy tính, chiến thắng trước con người trong cờ vua, giọng điệu đã được thiết lập: đây là một “bước ngoặt trong lịch sử nhân loại” đang diễn ra.

Chủ Nghĩa Tư Bản – Tìm một hành trình êm ái hơn (1): Có phải Marx đã được hồi sinh?

CHỦ NGHĨA TƯ BẢN – TÌM MỘT HÀNH TRÌNH ÊM ÁI HƠN

Có phải Marx đang được hồi sinh?

Tác giả: Susanne Beyer, Simon Book, Thomas Schulz – Spiegel số 1/2023

Người dịch: Tôn Thất Thông

Người dịch giới thiệu: Chủ nghĩa tư bản đã phát triển cực thịnh từ hậu bán thế kỷ 20, mang lại nhiều phồn vinh vật chất nhưng đồng thời cũng để lại cho chúng ta hai vấn đề nan giải: sự bất bình đẳng xã hội và sự tàn phá môi trường sống. Đó là hai vấn đề mà Karl Marx đã đặt ra từ 150 năm trước. Mặc dù tại các nước gọi là môn đồ của Marx – như Trung Quốc, Việt Nam chẳng hạn – hai vấn đề nói trên còn tệ hại hơn nhiều nước khác, nhưng nhiều chuyên gia ngày nay đều đồng ý rằng, bằng cách này hay cách khác, tư tưởng của Marx không thể xem nhẹ khi tìm đường giải quyết hai vấn đề nêu trên. Bài biên khảo sau đây giới thiệu những biện giải của vài khuôn mặt sáng giá nhất trên thế giới trong các lĩnh vực kinh tế và triết học, những người đang mạnh mẽ lên tiếng về vấn nạn chúng ta đang đối mặt và họ đều có một điểm chung là, chủ nghĩa tư bản vẫn có thể tồn tại, nhưng cần được cải tạo lại tận gốc.

* * *

Ray Dalio (1949-)

Gần đây, có vẻ như Ray Dalio không đọc tờ Wall Street Journal trong căn biệt thự rộng 2.000 mét vuông của mình vào mỗi buổi sáng, mà đọc cuốn Tư bản của Karl Marx. Dalio nói: “Chủ nghĩa tư bản không còn hoạt động theo cách mà hầu hết mọi người trông chờ”. Cho đến nay, Dalio không hề bị nghi ngờ rằng ông theo khuynh hướng xã hội chủ nghĩa. Ông là người sáng lập quỹ đầu tư lớn nhất thế giới. Tài sản ông được ước tính khoảng 22 tỷ USD. Cuốn sách kinh thánh về quản lý của ông “Các nguyên tắc của thành công” đã bán được hai triệu bản. Đó là cuốn sách bắt buộc phải đọc đối với các chủ ngân hàng đầu tư có nhiều tham vọng.

Nhưng bây giờ ông ấy nói những câu như vầy về chủ nghĩa tư bản: “Nếu những điều tốt đẹp được phóng đại, chúng đe dọa sẽ tự hủy hoại chính mình. Chúng phải được tiếp tục cải thiện hoặc chết”. Cho đến nay, sự giàu có và thịnh vượng chỉ được phân phối một chiều, ai nghèo thì vẫn tiếp tục nghèo, và hầu như không có dấu vết của một cơ hội nào cho sự bình đẳng. Hãy chấm dứt, Dalio yêu cầu. Chủ nghĩa tư bản cần được khẩn trương cải tạo một cách căn bản. Nếu không thì nó sẽ chết, và nó đáng bị xử như vậy.

Khi những nhà siêu tư bản đột nhiên trở thành những người hâm mộ Karl Marx, điều đó nói lên rất nhiều điều về tình trạng của thế giới hiện tại.

AI sẽ thay đổi toán học như thế nào? Sự trỗi dậy của chatbot làm bật lên cuộc thảo luận

AI SẼ THAY ĐỔI TOÁN HỌC NHƯ THẾ NÀO? SỰ TRỖI DẬY CỦA CHATBOT LÀM BẬT LÊN CUỘC THẢO LUẬN

Các công cụ học máy đã giúp các nhà toán học xây dựng các lý thuyết mới và giải quyết những vấn đề khó khăn. Nhưng chúng sắp sửa khuấy động lĩnh vực này mạnh hơn nữa.

David Castelvecchi

Các công cụ AI đã tạo điều kiện giúp các nhà nghiên cứu giải quyết các vấn đề toán học phức tạp. Ảnh: Fadel Senna/AFP/Getty

Khi sự quan tâm đến chatbot lan nhanh như lửa cháy, các nhà toán học bắt đầu khám phá xem trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp họ làm việc ra sao. Các nhà nghiên cứu cho biết, cho dù đó là hỗ trợ xác minh công trình do con người viết hay đề xuất những cách mới để giải quyết các bài toán khó, tự động hóa đang bắt đầu thay đổi lĩnh vực này theo những cách vượt ra ngoài tính toán đơn thuần.

“Chúng tôi đang xem xét một câu hỏi rất cụ thể: liệu máy móc có thay đổi toán học không?” Andrew Granville, nhà lý thuyết số tại Đại học Montreal ở Canada, nói. Tuần này, một hội thảo tại Đại học California, Los Angeles (UCLA) đã khám phá câu hỏi trên, nhằm mục đích xây dựng cầu nối giữa các nhà toán học và nhà khoa học máy tính. Marijn Heule, một nhà khoa học máy tính tại Đại học Carnegie Mellon ở Pittsburgh, Pennsylvania, cho biết: “Hầu hết các nhà toán học hoàn toàn không biết đến những cơ hội này.”

Giới thiệu sách Phan Châu Trinh và các tác phẩm chính luận

GIỚI THIỆU SÁCH MỚI: PHAN CHÂU TRINH VÀ CÁC TÁC PHẨM CHÍNH LUẬN CỦA VĨNH SÍNH

Bài viết dưới đây của Nguyễn Xuân Xanh là bài Dẫn nhập cho bản dịch tiếng Việt cuốn sách của Vĩnh Sính, vốn viết bằng tiếng Anh với nhan đề Phan Châu Trinh and His Political Writings (Nxb Đại học Cornell, 2009). Cuốn sách đã được in xong năm 2018 nhưng sau đó bị thu hồi “để tu chỉnh sai sót trong in ấn”, cuối cùng cũng đã được NXB Trẻ đưa ra thị trường cuối tháng 12/2022. Năm 2022 là năm kỷ niệm ngày sinh lần thứ 150 của Phan Tây Hồ tiên sinh (9/9/1872) - 9/9/2022), việc cho ra mắt cuốn sách gồm những trước tác quan trọng - và còn rất hợp thời này của tiên sinh, thật khó có thể thoái thác lâu hơn. Nhưng trễ còn hơn không !

Chúng tôi chưa có sách trong tay để có thể giới thiệu kỹ hơn, và cũng không chắc viết được hay hơn, xin mời bạn đọc đọc những lời dẫn nhập rất tâm huyết này của TS Nguyễn Xuân Xanh, so sánh Nhật Bản và Việt Nam trong thời Phan Châu Trinh, dưới nhãn quan xuyên thế kỷ của nhà yêu nước vĩ đại này.

D.Đ.

Phan Châu Trinh và các tác phẩm chính luận (nguyên tác tiếng Anh) Tác giả: Vĩnh Sính Dịch giả : Nguyễn Nghị Khổ sách: 14x20cm.  Số trang: 262. Giá bán: 120,000 VND. In lần thứ 1 năm 2018 Mục lục Lời Nhà xuất bản 7 Lời dẫn nhập – Nguyễn Xuân Xanh 9 Dẫn nhập (Vĩnh Sính): Phan Châu Trinh và các tác phẩm Chính luận 43 Pháp Việt Liên hiệp Hậu chi Tân Việt Nam 141 Khải Định Hoàng đế Thư 183 Đạo đức và luân lý Đông Tây 207 Quân trị chủ nghĩa và Dân trị chủ nghĩa 239

Phan Châu Trinh – Việt Nam – và Nhật Bản

Nguyễn Xuân Xanh

Vạn dân nô lệ cường quyền hạ,
Bát cổ văn chương túy mộng trung.

Phan Châu Trinh

“Chí thành thông thánh”, 1905

Văn chương tám vế mơ màng,
Muôn dân nô lệ dưới chân cường quyền.

Vĩnh Sính dịch

Năm 2016 là năm kỷ niệm lần thứ chín mươi ngày mất của nhà ái quốc Phan Châu Trinh, 1926-2016. Nhân dịp này, chúng tôi xin gửi đến quý độc giả một quyển sách về Cụ. Đó là quyển sách Phan Châu Trinh của cố học giả Vĩnh Sính nhằm giới thiệu Cụ ra thế giới như một nhân vật lịch sử nổi bật của Việt Nam thế kỷ 20. Quyển sách được xuất bản năm 2009 tại Nhà xuất bản Đại học Cornell. Đây là một công trình nghiên cứu rất công phu của giáo sư Vĩnh Sính với tính học thuật và hiểu biết lịch sử, văn hóa cao.

Mục đích của giáo sư Vĩnh Sính là giới thiệu một nhà cải cách của Việt Nam đầu thế kỷ 20, Phan Châu Trinh, mà tư tưởng gần gũi với các nhà cải cách Nhật Bản thời Minh Trị Duy Tân, nhưng cũng rất khác biệt với đa số sĩ phu thời ông tại quê nhà, đặc biệt với gương mặt tiêu biểu Phan Bội Châu. Vĩnh Sính trước đó cũng giới thiệu Tự truyện của Phan Bội Châu sang tiếng Anh. Phan Châu Trinh tuy thất bại, như ông tự đoán trước, nhưng những ý tưởng cải cách ông đến nay vẫn còn giá trị.

Quyển sách Phan Châu Trinh gồm có hai phần chính. Phần đầu là Lời dẫn nhập do Vĩnh Sính viết, nhằm giới thiệu tóm lược cuộc đời và những tư tưởng chính của Phan Châu Trinh. Phần thứ hai là các bài viết chính luận quan trọng của Phan Châu Trinh. Phần này gồm có bốn bài.

Cảm kích trước cuộc đời tài hoa của người bạn Vĩnh Sính, và luôn luôn mang trong đầu câu hỏi: “Tại sao các quốc gia xung quanh thành công, còn chúng ta chưa thành công?”, tôi cảm thấy một món “nợ tinh thần” cần phải đưa quyển sách chứa đựng sự trình bày và cái nhìn sáng sủa của một nhà nghiên cứu uyên thâm này về Phan Châu Trinh đến độc giả Việt Nam, để góp phần nhìn lại và hiểu biết thêm về Việt Nam. Ôn cố tri tân là điều cần làm ở mọi thời kỳ lịch sử.

ChatGPT sẽ làm một cuộc đảo lộn mà giới học thuật đang cần?

CHATGPT SẼ LÀM MỘT CUỘC ĐẢO LỘN MÀ GIỚI HỌC THUẬT ĐANG CẦN?

Xuất bản: 1 tháng 3 năm 2023 4:08 chiều theo giờ GMT

Rốt cục, ChatGPT có thể là công cụ công nghệ sẽ thay đổi hoàn toàn giáo dục đại học không? Shutterstock

Chưa đầy một tuần sau khi Open AI phát hành ChatGPT, Giám đốc điều hành Sam Altman thông báo chatbot đã vượt một triệu người dùng. Đến ngày 13 tháng 1 năm 2023, từ khóa “ChatGPT” trên tìm kiếm Google toàn thế giới đã đạt mức điểm phổ biến là 92 và Microsoft đã đầu tư 10 tỷ USD vào OpenAI kể từ đó.

Hiện tại, chatbot này đã đạt giới hạn công suất và không còn khả dụng do quá tải máy chủ, nhưng OpenAI gần đây đã thông báo về dịch vụ đăng ký 20 đô la mỗi tháng mà họ sẽ thử nghiệm cho những người đang nằm trong danh sách chờ.

ChatGPT Plus đã có mặt tại Việt Nam từ ngày 11/2/2023

Như hầu hết chúng ta đều biết, ChatGPT là một công cụ văn bản dựa trên trí tuệ nhân tạo có khả năng tạo ngôn ngữ tự nhiên và phản hồi giống con người với một mức độ chính xác nhất định.

Công cụ mới này – và, quan trọng là các cuộc trò chuyện xoay quanh nó – đang gây sốt trên toàn thế giới. Ý kiến thì vô vàn.

Khí hậu, đa dạng sinh học, bất bình đẳng: tại sao Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia lại quan trọng đối với tương lai chúng ta

KHÍ HẬU, ĐA DẠNG SINH HỌC, BẤT BÌNH ĐẲNG: TẠI SAO TRUNG QUỐC, ẤN ĐỘ VÀ INDONESIA LẠI QUAN TRỌNG ĐỐI VỚI TƯƠNG LAI CHÚNG TA

Hubert Testard

Phiên chuẩn bị cho hội nghị COP15 về đa dạng sinh học vào tháng 10 năm 2021. (Nguồn: CBD)

Môi trường, khí hậu, phát triển xã hội… Những thách thức rất to lớn đối với ba nước khổng lồ châu Á đang phát triển. Các thách thức này sẽ quyết định tương lai của ba nước đó, và phần lớn, quyết định tương lai của hành tinh.

Khi ký kết Nghị định thư Kyoto về cuộc chiến chống lại sự biến đổi khí hậu vào năm 1997, đã có thỏa thuận là chỉ có những nước phát triển mới có nghĩa vụ phải hành động. Trước tiên là bởi vì các nước phát triển có trách nhiệm lịch sử chính đối với sự biến đổi khí hậu. Kế đến là bởi vì cần có thời gian để các nước đang phát triển bắt kịp sự tăng trưởng kinh tế, trước khi ràng buộc họ [với trách nhiệm về sự biến đổi khí hậu]. Ngày nay, sự phân đôi này không còn khả thi nữa. Bất luận mức độ phát triển kinh tế của mỗi nước, hành tinh đã có những rủi ro đến mức cần phải có một hành động mạnh mẽ. Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia đều có một trách nhiệm đặc biệt, bởi vì ba nước này có một tác động toàn cầu rất nặng, cho hôm nay và cho mai sau, đối với sự biến đổi khí hậu và đa dạng sinh học. Họ phải đồng thời giảm thiểu những thiệt hại về môi trường trong quá trình tăng trưởng kinh tế, và đạt được một sự hòa nhập xã hội tốt hơn mà sự phát triển kinh tế đó không đảm bảo.

KHÍ HẬU: TRUNG QUỐC, ẤN ĐỘ VÀ INDONESIA XÁC ĐỊNH PHẦN LỚN TƯƠNG LAI CHÚNG TA

Năm 2021, ba nước khổng lồ châu Á chiếm 41,4% lượng khí thải CO2 trên thế giới, và năm 2018 (năm gần nhất có số liệu), chiếm 36% lượng khí thải nhà kính trên thế giới, theo cơ sở dữ liệu EDGAR của Liên minh châu Âu. Như một xu hướng, mức tăng lượng khí thải từ ba nước này, kể từ năm 2005, tương đương với mức tăng lượng khí thải trên thế giới (khoảng 7,7 gigaton), điều này có nghĩa là lượng khí thải CO2 trên thế giới đã không tăng trong 16 năm nếu không có mức tăng tích lũy lượng khí thải của Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia.

ChatGPT: Chatbot có thể giúp chúng ta khám phá lại lịch sử phong phú của việc đối thoại

CHATGPT: CHATBOT CÓ THỂ GIÚP CHÚNG TA KHÁM PHÁ LẠI LỊCH SỬ PHONG PHÚ CỦA VIỆC ĐỐI THOẠI

Xuất bản: 24 tháng 1 năm 2023 7:51 chiều theo giờ GMT

Một bức hình về hai triết gia đang đối thoại do AI tạo ra. Các chatbot do AI điều khiển ngày nay dựa theo một lịch sử phong phú về đối thoại vốn bắt nguồn từ các triết gia Hy Lạp cổ đại. Ảnh: Tác giả cung cấp.

Đã đến lúc phải nghiêm túc nhìn nhận việc đối thoại giữa con người và AI một lần nữa. Với việc phát hành các chatbot tinh vi như ChatGPT của OpenAI, cuộc đối thoại hiệu quả giữa con người và AI đã trở nên thú vị và dễ tiếp cận đối với mọi người. Thậm chí là với sinh viên đang làm luận văn, điều này đã dẫn đến một số lo ngại về mặt học thuật.

Làm sao chúng ta biết liệu những gì mình đọc có được viết bởi AI hay không và tại sao điều đó lại quan trọng? Chúng ta đang phản hồi cho ai khi nhận xét về một bài luận hoặc bài báo? Bằng cách nhìn vào lịch sử triết học của đối thoại, chúng ta có thể tái định hình câu hỏi để xem ta có thể sử dụng những chatbot mới này trong quá trình học hỏi như thế nào.

Principia Mathematica & Toán Lô-gic (R. Bayer, 1954)

Từ khóa: Lô-gic luận; Toán lô-gic

QUYỂN “PRINCIPIA MATHEMATICA”

VÀ TOÁN LÔ-GIC (1954)

Tác giả: Raymond Bayer^[1]

Người dịch: Nguyễn Văn Khoa

*

Trong số các “quan hệ” lô-gic khác nhau, quan hệ toán học giữ một vị trí nổi bật, và chúng ta phải quan niệm tương quan giữa Lô-gic học với Toán học như thế nào là cả một vấn đề. Với sự xuất hiện của Toán lô-gic (Logistique) Lô-gic học còn tiến gần Toán học hơn nữa. Trong lịch sử của chủ đề này, quyển Principia Mathematica (1910-1913) của Bertrand Russell* và Alfred North Whitehead* từng đánh dấu một thời kỳ, với những luận điểm chính yếu được Raymond Bayer tóm tắt trong trích đoạn dưới đây.

*

Alfred N. Whitehead (1861-1947)

Với quyển Principia Mathematica của Whitehead và Russell, toàn bộ môn lô-gic học đã vĩnh viễn trở thành toán lô-gic; thực vậy, lý thuyết này tìm cách quy giản* toán học thành lô-gic học, nhằm qua đó hình thành một học thuyết duy nhất mà lô-gic học sẽ là phần cung cấp mọi chuẩn mực và quy tắc. Môn toán lô-gic được cấu tạo như vậy phải được sử dụng để chuyển toán học thành những mệnh đề lô-gic học thuần túy. Chiếc cầu nối từ cái này sang cái kia được cung cấp bởi định nghĩa của những ý tưởng toán học cơ bản biến thiên theo những từ không thể định nghĩa. Những từ không thể xác định nghĩa này là: “tất cả”, “một số”^[2], v.v.. Chúng cho phép ta chuyển từ các mệnh đề sơ đẳng sang các mệnh đề cao hơn về cấp bậc.

ChatGPT và các “trí tuệ” nhân tạo: làm sao phát hiện thật giả?

CHATGPT VÀ CÁC “TRÍ TUỆ” NHÂN TẠO: LÀM SAO PHÁT HIỆN THẬT, GIẢ

Tác giả: Laurence Devillers

Giáo sư về trí tuệ nhân tạo, Đại học Sorbonne

ChatGPT có tinh quái đến thế không? Busyfingie/Shutterstock

Là một đối tượng được thực sự ngưỡng mộ vào đầu năm 2023, hệ thống tương tác ChatGPT đã làm dấy lên một làn sóng hâm mộ, rồi thắc mắc và lo lắng. Trong một quãng thời gian rất ngắn, hệ thống này đã thu hút một triệu người dùng và đã được trắc nghiệm với nhiều nhiệm vụ, chủ yếu là bằng văn bản: hỏi thông tin, viết bài nghị luận, sáng tác các tác phẩm hư cấu, lập trình máy tính, dịch văn bản, làm thơ…

Một trong những lý do của sự hâm mộ này là ChatGPT đã chứng tỏ những năng lực gây ấn tượng mạnh trong nhiều lĩnh vực cũng như những năng lực mới nổi lên ví dụ như tạo ra mã máy tính và “các mô hình đa phương thức”. Một lý do khác là giao diện đàm thoại của nó cho phép người dùng tương tác với một mô hình ngôn ngữ lớn GPT3.5 ẩn bên dưới với hiệu quả và hiệu suất tốt hơn trước, thông qua những cuộc trò chuyện tương tác trực tiếp.

Những kết quả này đã khiến ta đặt câu hỏi liệu ta có thể sử dụng những hệ thống ngôn ngữ lớn này cho những mục đích nghề nghiệp, sưu tầm tư liệu, học tập hay cả nghệ thuật. Có thể kiểu những hệ thống này biến đổi một số ngành nghề và nó có thể tác động sâu sắc đến giảng dạy và giáo dục – vì trẻ em đặc biệt dễ bị tác động bởi những hệ thống này.

Truyện tranh: từ Việt Nam đến tha hương, và trở về

L'ASIE DESSINÉE - VẼ CHÂU Á -

TRUYỆN TRANH: TỪ VIỆT NAM ĐẾN THA HƯƠNG, VÀ TRỞ VỀ

Tác giả: Patrick de Jacquelot

Ba tập truyện tranh tuyệt vời khám phá lịch sử hiện đại của Việt Nam và những mối liên hệ phức tạp của những thành viên trong cộng đồng tha hương với quê hương của họ.

Tháng 12 vừa rồi (2022), “L’Asie dessinée”  - Vẽ Châu Á - đã trình bày một tiểu thuyết bằng tranh xuất sắc, 40 người đàn ông và 12 khẩu súng, nói về chiến tranh Việt Nam qua câu chuyện của một thanh niên bị bắt buộc tham gia đội quân cộng sản. Với Sống^[1], vẫn là chiến tranh Việt Nam nhìn từ phía cộng sản. Nhưng với một câu chuyện - thật - hoàn toàn khác. Đó là câu chuyện của Linh, một phụ nữ trẻ tự nguyện theo cha mình vào chiến khu để chiến đấu chống Mỹ. Hơn cả việc sử dụng súng máy, ở đó Linh học… làm điện ảnh, vì cô được phân công về đơn vị sản xuất phim tuyên truyền của Mặt trận Dân tộc Giải phóng. Nhờ vậy, khi chiến tranh chấm dứt cô được gửi đi học điện ảnh ở Moskva, trước khi trở thành một đạo diễn nổi tiếng ở Việt Nam.

Chi tiết trang bìa truyện tranh Sống, cốt truyện: Hải Anh, tranh vẽ: Pauline Guitton, Ankama xuất bản và tài trợ

Câu chuyện cá nhân của cô xuất hiện dần dần, theo dòng những cuộc trò chuyện của cô với con gái mình, Hải Anh, người viết cốt truyện cho tập tranh. Bởi vì Sống trước tiên là gợi lại mối liên hệ giữa một người mẹ và con gái của mình vốn có nhiều điều chia cắt họ: Linh sống ở Việt Nam, chồng và con gái cô sống ở Pháp. Linh chưa bao giờ học tiếng Pháp, tiếng Việt của Hải Anh còn ngập ngừng. Chiến tranh, thời khắc quyết định trong đời sống của Linh, dường như rất xa với con gái của cô.

ChatGPT có thể thay đổi cuộc chơi của các nhà tiếp thị, nhưng trước mắt trong ngắn hạn thì chưa thay thế con người được

CHATGPT CÓ THỂ THAY ĐỔI CUỘC CHƠI CỦA CÁC NHÀ TIẾP THỊ, NHƯNG TRƯỚC MẮT TRONG NGẮN HẠN THÌ CHƯA THAY THẾ CON NGƯỜI ĐƯỢC

Xuất bản: 22 tháng 1 năm 2023 1:33 chiều theo giờ GMT

Chatbot AI mới có thể cách mạng hóa hoạt động tiếp thị của các doanh nghiệp (Shutterstock)

Việc phát hành chatbot ChatGPT vào tháng 11 năm 2022 gần đây đã tạo ra sự quan tâm đáng kể của công chúng. Về bản chất, ChatGPT là một chatbot vận hành bởi AI cho phép người dùng mô phỏng các cuộc trò chuyện như người với người bằng một AI.

GPT là viết tắt của Generative Pre-training Transformer, một mô hình xử lý ngôn ngữ được phát triển bởi công ty trí tuệ nhân tạo OpenAI của Mỹ. Mô hình ngôn ngữ GPT sử dụng phương pháp học sâu [deep learning] để sinh ra các phản hồi giống con người. Học sâu là một nhánh của học máy [machine learning] liên quan đến việc đào luyện các mạng thần kinh nhân tạo nhằm bắt chước sự phức tạp của não người để tạo ra các phản ứng giống như người.

ChatGPT sở hữu giao diện thân thiện với người sử dụng, cho phép họ tương tác theo kiểu đàm thoại.

Đứng trước công nghệ mới này, các doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng đã thể hiện mối quan tâm lớn đến việc một đổi mới như thế có thể cách mạng hóa các chiến lược tiếp thị và trải nghiệm của khách hàng ra sao.

Nghiên cứu cho thấy, các học giả nữ có nhiều khả năng được bầu vào các hội khoa học danh tiếng của Hoa Kỳ hơn các đồng nghiệp nam

NGHIÊN CỨU CHO THẤY, CÁC HỌC GIẢ NỮ CÓ NHIỀU KHẢ NĂNG ĐƯỢC BẦU VÀO CÁC HỘI KHOA HỌC DANH TIẾNG CỦA HOA KỲ HƠN CÁC ĐỒNG NGHIỆP NAM

Những thành tích vượt trội và việc cân nhắc về bình đẳng giới trong tổng số thành viên viện hàn lâm có thể góp phần tạo nên sự khác biệt.

Natasha Gilbert

Kể từ năm 2019, 40% thành viên mới của hai viện hàn lâm Hoa Kỳ là phụ nữ. Ảnh: Getty

Các nhà nghiên cứu nữ về toán học, tâm lý học và kinh tế có khả năng được bầu làm thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NAS) hoặc Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Hoa Kỳ cao gấp 3-15 lần so với các đồng nghiệp nam có thành tích xuất bản và trích dẫn tương tự, một nghiên cứu cho hay.

Bài báo cho thấy, kể từ năm 2019, các nhà nghiên cứu nữ đã chiếm khoảng 40% lượng thành viên mới trong cả hai viện hàn lâm danh tiếng này^[1]. Từ xưa đến nay, trong các lĩnh vực của mỗi viện hàn lâm, về cơ bản thì số lượng các nhà nghiên cứu nữ luôn ít hơn so với số nhà nghiên cứu nam. Trước những năm 1980, các thành viên nữ chiếm ít hơn 10% tổng số thành viên của viện hàn lâm trong tất cả các lĩnh vực khoa học.

Phát triển kinh tế: Trung Quốc không còn dẫn đầu cuộc đua trước Ấn Độ và Indonesia

PHÁT TRIỂN KINH TẾ: TRUNG QUỐC KHÔNG CÒN DẪN ĐẦU CUỘC ĐUA TRƯỚC ẤN ĐỘ VÀ INDONESIA

Hubert Testard

Tổng thống Indonesia Joko Widodo trao lại chức chủ tịch G20 cho Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, tại hội nghị thượng đỉnh ở Bali, ngày 16/11/2022. (Nguồn: CNN)

Năm 2022 là một thời điểm bản lề đối với Châu Á đang phát triển. Cuộc đua dẫn đầu của người Trung Quốc đã đến hồi kết và động thái trong khu vực đang thay đổi. Đây là điều nổi bật khi so sánh Trung Quốc với hai nền kinh tế chính đang phát triển khác của lục địa châu Á: Ấn Độ và Indonesia. Một so sánh dựa vào chín nhân tố then chốt về phân tích kinh tế và nhân khẩu học.

Hãy bắt đầu với hai ảnh chụp nhanh. Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vào năm 2022, Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia chiếm ít hơn 23% một chút GDP thế giới, tính theo đồng US$ hiện hành. Cũng các nước này chiếm 39% dân số thế giới. So với năm 1980, bức tranh đã khác về cơ bản: tỷ trọng GDP của ba nước nói trên chỉ ở mức 5,2% GDP thế giới. Ngược lại, tỷ trọng dân số của ba nước nói trên đã chiếm tới 41% dân số thế giới vào thời điểm đó.

Về mặt GDP, rõ ràng chính Trung Quốc là nước đã đạt được hầu hết các tiến bộ trong hơn 42 năm. Tỷ trọng tương đối của Trung Quốc trong bộ ba nước châu Á đạt 51% vào năm 1980. Khi đó, tỷ trọng này tương đương với tỷ trọng của Ấn Độ cộng với Indonesia. Đến năm 2022, tỷ trọng tương đối của Trung Quốc đã tăng lên 79%, trong khi tỷ trọng dân số của bộ ba nước này đã bắt đầu giảm, từ 54% xuống 45%. Giờ đây, hãy chuyển từ ảnh chụp nhanh đến phần phân tích, với chín nhân tố so sánh then chốt.

ChatGPT, một trí tuệ nhân tạo phát ngôn rất hay nhưng để làm gì?

CHATGPT, MỘT TRÍ TUỆ NHÂN TẠO PHÁT NGÔN RẤT HAY… NHƯNG ĐỂ LÀM GÌ?

Tác giả: Thierry Poibeau^[*]

ChatGPT là một trí tuệ nhân tạo có khả năng bút đàm một cách rất tự nhiên, điều này làm dấy lên nhiều câu hỏi. studiostoks, shutterstock

ChatGPT chiếm lĩnh hàng đầu các sự kiện kể từ khi nó được tung ra ngày 30 tháng 11 năm 2022, do những tính năng đáng kinh ngạc của nó, nhất là để đối thoại và trả lời một cách tự nhiên và thực tế các câu hỏi, dù là phức tạp.

Khi ta bắt đầu lấy một ít khoảng cách đối với công cụ này thì các câu hỏi được đặt ra: đâu là những giới hạn hiện nay và sau này của ChatGPT, và những thị trường tiềm năng của loại hệ thống này là gì?

ChatGPT, một “kẻ giết Google”? Không hẳn thế…

ChatGPT thường được mô tả như một hệ thống cạnh tranh trong tương lai với Google, thậm chí như là một “kẻ hủy diệt Google” đối với phần công cụ tìm kiếm: cho dù công cụ đôi lúc tạo ra những câu trả lời kỳ cục, thậm chí hoàn toàn sai, thì nó cũng trả lời một cách trực tiếp và không chỉ đề nghị một danh sách các tài liệu được sắp đặt, như công cụ tìm kiếm của Google.

Chắc chắn có một mối nguy tiềm tàng quan trọng đối với Google, có thể đe dọa vị trí hầu như độc quyền của Google về các công cụ tìm kiếm. Đặc biệt là Microsoft (công ty đầu tư chính vào OpenAI, được ưu tiên tiếp cận công nghệ tiên tiến) đang làm việc để tích hợp ChatGPT vào công cụ tìm kiếm Bing của họ, với hy vọng sẽ vượt hơn Google. Tuy nhiên có nhiều điều không chắc chắn liên quan đến một viễn cảnh như vậy. Những yêu cầu trong các công cụ tìm kiếm thường được cấu thành bởi một vài từ, thậm chí là chỉ một từ, chẳng hạn như một sự kiện hay danh tính của một nhân vật. Hiện nay, ChatGPT gợi ra sự tò mò của một công chúng yêu thích công nghệ, nhưng điều này rất khác với cách sử dụng truyền thống một công cụ tìm kiếm của đông đảo công chúng.

Goffman luôn (vẫn còn) sắc bén

GOFFMAN, LUÔN (VẪN CÒN) SẮC BÉN

Yves Winkin^[*]

Tác giả cuốn La Présentation de soi/The Presentation of Self in Every Day Life (Thể hiện cái tôi trong đời sống hàng ngày) hay Asiles/Asylums (Bệnh viện tâm thần), nhà xã hội học Erving Goffman năm nay đã tròn trăm tuổi. Sự táo bạo của ông trong việc lựa chọn các khung phân tích làm cho xã hội học của ông vẫn thiết yếu, ông là người dám dàn dựng các khái niệm của riêng mình, nhập vai các nhân vật tùy thuộc vào khán giả của các bài diễn thuyết của ông.

Nhà xã hội học Bắc Mỹ Joseph Gusfield, người đã học tại Đại học Chicago vào cuối những năm 1940, rất thích kể lại rằng ông và các bạn cùng lớp đã đặt cho Erving Goffman biệt danh là “con dao găm nhỏ/petit poignard” (little dagger)”. Họ ám chỉ đến những lời đối đáp sắc bén của người bạn cùng lớp, mà ta nên cảnh giác^[1]. Nhưng họ không thể tưởng tượng rằng Goffman sẽ sống cả đời như một con dao găm nhỏ, luôn tìm kiếm cái cạnh sắc bén (cutting edge). 

Thậm chí họ lại càng không nghĩ rằng, một ngày nào đó ông sẽ khuyến khích các bạn đồng nghiệp trẻ của mình, những người đang lắng nghe ông (và ghi âm ông một cách bí mật) trong một phiên họp của Hiệp hội các nhà xã hội học Bờ Tây, để “tự khắc mình cho đến tận xương/(you must cut yourself to the bones)” nếu họ muốn thành công trong sự chìm đắm vào thực địa^[2].