NHỮNG KIẾN TRÚC SƯ CỦA NHÂN PHẨM: QUAN NIỆM PHI THỰC DÂN HÓA CỦA VIỆT NAM
Tác giả: LÉO FABIUS
 |
Kevin D. Pham, Oxford University Press, 2024, 232 pages, 29,95 dollars. |
Việt Nam trong một thời gian dài đã nhận được sự quan tâm với những chiến thắng quân sự chống lại chủ nghĩa đế quốc. Kevin Pham, phó giáo sư tại Đại học Amsterdam, mang đến một góc nhìn khác về đất nước và thời kỳ này bằng cách xem xét những suy tư của sáu “nhà kiến trúc sư của nhân phẩm” Việt Nam, đều là những đóng góp cho tư tưởng chính trị. Làm thế nào để khôi phục nhân phẩm khi phải gánh chịu nỗi nhục bị thực dân đô hộ? Từ góc độ đạo đức và chính trị này, ông phân tích lời nói của những nhân vật được tôn vinh trong lịch sử dân tộc (Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Nguyễn An Ninh, Hồ Chí Minh) và những tiếng nói ít được biết đến hơn (Phạm Quỳnh, Nguyễn Mạnh Tường). Phạm khẳng định rằng ta có thể đo lường được sự đóng góp lý thuyết của họ chính từ những quan điểm của họ: trái với truyền thống phương Tây, phẩm giá không được quan niệm là một thuộc tính của cá nhân, cũng không phải là kết quả của một yêu sách đối với kẻ thực dân để được công nhận. Nó thuộc về một dân tộc có khả năng tự phản biện: bằng cách tra cứu nỗi hổ thẹn khi bị thuộc địa hóa và những nguyên nhân của nó, cộng đồng dân tộc tìm thấy một động lực mạnh mẽ trong cuộc đấu tranh giành quyền tự quyết.
Phạm Như Hồ dịch
Nguồn: “The Architecs of Dignity. Vietnamese Visions of Decolonization”, Le Monde dipomtique, Octobre 2025.
