SAU SỰ KIỆN ROE, PHỤ NỮ Ở MỸ ĐÚNG KHI LO NGẠI VỀ GIÁM SÁT KỸ THUẬT SỐ – VÀ ĐÓ KHÔNG CHỈ LÀ CÁC ỨNG DỤNG THEO DÕI CHU KỲ KINH NGUYỆT
 |
| Ảnh: Shutterstock |
Không giống như lần gần đây nhất, vào khoảng nửa thế kỷ trước, khi phá thai cũng là bất hợp pháp ở Hoa Kỳ, chúng ta giờ đây sống trong kỷ nguyên giám sát kỹ thuật số tràn lan nhờ vào internet và điện thoại di động. Dữ liệu kỹ thuật số có thể được sử dụng để xác định, theo dõi và buộc tội những phụ nữ tìm cách phá thai.
Trong hơn 20 năm qua, các công ty công nghệ lớn,
nhà khai thác ứng dụng di động, nhà môi giới dữ liệu và công ty quảng cáo trực
tuyến đã xây dựng một hệ thống toàn diện để thu thập, phân tích và chia sẻ lượng
dữ liệu khổng lồ. Các công ty có thể theo
dõi mọi chuyển động, ghi
lại hành vi và truy vết cảm
xúc của chúng ta.
Cho đến nay, hệ thống này chủ yếu được sử dụng
để bán hàng. Nhưng sau phán quyết tuần trước, nhiều người lo ngại rằng dữ
liệu cá nhân có thể được sử dụng để kiểm soát các trường hợp mang thai, chia sẻ
với các cơ quan thực thi pháp luật hoặc bán cho những hồng vệ binh.
Dữ
liệu ở khắp mọi nơi
Có nhiều nguồn dữ liệu khác nhau có thể được
sử dụng để xác định, theo dõi và truy tố những phụ nữ bị nghi ngờ tìm cách phá
thai.
Google thường xuyên chia sẻ thông tin cá nhân
của người dùng với các cơ quan thực thi pháp luật, ngay
cả khi không có lệnh. Điều này bao gồm các
cụm từ tìm kiếm, có thể được sử dụng làm bằng
chứng cho các cơ quan thực thi
pháp luật điều tra hoặc truy tố các trường hợp liên quan đến phá thai.
Giám sát trực tuyến cũng có thể bao gồm dữ liệu
vị trí. Cảnh sát Mỹ đã sử dụng
dữ liệu vị trí từ thiết bị di động để
thu thập bằng chứng chống lại các nghi phạm.
Hơn nữa, nhiều ứng dụng di động theo dõi vị
trí của bạn và chia sẻ vị trí đó với các nhà môi giới dữ liệu. Sau đó, các
nhà môi giới bán dữ liệu cho vô số bên thứ ba không xác định, bao
gồm cả các cơ quan thực thi pháp luật. Điều
này xảy ra ngay cả khi mọi người đã chọn
không tham gia thu thập dữ liệu vị trí.
Công nghệ tương tự có thể được sử dụng để theo dõi chuyển động của phụ nữ và báo cáo khi họ đến gần cơ sở phá thai hoặc đi đến một tiểu bang khác nơi phá thai là hợp pháp.
Experts worry that digital trails could be used as evidence against people in states where abortion is outlawed.
— Reveal (@reveal) June 24, 2022
Our investigation with @TheMarkup found Facebook has the ability to find out if you’ve scheduled an abortion consultation. https://t.co/cGcHfVbXJ6
|
Reveal @reveal Các chuyên gia lo ngại rằng những dấu vết kỹ thuật số có thể được dùng làm bằng chứng chống lại người dân ở những bang cấm phá thai. Cuộc điều tra của chúng tôi với @TheMarkup thấy rằng Faceboook có khả năng tìm ra liệu bạn đã lên lịch tư vấn phá thai hay chưa. https://t.co/cGcHfVbXJ6 10:15 tối ngày 24 tháng 3 năm 2022 |
Mạng xã hội
 |
| Ảnh: Nathan Dumlao trên Unsplash |
Hoạt động trên mạng xã hội và dữ liệu do các
nền tảng truyền thông xã hội thu thập cũng có thể được sử dụng để phỏng đoán
xem ai đó có thể đang mang thai hoặc quan tâm đến việc phá thai hay không.
Một
cuộc điều tra gần đây cho thấy hàng trăm
“trung tâm khủng hoảng mang thai” – những phòng khám tựa y tế nhằm mục đích
ngăn cản phụ nữ phá thai – trên khắp Hoa Kỳ đã chia sẻ thông tin khách truy cập
trang web với Facebook. Trong một số trường hợp, điều này tiết lộ tên và địa
chỉ của mọi người, cũng như liệu một phụ nữ có đang cân nhắc việc phá thai hay
không.
Cuộc điều tra cũng cho thấy các tổ chức chống
phá thai có thể tiếp cận một phần thông tin này. Nếu phá thai bị coi là phạm
tội, thông tin đó có thể được sử dụng để chống lại phụ nữ trong các thủ tục
pháp lý.
Delete your period tracking apps today.
— Jessica Khoury (@jkbibliophile) June 24, 2022
Jessica Khoury @jkbibliophile Xóa ngay các ứng dụng theo dõi chu kỳ kinh nguyệt của bạn. 09:44 tối ngày 24 tháng 6 năm 2022 |
Trình
theo dõi chu kỳ kinh nguyệt
 |
| Ảnh: Shutterstock |
Dữ liệu từ các ứng dụng sức khỏe và sinh sản cũng có thể được sử dụng để xác định và theo dõi những phụ nữ bị nghi ngờ tìm cách phá thai. Các ứng dụng này ghi lại những thông tin rất riêng tư bao gồm chu kỳ kinh nguyệt, hoạt động tình dục và các phương pháp điều trị nội tiết tố.
Tuy nhiên, nhiều ứng dụng trong số này chia
sẻ thông tin nhạy cảm không được mã hóa với
các công ty môi giới dữ liệu và công ty quảng cáo mà người dùng không biết hoặc
không đồng ý.
Với sự chấm dứt sự bảo vệ của hiến pháp cho
việc phá thai, nhiều
người lo lắng rằng dữ liệu từ các ứng
dụng như vậy có thể được dùng làm bằng chứng chống lại phụ nữ trong các thủ tục
pháp lý.
Một
thời điểm khác thường cho các nền dân chủ
Sau phán quyết của tuần trước, đã có nhiều lời
kêu gọi phụ nữ xóa
các ứng dụng theo dõi khả năng sinh sản và chu kỳ kinh nguyệt,
tắt tính năng theo dõi vị trí trên điện thoại của họ hoặc thậm chí sử dụng điện
thoại “rác”.
Tuy nhiên, những nỗ lực cá nhân lẻ tẻ như thế
có thể không hiệu quả hoặc không thực tế. Bộ máy giám sát kỹ thuật số quá
rộng lớn để chúng ta có thể trốn tránh nó một cách hiệu quả.
Hàng tỷ trang web chứa trình theo dõi thu thập
dữ liệu chi tiết. Hơn 6,5 tỷ điện thoại trên toàn cầu có thể dễ dàng được
chuyển mục đích sử dụng thành một công cụ giám sát tinh vi. Ngày càng khó
tránh khỏi sự soi mói của những chiếc máy ảnh có thể lưu trữ hình ảnh vào cơ sở
dữ liệu sinh trắc học và được
xác định và phân tích theo thuật toán.
Tệ hơn nữa, các dữ liệu này được thu thập,
lưu trữ và giao dịch theo những cách mà chúng ta không hiểu rõ lắm, chỉ với những
quy tắc và quy định tối thiểu.
Những người ủng hộ quyền riêng tư và các nhà
nghiên cứu đã cảnh báo chúng ta suốt nhiều năm về tiềm lực tàn phá của bộ máy
giám sát kỹ thuật số.
Những người chỉ trích thường lưu ý cách hệ thống
này có thể củng cố và thúc đẩy các chế độ toàn trị, chẳng hạn như ở Trung Quốc. Giám
sát ở các nước phương Tây, như Mỹ, vốn được coi là ít vấn đề hơn vì nó tập
trung vào thương mại.
Sự lật ngược của Roe kiện Wade là thời khắc
đánh dấu kỷ nguyên mới vì tầm quan trọng của nó đối với quyền sinh sản của phụ
nữ. Nó cũng có thể định hình thời đại theo một cách khác: chúng ta có lẽ sẽ
thấy hệ thống giám sát kỹ thuật số hiện có được dùng để hình sự hóa từng công
dân.
Chưa
quá muộn để tạo các quy tắc bảo mật tốt hơn
Phần lớn luật hiện hành trật nhịp với công
nghệ hiện tại và cần được cải cách, không chỉ tại Hoa Kỳ mà cả ở
Úc.
Các quy tắc mới sẽ như thế nào? Để đưa
giám sát kỹ thuật số vào khuôn phép, chúng nên
- hạn chế nghiêm ngặt việc thu thập, lưu trữ, chia sẻ
và tái tổ hợp dữ liệu kỹ thuật số
- quản lý chặt chẽ việc sử dụng các công nghệ nhận dạng
khuôn mặt
- yêu cầu các nền tảng kỹ thuật số, trang web và ứng dụng
dành cho thiết bị di động cung cấp cho người dùng các tùy chọn không theo
dõi đơn giản và đúng thật, và
- yêu cầu các công ty cung cấp mã hóa đầu cuối
[end-to-end encryption] đúng chuẩn để bảo vệ dữ liệu người dùng.
Chúng ta đang ở đỉnh điểm của một kỷ nguyên
mà giám sát kỹ thuật số được sử dụng trên quy mô lớn để chống lại các công dân
bình thường. Cần có những thay đổi lớn, không chỉ để bảo vệ quyền chọn
sinh sản của phụ nữ mà còn để bảo vệ sự riêng tư và tự do của mọi người khỏi sự
giám sát không đáng có.
Tác giả
Giáo sư về Hệ thống Thông tin
Kinh doanh, Đại học Sydney
Tuyên bố công khai
Uri Gal không làm việc, tư vấn, sở
hữu cổ phần hoặc nhận tài trợ từ bất kỳ công ty hoặc tổ chức nào được hưởng lợi
từ bài viết này, và không có sự trực thuộc nào ngoài giới chuyên môn của mình.
Huỳnh Thị Thanh Trúc dịch
Nguồn: Post Roe, women in America are right to be concerned about digital surveillance – and it’s not just period-tracking apps, The Conversation, June 28, 2022.
----
Bài có liên quan:
