ĐỀ CỬ VÀ LỰA CHỌN NHỮNG NGƯỜI ĐOẠT GIẢI KHOA HỌC KINH TẾ
PTKT: Ngày 10.10.2022, Giải thưởng Sveriges Riksbank (Ngân hàng Trung ương Thuỵ Điển) về các Khoa học Kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel được trao cho Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond và Philip H. Dybvig vì "những nghiên cứu về ngân hàng và các cuộc khủng hoảng tài chính".
 |
| Từ trái sang phải: Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond và Philip H. Dybvig |
Việc gửi đề cử cho Giải thưởng Sveriges Riksbank về các Khoa học Kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel chỉ dành cho những ai được mời. Tên của những người được đề cử và các thông tin khác xung quanh những đề cử phải được giữ kín trong vòng 50 năm.
Quy trình đề cử và lựa chọn
Ủy ban Giải thưởng Khoa học Kinh tế gửi các mẫu đơn bí mật đến những người có đủ năng lực và tư cách để đưa ra đề cử.
Người đủ tư cách nộp đề cử
Theo quy chế, đây là những người được hưởng quyền gửi
đề xuất cho việc trao Giải thưởng Sveriges Riksbank về các Khoa học Kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel:
- Các thành viên là người Thụy Điển và nước ngoài của Viện Hàn lâm
Khoa học Hoàng gia Thụy Điển;
- Các thành viên của Ủy ban Giải thưởng cho Giải thưởng Sveriges
Riksbank về Khoa học Kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel;
- Những người từng nhận Giải thưởng Sveriges Riksbank về Khoa học
Kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel;
- Các giáo sư trong biên chế giảng dạy các môn học có liên quan tại
các trường đại học và cao đẳng ở Thụy Điển, Đan Mạch, Phần Lan, Iceland và
Na Uy;
- Người giữ vị trí tương ứng trong ít nhất sáu trường đại học hoặc
cao đẳng, được Viện Hàn lâm Khoa học lựa chọn theo năm thích hợp nhằm đảm
bảo phân bổ cân xứng giữa các quốc gia khác nhau và vị trí học tập của họ; và
- Các nhà khoa học khác mà Viện Hàn lâm thấy có thể phù hợp để mời gửi
đề xuất.
Những quyết định về việc chọn nhà giáo và nhà khoa học
nêu tại khoản 5 và 6 bên trên sẽ được tiến hành trước cuối tháng 9 hằng năm.
Tuyển chọn những người đoạt giải khoa học kinh tế
Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy
Điển chịu trách nhiệm
lựa chọn những người đoạt giải kinh tế học trong số ứng cử viên do Ủy ban Giải
thưởng Khoa học Kinh tế [Economic Sciences Prize Committee] tiến cử. Ủy ban
là cơ quan sàng lọc các đề cử và lựa chọn những ứng cử viên cuối cùng. Cơ
quan này gồm năm thành viên, nhưng suốt nhiều năm qua, Ủy ban còn có cả các
thành viên phụ tá có quyền biểu quyết giống như thành viên chính thức.
Ai đủ điều kiện nhận giải thưởng trong lĩnh vực khoa học
kinh tế?
Các ứng cử viên đủ điều kiện cho giải thưởng trong
khoa học kinh tế phải do những người đủ tư cách và đã nhận được lời mời nộp tên
để xem xét trao giải từ Ủy ban Giải thưởng Khoa học Kinh tế đề cử. Không ai được
tự đề cử mình.
Cách chọn người đoạt giải khoa học kinh tế ra sao?
 |
| Quy trình đề cử người nhận giải khoa học kinh tế. Minh họa: Ill. N. Elmehed |
Tháng
9 – Các đơn đề cử được gửi đi. Ủy ban Giải
thưởng Khoa học Kinh tế sẽ gửi các mẫu đơn bí mật cho khoảng 3.000 cá nhân – các
giáo sư được chọn từ các trường đại học trên thế giới, những người từng đoạt giải
khoa học kinh tế và thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, cùng
những người khác.
Tháng
2 – Hạn chót nộp hồ sơ. Ủy ban Giải thưởng
Khoa học Kinh tế phải nhận được các biểu mẫu đã hoàn thiện muộn nhất là vào ngày
31 tháng 1 năm sau. Ủy ban sàng lọc những đề cử này và lựa chọn các ứng cử
viên sơ bộ. Có khoảng 250-350 cái tên được gửi tới vì ột cá nhân thường nhận
được đề cử từ nhiều người khác nhau.
Tháng
3-Tháng 5 – Tham khảo ý kiến các chuyên gia. Ủy
ban Giải thưởng Khoa học Kinh tế gửi tên các ứng cử viên sơ bộ đến các chuyên
gia được chỉ định đặc biệt để họ đánh giá công trình của các ứng viên này.
Tháng
6-8 – Viết báo cáo. Ủy ban Giải thưởng
Khoa học Kinh tế tổng hợp báo cáo với các thư tiến cử để đệ trình lên Viện Hàn
lâm. Báo cáo có chữ ký của tất cả các thành viên trong Ủy ban.
Tháng
9 – Ủy ban đệ trình các khuyến nghị. Ủy ban Giải
thưởng Khoa học Kinh tế đệ trình báo cáo kèm các thư tiến cử về những ứng cử
viên vòng cuối cho các thành viên của Viện. Báo cáo được thảo luận tại hai
cuộc họp của Ban Khoa học Kinh tế Viện Hàn lâm.
Tháng
10 – Chọn ra những người đoạt giải
Khoa học kinh tế. Vào đầu tháng 10, Viện Hàn lâm Khoa học chọn ra những
người đoạt giải khoa học kinh tế thông qua bỏ phiếu đa số. Đó là quyết định
chung cuộc và không chấp nhận khiếu nại. Danh tính những người đoạt giải
khoa học kinh tế sau đó được công bố.
Tháng 12 – Những người đoạt giải Khoa học kinh tế nhận thưởng.
 |
| Huy chương Nobel |
Các
đề cử có được công khai không?
Các
quy chế của Quỹ Nobel hạn chế tiết lộ thông tin về các đề cử, dù công khai hay
riêng tư, trong vòng 50 năm. Vòng hạn chế bao gồm những người được đề cử
và người được đề cử, cũng như các khảo sát và đánh giá liên
quan đến việc trao giải.
Không
phải Giải Nobel
Giải thưởng về các khoa học kinh tế không phải là Giải Nobel. Năm 1968, Sveriges Riksbank (ngân hàng trung ương Thụy Điển) đã tổ chức “Giải thưởng Sveriges Riksbank về các Khoa học Kinh tế để tưởng nhớ Alfred Nobel”, và Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã trao giải theo các nguyên tắc tương tự như Giải Nobel vốn đã được trao đi từ năm 1901. Giải thưởng khoa học kinh tế đầu tiên thuộc về Ragnar Frisch và Jan Tinbergen vào năm 1969.
Huỳnh
Thị Thanh Trúc dịch
Nguồn: Nomination and selection of economic sciences laureates, NobelPrize.org, 10 Oct, 2022.
Bài có liên quan:
