GIẢI NOBEL KINH TẾ: CÔNG TRÌNH CỦA CLAUDIA GOLDIN LÀ
MỎ VÀNG ĐỂ TÌM HIỂU KHOẢNG CÁCH LƯƠNG THEO GIỚI VÀ SỰ TRAO QUYỀN CHO NỮ GIỚI
Đã xuất bản: 7 giờ 12 sáng ngày 10 tháng 10 năm 2023 theo giờ BST
![]() |
Giải thưởng Sveriges Riksbank về Khoa học Kinh tế nhằm tưởng nhớ Alfred Nobel 2023 đã được trao cho giáo sư Harvard Claudia Goldin. Đại học Harvard/EPA-EFE |
Theo Claudia Goldin, Giáo sư Kinh tế Henry Lee tại Đại học Harvard, nữ giới đã khuấy động một cuộc “cách mạng thầm lặng” trên thị trường lao động. Bà là người nhận giải Nobel kinh tế năm 2023 nhờ phân tích về những khác biệt về giới trong thị trường lao động, đặc biệt là vấn đề kinh niên về khoảng cách lương theo giới.
Theo tiểu
sử Harvard của Goldin, “hầu hết nghiên cứu
của bà diễn giải hiện tại qua các lăng kính của quá khứ và khám phá nguồn gốc của
các vấn đề đáng quan tâm hiện tại”. Và điều này thực sự nắm bắt được bản chất
công trình của bà cũng như tầm ảnh hưởng của nó.
Là một nhà sử học kinh tế, Goldin nghiên cứu, ghi chép và làm sáng
tỏ những thay đổi trong việc
trao quyền về kinh tế cho nữ giới theo thời gian trên thị trường lao động, cũng
như những nguyên nhân và thách thức phía trước
đối với tất cả chúng ta, những người muốn biến thế giới thành một nơi bình đẳng
hơn để sống và làm việc.
Bất chấp một số sự tiến bộ, tình trạng bất bình đẳng giới vẫn là mối quan tâm toàn cầu. Dĩ nhiên, tình trạng này khác nhau
giữa các nước, nhưng sự tham gia của nữ giới không bằng sự tham gia của nam giới
vào thị trường lao động ở mọi nơi trên thế giới.
Và khi nữ giới đi làm, lương của họ thấp hơn nam giới. Nếu bạn muốn hiểu điều gì đang thúc đẩy cơ năng (dynamics) của những chênh lệch về giới này – và đào sâu vào nhiều khía cạnh của chúng – thì công trình của Goldin chính là một mỏ vàng.
Vai trò của giáo dục, gia đình và tổ chức làm việc là một số chủ đề
được khám phá trong nghiên cứu của bà nhằm giải thích sự tiến hóa lịch sử của
những chênh lệch về giới trong sự tham gia vào [thị trường] lao động và tiền
lương.
Một
cuộc cách mạng thầm lặng
Goldin đặt ra thuật ngữ “cách mạng thầm lặng” (quiet revolution) để
mô tả cơ năng của chênh lệch về giới trên thị trường lao động và sự gia tăng của
việc nữ giới đã kết hôn ở Hoa Kỳ vào lực lượng lao động trong những năm 1970.
Bà chỉ ra rằng có hai thành phần chính của cuộc cách mạng thầm lặng này: đầu tư
vào giáo dục và hoãn tuổi kết hôn lần đầu - điều này đã được ủng hộ nhờ sự ra mắt
của thuốc tránh thai vào những năm 1960.
Khi độ tuổi trung bình mà nữ giới kết hôn tăng lên trong thời gian
này, việc học đại học trở thành một khoản đầu tư quan trọng đối với họ. Họ có
thể hoạch định cho một tương lai độc lập và hình thành các bản sắc (identities)
của mình trước khi kết hôn và lập gia đình.
Điều này đã tạo ra một sự gia tăng mạnh mẽ về sự tham gia của nữ
giới vào thị trường lao động. Và giáo dục vẫn rất quan trọng đối với sự tham
gia của nữ giới vào thị trường lao động ngày nay. Ở hầu hết các nước,
nữ giới có trình độ học vấn cao hơn có nhiều khả năng được tuyển dụng hơn.
Gia đình cũng ảnh hưởng mạnh mẽ lên sự tham gia của nữ giới vào lực
lượng lao động, trong đó việc sinh con thường đẩy các ông bố bà mẹ vào những
con đường khác nhau – con cái
góp phần tạo ra những chênh lệch về giới.
Nghiên cứu của Goldin cho thấy quy mô của “những tình thế bất lợi của việc có
con cái” (child penalties) này (nghĩa là nữ giới tham gia lực lượng lao động thấp
hơn so với nam giới) đã giảm dần theo thời gian.
Nhưng tình thế bất lợi này vẫn chưa biến mất. Nghiên cứu của
Goldin và các đồng tác giả của bà cũng cho thấy tình thế bất lợi của việc làm mẹ
(motherhood penalty) giảm dần trong suốt cuộc đời của người phụ nữ, nhưng khoảng
cách thu nhập giữa hai bậc cha mẹ khác giới vẫn tồn tại do một khoản
lãi từ việc làm cha (fatherhood premium).
![]() |
Giáo sư đại học Harvard Claudia Goldin đã được trao giải Nobel kinh tế năm 2023 ‘vì đã nâng cao sự am hiểu của chúng ta về những kết quả của nữ giới [khi tham gia vào] thị trường lao động’. Minh họa: Niklas Elmehed © Nobel Prize Outreach |
Những khuôn mẫu làm việc linh hoạt
Thẩm tra cách tổ chức nơi làm việc và cách điều đó ảnh hưởng lên
chênh lệch về giới là một sự thấu nhận (insight) quan trọng khác về công trình
của Goldin. Theo nghiên cứu của bà, khoảng cách lương theo giới sẽ nhỏ hơn đáng kể nếu
các công ty không khen thưởng một cách không cân xứng cho những cá nhân làm việc
nhiều giờ và vào những giờ
đặc biệt.
Các ngành như công nghệ đã chứng kiến những thay đổi trong cách tổ
chức làm việc giúp nâng cao tính linh hoạt của nhân viên, nhưng điều này vẫn
chưa phổ biến trong thế giới tài chính và pháp lý. Còn nhiều việc phải làm để
thúc đẩy sự bình đẳng giới và công trình của Goldin sẽ giúp cải thiện điều này.
Nghiên cứu của Goldin chủ yếu tập trung vào Hoa Kỳ, nhưng cách tiếp
cận và những sự thấu nhận của bà đã ảnh hưởng và truyền cảm hứng cho các nhà
nghiên cứu trên khắp thế giới. Công trình của bà đã giúp biến giới (gender) trở
thành một thành phần thiết yếu để hiểu cách thức hoạt động của thị trường lao động
cũng như cách nền kinh tế nói
chung vận hành.
Hiện nay có một lĩnh vực nghiên cứu tên là “kinh tế học về giới”
(gender economics) và chúng ta chắc chắn nên cảm ơn Claudia Goldin vì điều đó.
Các từ khóa: Chênh lệch về giới, Những thị trường lao động, Giải Nobel kinh tế, Dạy cho tôi, Giải Nobel 2023
Phó giáo sư kinh tế học công, Đại học Bocconi
Tuyên
bố công khai
Alessandra
Casarico nhận được tài trợ từ Bộ Đại học Ý.
Nguyễn Việt Anh dịch
Nguồn: “Nobel prize in economics:
Claudia Goldin’s work is a goldmine for understanding the gender pay gap and
women’s empowerment”, The Conversation, 10.10.2023.
