 |
| Jean Tirole (1953-) |
Thư của Jean Tirole gởi Geneviève Fioraso, Thứ trưởng phụ trách đại học và nghiên cứu
Thưa bà Thứ trưởng,
Sự hiện diện của bà bên cạnh tôi trong tuần này ở Stockholm làm tôi rất cảm động. Sự hỗ trợ của bà và các ê-kíp của bà đối với Trường kinh tế Toulouse (TSE) từ hơn hai năm nay góp phần vào sự lạc quan tôi cảm nhận được về tương lai của những trung tâm chất lượng cao trong nghiên cứu kinh tế ở Pháp, điều mà tôi chia sẻ trên các phương tiện truyền thông đại chúng từ ngày 13 tháng mười vừa qua.
Cho phép tôi bày tỏ mối lo âu trước một tin đồn dai dẳng liên quan đến việc thành lập một ban mới trong Hội đồng quốc gia đại học (CNU) mang tên là “Các thể chế, kinh tế học, các lãnh thổ và xã hội”. Nếu tin đồn này trở thành sự thật thì sẽ là một tai họa cho tầm nhìn rõ và tương lai của nghiên cứu kinh tế trong đất nước chúng ta.
 |
| Geneviève Fioraso (1954-) |
Như bà rõ, tôi luôn hoạt động để đất nước chúng ta theo những chuẩn về việc đánh giá các công trình nghiên cứu đang có hiệu lực trong phần còn lại của thế giới. Đặc biệt quan trọng là cộng đồng các giảng viên-nghiên cứu và các nhà nghiên cứu phải có một chuẩn duy nhất đánh giá khoa học dựa trên việc xếp hạng các tạp chí trong ngành và trên việc đánh giá từ ngoài của các đồng nghiệp được công nhận trên trường quốc tế. Tôi không thể hình dung là nước Pháp thừa nhận có hai cộng đồng trong cùng một chuyên ngành. Điều tối cần thiết là chất lượng nghiên cứu phải được đánh giá trên cơ sở những bài được công bố, buộc mỗi nhà nghiên cứu đối mặt với đánh giá của các đồng nghiệp. Đó chính là cơ sở của tiến bộ khoa học trong tất cả các ngành. Tìm cách né tránh đánh giá này khuyến khích tương đối luận về tri thức, một bước đệm tạm thời chuẩn bị cho chính sách ngu dân. Các nhà kinh tế tự xưng là “phi chính thống” phải tôn trọng nguyên tắc cơ bản này của khoa học. Việc thành lập một ban mới trong CNU nhằm tạo điều kiện cho họ trốn thoát kỉ luật này.
Mặt khác, những phê phán khởi nguồn từ những người khởi xướng đề án này về sự thiếu tính liên ngành, tính khoa học và lợi ích xã hội của kinh tế học hiện đại là không có cơ sở (vả lại, cho dù là có đi nữa, còn phải chứng minh rằng một ban mới của CNU sẽ cải thiện tình trạng trong những lĩnh vực này!). Khoa học kinh tế hiện đại rộng mở trước những vấn đề lớn của xã hội, như được minh họa một cách hoàn hảo bởi các công trình của Thomas Piketty và của nhiều nhà kinh tế lớn khác của Pháp. Nhiều nhà nghiên cứu trong số các nhà kinh tế giỏi nhất ở Pháp và ở nước ngoài đang làm việc trên những mối liên hệ giữa kinh tế học, tâm lí học, xã hội học, sử học, chính trị học, luật học và địa lí học. Khoa học kinh tế ngày càng có tính liên ngành, như có thể thấy chẳng hạn qua việc thành lập IAST ở Toulouse. Đặc biệt, các nhà kinh tế đồng nghiệp của tôi và bản thân tôi, ở Paris, Toulouse, Marseille hay các địa phương khác từ lâu đã nghiên cứu các thể chế, lãnh thổ và xã hội. Ngay các chủ để này nằm ở trung tâm các nghiên cứu của chúng tôi. Do đó, một cách logic, tất cả chúng tôi đều phải là thành viên của ban mới này.
 |
| Thomas Piketty (1971-) |
Thứ hai, cũng giống như các ngành khoa học lớn khác, khoa học kinh tế hiện đại thường xuyên tra hỏi các giả thiết của mình, đối chiếu mô hình với dữ liệu, và bỏ rơi các lí thuyết không vượt qua được kiểm định của thực tế. Cuối cùng các trung tâm chất lượng cao trong kinh tế học nổi lên ở Pháp trong ba thập kỉ qua ngày nay đào tạo những nhà kinh tế mà các nhà xây dựng các quy định, các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp tranh nhau tuyển dụng, vì các nhà kinh tế này giúp họ đối mặt tốt hơn những được mất lớn về công nghệ, xã hội và môi trường của thế kỉ XXI. Chính yêu cầu lớn này là chứng minh tốt nhất cho giá trị mà bộ môn chúng tôi mang lại cho xã hội. Sự phân chia cộng đồng các nhà kinh tế Pháp bằng việc biệt lập hóa một tập hợp hỗn tạp đang gặp khó khăn với những chuẩn đánh giá được quốc tế công nhận là một câu trả lời tồi cho sự thất bại của tập hợp này trong nỗ lực của nhóm nhằm được các tạp chí lớn hàng đầu trong bộ môn chúng tôi hợp thức hóa các công trình của họ.
Nếu tin đồn trên có cơ sở thì tôi nghĩ cần thiết tiến hành một sự đánh giá lại (Ủy ban Hautcoeur đã từng chống việc này, nhưng dường như ý kiến của hội đồng đã không được chuẩn thuận), lần này ở cấp độ thế giới, và do đó hoàn toàn không thể tranh cãi. Chẳng hạn, có thể mời một mẫu đại diện những nhà nghiên cứu được giải quốc tế (giải Nobel, và để có những thành viên trẻ tuổi, giải Clark và giải Yjro Jahnnson, theo thứ tự là các giải dành cho những nhà kinh tế giỏi nhất dưới 40 tuổi (Mĩ) và 45 tuổi (châu Âu) phán quyết trên hai văn bản có lập luận và chữ kí: một văn bản chấp thuận và một văn bản chống việc thành lập một ban mới như thế. Tôi hoàn toàn sẵn sàng trao đổi với bà về những cách thức có thể cho một sự đánh giá như trên.
Xin bà Thứ trưởng nhận lời chào kính trọng của tôi.
Nguyễn Đôn Phước dịch
Nguồn: “Quand le Nobel franVais d’économie pète un plomb …”, Mariane, 29 janvier 2015
------
Những bài có liên quan trên PTKT:
