PHẢI CHỐNG CỰ LẠI TRUMP
Tác giả: Christophe Ventura[*]
Francisco Mayor
Maestre ////Tôi sẽ không bao giờ hiểu tại sao bạn luôn ngồi ở mép ghế sofa,
2021© www.mayormaestre.com
“Tây Ban Nha không chơi tập thể.” Vào ngày 22 tháng 10 năm 2025, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump một lần nữa mạnh mẽ chỉ trích chính phủ do Pedro Sánchez lãnh đạo trong một cuộc họp báo được tổ chức tại Nhà Trắng, Tổng thư ký dễ khiến của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Mark Rutte, cũng được mời tham dự. Từ chỗ ngồi của mình, cựu Thủ tướng Hà Lan gật đầu sau mỗi tuyên bố cứng rắn mà người chủ buổi họp báo dằn từng chữ. Từ mấy tháng nay, Trump đã luân phiên đưa ra những lời đe dọa trừng phạt kinh tế (thuế quan) và những lời tấn công đối với một thành viên của Liên Minh có 3.000 quân được triển khai trên mười sáu chiến trường ở nước ngoài trên bốn châu lục và có hai căn cứ chiến lược của Hoa Kỳ (Morón de la Frontera và Rota, ở Andalusia)[1]. “Tôi nghĩ ông có thể giải quyết vấn đề Tây Ban Nha này rất dễ dàng,” Trump nói nhỏ với Rutte. Người đứng đầu tổ chức quân sự hùng mạnh nhất thế giới, gật đầu đồng ý. Lộ trình của ông rất rõ ràng: Madrid phải phục tùng, và càng sớm càng tốt. Nếu không, tổng thống Mỹ đang nêu khả năng trục xuất nước này.
Theo Madrid, việc tăng mạnh mẽ chi tiêu quân sự là không phù hợp với việc bảo tồn Nhà nước phúc lợi
Ông Trump trách Tây Ban Nha vì không muốn phân bổ 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) để tài trợ cho tổ chức của ông ta “vào năm 2035”, như đã nêu trong tuyên bố cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh lần thứ 76, được tổ chức vào ngày 25 tháng 6 năm 2025, tại La Haye, Hà Lan. Madrid đã ký thỏa thuận, nhưng vẫn khẳng định rằng họ có thể đạt được các mục tiêu của mình đối với NATO bằng cách giới hạn chi tiêu ở mức 2,1% GDP vào thời điểm hiện tại - mức hơn 33 tỷ euro - mức mà quốc gia này chưa bao giờ đạt được kể từ hội nghị thượng đỉnh năm 2014, khi đặt mục tiêu ở mức 2%. Ông Sánchez trình bày một ngân sách khác với tổng thống Mỹ: “Việc tăng từ 2% lên 5% vào năm 2035 sẽ đòi hỏi chi tiêu thêm khoảng 350 tỷ euro. Điều này chỉ có thể đạt được bằng cách tăng thuế đối với mỗi người lao động gần 3.000 euro mỗi năm; xóa bỏ các phúc lợi xã hội cho người thất nghiệp, bệnh tật và thai sản; giảm 40% tất cả lương hưu; và giảm một nửa đầu tư công vào giáo dục.” Và kết luận: “Mức chi tiêu này sẽ không phù hợp với Nhà nước phúc lợi của chúng ta”[2].
Những lựa chọn của ông Sánchez đáp ứng những logic chính trị trong nước. Ngoài việc bảo vệ mô hình xã hội của Tây Ban Nha, người đứng đầu chính phủ còn phải đối phó với phe cánh tả trong liên minh của mình (trong hành pháp và Quốc hội), vốn thù nghịch với NATO và kế hoạch tái vũ trang của Liên Minh Châu Âu. Và, trong bối cảnh quốc gia khó khăn với những vụ bê bối tham nhũng liên quan đến các cộng sự thân cận trong đảng của ông, cũng như sự trỗi dậy của phe cực hữu (Vox), ông dấn thân vào chính trường quốc tế, điều này có thể cho phép ông giành được sự ủng hộ của một bộ phận lớn dân chúng trên một số vấn đề. Một mặt, ông Sánchez thể hiện sự đoàn kết với Ukraine bằng cách tuyên bố ủng hộ chương trình mua vũ khí Mỹ cho Kiev trong khuôn khổ của một sáng kiến của các nước thành viên của NATO. Mặt khác, ông đang cố gắng chống lại áp lực từ phía NATO và Tổng thống Mỹ về vấn đề chi tiêu quân sự. Ông cũng bày tỏ sự khác biệt về cuộc chiến ở Gaza, tại một quốc gia mà gần 80% dân số muốn các quốc gia Châu Âu công nhận quốc gia Palestine[3]. Vào tháng 5 năm 2024, cùng với Ireland và Na Uy, Thủ tướng Tây Ban Nha đã thực hiện bước đi này, trong khi Israel đang tàn phá Gaza. Sau đó, ông tiếp tục công khai chỉ trích ông Benjamin Netanyahu. Vào tháng 9 năm 2025, ông Sánchez yêu cầu “chấm dứt nạn diệt chủng ở Gaza, truy tố những kẻ gây ra tội ác và giúp đỡ người dân Palestine”, đồng thời công bố bằng nghị định (ngày 8 tháng 9) một loạt các biện pháp nhằm “củng cố một cách hợp pháp lệnh cấm vận vũ khí đối với Israel, có hiệu lực kể từ tháng 10 năm 2023”[4]. Điều này bao gồm việc cấm mua bán vũ khí cho Tel Aviv. Các điều khoản khác hoàn thiện kho vũ khí hợp pháp, chẳng hạn như lệnh cấm sử dụng cảng biển hoặc không phận Tây Ban Nha để vận chuyển vũ khí, nhiên liệu hoặc thiết bị cho quân đội Israel. Quyết định này bao gồm cả hai căn cứ của Mỹ.
Lập trường của Madrid đã khiến thủ tướng Israel nổi giận. Lời cáo buộc này rất nghiêm trọng: theo ông này, chính phủ Tây Ban Nha đã tạo nên “mối đe dọa diệt chủng trắng trợn đối với quốc gia Do Thái duy nhất trên thế giới” (El País, ngày 11 tháng 9 năm 2025).
Vài ngày sau, điều này đã không ngăn cản ông Sánchez bày tỏ “sự ngưỡng mộ” đối với những người biểu tình ủng hộ Palestine đang chặn đường về đích của giải đua xe đạp Vuelta (Vòng quanh Tây Ban Nha) tại Madrid vì sự hiện diện của đội Israel-Premier Tech. Và vào ngày 8 tháng 10, ông đã giành được đa số ghế tại Quốc hội, nơi đã thông qua nghị định ngày 8 tháng 9 của ông.
Sẽ thế nào nếu, khi đối mặt với ông Trump trên trường quốc tế, Berlin, Rome và Paris lại lấy cảm hứng từ Madrid?
Phạm Như Hồ dịch
Nguồn: “Tenir tête à M. Trump”, Le Monde Diplomatique, Décembre 2025 – Janvier 2026.
----
Chú thích:
[1] Trang của Bộ quốc phòng: https://emad.defensa.gob.es/
[2] Trang của chính phủ Tây Ban Nha: https://www.lamoncloa.gob.es/lang/en/Paginas/index.aspx, 22 tháng 6 năm 2025.
[3] “45a Oleada Barómetro del Real Instituto Elcano”, Real Instituto Elcano, Madrid, tháng 7 năm 2025.
[4] Trang của chính phủ và của Hội đồng bộ trưởng Tây Ban Nha: https://www.lamoncloa.gob.es/lang/en/Paginas/index.aspx, 8 tháng 9 năm 2025.
[*] Christophe Ventura là giám đốc nghiên cứu tại IRIS (Institut des Relations Internationales et Stratégiques/Viện Nghiên Cứu Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược). Là một chuyên gia về Mỹ Latinh, ông thường xuyên thực hiện các chuyến công tác tại khu vực này (Argentina, Brazil, Cuba, Mexico, Trung Mỹ, Venezuela, Uruguay). Ông cũng là nhà báo của tờ Le Monde Diplomatique.
