CHATGPT: CHATBOT CÓ THỂ GIÚP CHÚNG TA KHÁM PHÁ LẠI LỊCH SỬ PHONG PHÚ CỦA VIỆC ĐỐI THOẠI
Xuất bản: 24 tháng 1 năm 2023 7:51 chiều theo giờ GMT
 |
| Một bức hình về hai triết gia đang đối thoại do AI tạo ra. Các chatbot do AI điều khiển ngày nay dựa theo một lịch sử phong phú về đối thoại vốn bắt nguồn từ các triết gia Hy Lạp cổ đại. Ảnh: Tác giả cung cấp. |
Đã đến lúc phải nghiêm túc nhìn nhận việc đối
thoại giữa con người và AI
một lần nữa. Với việc phát hành các chatbot tinh vi như ChatGPT của OpenAI, cuộc đối thoại hiệu quả giữa con người và AI
đã trở nên thú vị và dễ tiếp cận đối với mọi người. Thậm chí là với sinh
viên đang làm luận văn, điều này đã dẫn đến một số lo ngại về mặt học thuật.
Làm sao chúng ta biết liệu những gì mình đọc có được viết bởi AI hay không và tại sao điều đó lại quan trọng? Chúng ta đang phản hồi cho ai khi nhận xét về một bài luận hoặc bài báo? Bằng cách nhìn vào lịch sử triết học của đối thoại, chúng ta có thể tái định hình câu hỏi để xem ta có thể sử dụng những chatbot mới này trong quá trình học hỏi như thế nào.
AI có khả năng hơn
Mối liên hệ giữa AI với sự đối thoại đã được đề
cập từ lâu. Vào năm 1950, nhà toán học người Anh Alan Turing đã đề xuất một “trò chơi bắt chước”, trong đó một thẩm phán tham gia vào một cuộc
đối thoại được đánh máy với một AI giả làm con người như một cách để kiểm tra
xem AI có thông minh hay không.
Vậy các chatbot AI ngày nay sẽ nói gì về cuộc đối
thoại như vậy? Lex.page là một công cụ viết hỗ trợ AI có thể tạo văn bản hoặc trả lời câu
hỏi. Đây là những gì AI được tích hợp trong Lex.page đã nói khi tôi hỏi nó
về AI và đối thoại:
AI có liên quan đến đối thoại theo nhiều cách khác nhau. Chúng có
thể được sử dụng để tạo các cuộc trò chuyện và tương tác tự nhiên giống con người
với người dùng, cho phép máy tính và các thiết bị khác hiểu và phản hồi phù hợp
với đầu vào của người dùng. Nó cũng có thể được sử dụng để phân tích và diễn
giải dữ liệu hội thoại, giúp cải thiện dịch vụ khách hàng, phát hiện gian lận,
v.v..
Điểm hấp dẫn của Bài kiểm tra Turing là nó tránh định nghĩa chính thức về trí thông minh và nó dựa trên một trong những tương tác tinh túy nhất của con người, đó là trò chuyện. Như Lex.page AI đã mô tả:
Trong cái gọi là “Thử nghiệm Turing”, một người sẽ trò chuyện với hai thực thể, một trong hai là máy và người này không biết đâu là máy. Nếu con người không thể phân biệt được sự khác biệt giữa máy móc và thực thể còn lại, thì xem như AI đã vượt qua Bài kiểm tra Turing.
 |
| Khi các chatbot trở nên tinh vi hơn, chúng sẽ mở ra những cơ hội mới cho sự đối thoại giữa con người và AI. (Shutterstock) |
Trong nhiều thập kỷ, cuộc đối thoại giữa người
và máy tính đã ở dạng dòng lệnh, qua đó bạn có thể chỉ huy hệ điều
hành. Các ví dụ bao gồm ELIZA của Joseph Weizenbaum, ELIZA phản hồi như một nhà trị liệu, hỏi bạn
nghĩ gì về bất cứ điều gì bạn đề cập.
Điều đã thay đổi bây giờ là sự phát triển của Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) được đào tạo trên hàng tỷ trang chủ yếu được
trích xuất từ web. Chúng vượt xa những cỗ máy biết đọc viết và có khả năng
tổ chức một cuộc trò chuyện hoặc thậm chí tạo ra các bài tiểu luận ngắn về nhiều
chủ đề.
Thử nghiệm Turing là một cách tuyệt vời để xem
liệu một cỗ máy do AI điều khiển có thể đánh lừa con người bằng cách mạo danh họ
hay không. Vào năm 2018, Giám đốc điều hành Google Sundar Pichai đã tiết lộ rằng Duplex, một trợ lý giọng nói, đã đặt được lịch hẹn làm
tóc mà không bị phát hiện là AI.
Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi cuộc đối thoại với Mô hình ngôn ngữ
cho các ứng dụng đối thoại (LaMDA) đã thuyết phục được kỹ sư Blake Lemoine của Google rằng AI có thể có tri giác và do đó đáng được xem xét về mặt đạo đức.
Như Lemoine đã nói, “Nếu tôi không biết chính
xác nó là gì… tôi sẽ nghĩ đó là một đứa trẻ 7, 8 tuổi tình cờ biết vật
lý.” Khi anh ấy mang bản ghi lên cấp trên, họ đã bác bỏ bằng chứng và khi
Lemoine công khai những lo ngại về mặt đạo đức của mình, anh được cho nghỉ phép
có lương.
Vậy tiếp theo là gì? Có lẽ chúng ta có thể
nhìn lại cách đối thoại đã được thảo luận trong triết học.
Đối thoại trong triết học
 | |
| Phaedrus của Plato (Penguin Random House) |
 |
| Yến Hội Và Phaedrus - Platon |
Trong các cuộc đối thoại của Plato và Xenophon, Socrates được thể hiện là đang thực hiện triết
học thông qua đối thoại. Việc đặt câu hỏi và phản hồi lại các câu hỏi cho
phép Plato và Xenophon vừa giải thích cách sử dụng đối thoại vừa trình bày các
mô hình mà sau 2000 năm chúng ta vẫn đang học.
Trong cuốn sách của mình, Định nghĩa Đối thoại, tôi đã ghi lại vì sao đối thoại là một thể loại
văn bản có độ phổ biến lên xuống theo sự thay đổi của văn hóa tìm tòi. Đối
thoại cũng là một hình thức tương tác đã được lý thuyết hóa gần đây, bởi các học
giả như Mikhail Bakhtin.
Vào thời của Plato và Xenophon, đối thoại là
hình thức ưa thích của văn bản triết học. Trong các giai đoạn
sau, các tác phẩm như Những đối thoại về tôn giáo tự nhiên (1779) của David Hume là một ngoại lệ. Chúng được viết như
thế để bàn về các chủ đề tế nhị mà tác giả có thể muốn tránh đưa ra quan điểm
rõ ràng.
Trong Phaedrus,
Plato đối chiếu các bài diễn văn hoàn chỉnh với các đoạn đối thoại. Ông chỉ
ra Socrates, bậc thầy của các bài diễn văn, sau lại biện hộ cho tính ưu việt của
sự đối thoại. Một bài diễn văn, giống như các bài luận viết, không thể điều
chỉnh cho hợp với người nghe hoặc người đọc. Trái lại, đối thoại thu hút
người nghe theo cách mà các chatbot AI cũng có thể được điều chỉnh để làm được.
Và như Lex.page đã giải thích:
 |
| Một chatbot AI trả lời câu hỏi về máy tính và sáng tạo. (Shutterstock) |
Đối thoại thông suốt với máy móc
Giờ đây, với sự bùng nổ của chatbot, thời của đối
thoại đã trở lại. Tôi gợi ý rằng chúng ta có thể tận dụng sự sẵn có của những
cỗ máy huyên thuyên này.
Ví dụ: bạn có thể tương tác với giáo sư đạo đức mà tôi đã tạo bằng Character.AI. Character.AI
là một dịch vụ cho phép người dùng tạo một nhân vật hư cấu, sau đó bạn và những
người khác có thể tham gia vào cuộc trò chuyện với nhân vật này.
Người dùng có thể đặt câu hỏi cho giáo sư (hoặc các nhân vật khác) cũng như ghi lại cuộc đối thoại; điều mà họ không thể làm với bất kỳ quyển sách giáo khoa kiểu cũ nào. Tuy nhiên, người dùng không nên tin tất cả những gì giáo sư nói. Như trang Character.AI lưu ý, mọi thứ mà các nhân vật nói đều là bịa đặt. Có lẽ bạn có thể bắt nó thừa nhận rằng việc cố đánh lừa chúng ta bằng cách giả làm người là vô đạo đức, điều mà tôi không thể làm được.
Trong quá trình giảng dạy của mình, tôi yêu cầu
sinh viên thử sử dụng các chatbot khác nhau này để tạo các cuộc đối thoại. Việc
này đặt ra các câu hỏi xem có thể trông đợi gì ở một cuộc đối thoại và làm thế
nào dùng nó để truyền đạt những ý tưởng. Nó đặt ra câu hỏi về cách bạn viết
một đoạn hội thoại hiệu quả và cách đánh giá nó. Giờ đây, học sinh có lý
do để đọc lại các đoạn hội thoại cổ xưa để xem chúng hoạt động hiệu quả như thế
nào.
Nếu chúng ta lo lắng về đạo văn, tại sao không đào tạo sinh viên làm việc với
các trợ lý viết AI và học cách suy nghĩ thông qua đối thoại? Chúng ta có
thể dạy họ sử dụng chatbot để lấy ý tưởng, tạo ra các cách tiếp cận khác cho một
chủ đề, nghiên cứu các câu hỏi và chỉnh sửa những gì họ nhận được thành một tổng
thể mạch lạc.
Đồng thời, ta cũng phải dạy học sinh của mình cẩn thận và suy nghĩ cẩn trọng về việc
tương tác với AI và đánh giá độ đáng
tin của những gì chúng nói.
Bằng cách tư duy thông qua đối thoại, tất cả chúng ta có thể khám phá lại
lịch sử phong phú và tiềm năng của hình thức tương tác này.
Tác giả
 |
| Geoffrey M Rockwell |
Giáo sư Triết học và Nhân văn Số, Đại học Alberta
Tuyên bố công khai
Geoffrey M Rockwell nhận tài trợ từ Đại học Alberta, Viện Trí tuệ Máy
Alberta và Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Xã hội và Nhân văn của Canada.
Huỳnh Thị Thanh Trúc dịch
Nguồn: ChatGPT: Chatbots can help us rediscover the rich history of dialogue, The Conversation, Jan 24, 2023.
-----
Bài có liên quan:
