MỘT TIN TRÀN ĐẦY NIỀM VUI CHO CỘNG ĐỒNG KHOA HỌC VÀ CHO VIỆT NAM NÓI CHUNG
Giáo sư Trần Thanh Vân (phải) cùng giáo sư Lê Kim Ngọc (trái) chụp ảnh với Tổng thống Pháp và phu nhân tại tiệc chiêu đãi ở Hà Nội ngày 26 tháng 5, 2025, nhân chuyến thăm của Tổng thống Pháp tới Việt Nam – Ảnh ICISE
Anh chị thân mến,
Sáng nay (14/7/2025, ngày Quốc Khánh Pháp) mở máy tính đọc được tin này, tôi rất vui mừng, xác nhận thêm một lần nữa sự đóng góp to lớn của vợ chồng GS Trần Thanh Vân với tư cách “cầu nối Pháp-Việt” đóng góp công sức vô vàn để hỗ trợ phát triển khoa học Việt Nam:
Pháp thăng cấp Huân chương Bắc đẩu bội tinh (Légion d’honneur) từ cấp Hiệp sĩ (Chevalier) lên hạng Sĩ quan (Officier) tặng vợ chồng giáo sư Trần Thanh Vân (Tuổi Trẻ):
Xin chúc mừng GS Trần Thanh Vân và phu nhân Lê Kim Ngọc! Chúc Anh Chị sức khỏe và sống lâu trăm tuổi với những công trình vĩ đại của mình, Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành, ICISE, và Hội Gặp Gỡ Việt Nam/Rencontres du Vietnam.
Thời gian càng trôi qua, người Việt Nam sẽ càng nhận thức tầm quan trọng hết sức to lớn của một công trình có một không hai của hai vị giáo sư tâm huyết Jean Trần Thanh Vân và Lê Kim Ngọc dành cho đất nước thân yêu. Họ đã ra sức đem thế giới khoa học, tri thức, expertise của thế giới đến ngay trong lòng Việt Nam tại mảnh đất mà không xa đó — Nước Mặn (Quy Nhơn) — 400 năm trước các vị truyền giáo Bồ Đào Nha, trong đó có Francisco de Pina (1585–1625) là một giáo sĩ Công giáo, là người có công lớn trong việc sáng tạo chữ Quốc ngữ đầu tiên.
Nhà thờ Làng Sông, cách trung tâm TP Quy Nhơn khoảng 10 km, là nơi đặt một trong ba cơ sở in chữ Quốc ngữ đầu tiên của Việt Nam, một ở Tân Định (Sài Gòn), một ở Ninh Phú (Hà Nội) và một ở Làng Sông (Bình Định). Nhà thờ hay còn gọi Tiểu chủng viện Làng Sông được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ XIX, cụ thể là từ năm 1841 đến 1850. Công trình này có kiến trúc theo phong cách Gothic. Hiện trạng vẫn còn được bảo tồn. Tôi có may mắn đến đây trong một chuyến đi thăm ICISE.
Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành ICISE được khánh thành và đi vào hoạt động từ ngày 12/8/2013, đúng 4 thế kỷ sau bước chân của các nhà truyền giáo đặt chân lên Làng Sông. Một “Thánh đường của Khoa học”.
Hội nghị khoa học quốc tế “Các cửa sổ nhìn ra vũ trụ” diễn ra tại ICISE Từ ngày 7-12/8/2023
Tại sao lại có sự trùng hợp lạ lùng đến thế? Phải chăng các GS Trần Thanh Vân, Lê Kim Ngọc cũng là những nhà “truyền giáo” của cái Đạo Khoa học theo chân các vị truyền giáo thuở trước để truyền bá khoa học vào Việt Nam? Chúng ta cần nhận ra ý nghĩa “tâm linh” của sự kiện này để xem đó là một “ân huệ thiêng liêng” cần được trân trọng và khai thác như ý muốn của Providence. Tổng thống Emmanuel Macron cần đến thăm những địa điểm này, Làng Sông và ICISE. Các nhà khoa học những thế kỷ trước đều là những người có đức tin cao, rất mộ đạo, xem khoa học là đền thờ thiêng liêng của Chúa, mà các nhà khoa học là những tu sĩ, và làm khoa học chính là lễ Chúa. Họ sẽ hiểu sự trùng hợp này không phải chỉ là duyên mà là Providence (Quan phòng) trong chiều sâu tâm linh của họ.
Việt Nam cần tích cực hơn nữa dựa vào Trung tâm ICISE để làm sự kết nối vô cùng thuận lợi với giới khoa học quốc tế như cơ hội vàng để phát triển nhanh khoa học. Đây chính là cửa ngõ khoa học mở ra đến thế giới. Việt Nam phải mạnh dạn hơn nữa, hãy biết xem ICISE là “điểm tựa Archimedes”. Tôi xin phép lập lại câu nói bất hủ của William Smith Clark, một giáo sư người Mỹ chuyên ngành hóa học, thực vật học và động vật học; một đại tá trong Nội chiến Hoa Kỳ; và là người đi đầu trong lĩnh vực giáo dục nông nghiệp, được Nhật Bản thuê làm hiệu trưởng đầu tiên của Trường College Nông nghiệp Sapporo (nay là Đại học Hokkaido), trong buổi chia tay với sinh viên sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng trường:
“BOYS, BE AMBITIOUS!”
William Smith Clark (1826-1886)
Câu nói đã trở thành khẩu hiệu của Đại học Hokkaido. Hãy có tham vọng khoa học! Không những thanh niên Việt Nam, mà cả quốc quốc gia. Cũng có thể diễn giải câu nói này một cách radical hơn: “Tham vọng hay Tiêu vong”. Nhưng cần phải có thức tỉnh mới có tham vọng để được hiệu quả — để tồn tại trong một thế giới luôn luôn cạnh tranh gay gắt. Tham vọng suông mà không có thức tỉnh thì chỉ là hảo huyền. Các quốc gia vươn lên thành công đều thức tỉnh, và tham vọng ở khởi điểm, hoặc nói nhẹ nhàng hơn, có khát vọng mãnh liệt.
Sáu năm trước, 2019, tôi có viết bài sau đây về GS Trần Thanh Vân:
Giáo sư Trần Thanh Vân – Người tiếp sức cho khoa học Việt Nam 8 Tháng Hai, 2019
Xem thêm Người Đô Thị 2024:
“Phu lát đường” để Quy Nhơn trở thành thành phố khoa học
21:32 | Chủ nhật, 18/08/2024
Xin cảm ơn đời đã tặng một tin vui và niềm hy vọng được làm mới lại.
Thân mến,
Nguyễn Xuân Xanh
Nguồn: GS Trần Thanh Vân và Lê Kim Ngọc: Huân chương Bắc đẩu Bội tinh được tăng hạng (2025), Rosetta.Vn, 15 Tháng Bảy, 2025
