CÁC TẤM BIỂN 'KHÔNG CHẤP NHẬN TIỀN MẶT' LÀ TIN XẤU ĐỐI VỚI HÀNG TRIỆU NGƯỜI MỸ KHÔNG CÓ TÀI KHOẢN NGÂN HÀNG
Chẳng mấy thân thiện. Ảnh: Jackyenjoyphotography/Getty
Có bao nhiêu người không có tài khoản ngân hàng? Và việc sống như thế đang trở nên khó khăn đến nhường nào?
Những câu hỏi này ngày càng trở nên quan trọng khi có
càng nhiều doanh nghiệp từ chối nhận
tiền mặt ở các thành phố trên khắp Hoa Kỳ. Những người không có tài khoản ngân hàng sẽ
bị cấm cửa khỏi các cửa tiệm và nhà hàng từ chối nhận tiền mặt.
Khi này, rất nhiều người vẫn “không có tài khoản ngân
hàng”: dữ liệu mới nhất cho thấy khoảng 6 triệu người ở Mỹ, tức là cỡ dân số của bang Wisconsin. Và thế giới
ngoài kia cũng có hơn một tỷ người không có tài khoản ngân hàng.
Tôi là giáo sư trường kinh doanh, người chuyên nghiên cứu
quá trình chuyển đổi của xã hội từ tiền mặt sang thanh toán điện tử. Gần đây tôi đến thăm Seattle và không khỏi ngạc nhiên trước những tín hiệu trái ngược mà tôi thấy ở
nhiều mặt tiền cửa hàng. Nhiều tiệm treo một tấm biển tự hào tuyên bố rằng họ thân thiện và bao trùm (tất cả mọi người) như thế nào – bên cạnh một tấm biển khác ghi "Không nhận tiền mặt". Thứ cho những người không
có tài khoản ngân hàng biết rằng họ không được chào đón.
Sao không có tài khoản ngân hàng?
Tại sao ai đó muốn tránh sử dụng ngân hàng? Hai năm một lần, Tổng công ty Bảo
hiểm Tiền gửi Liên bang khảo sát các hộ gia đình về mối liên hệ của họ với hệ
thống ngân hàng và hỏi những người không có tài khoản ngân hàng tại sao họ không mở một cái. Mọi người có thể chọn nhiều câu trả lời. Vào năm 2021, lý do hàng đầu — với hơn 40% số
người được hỏi chọn lý do này — là họ không có đủ tiền để đáp ứng số dư tối thiểu.
Điều này phù hợp với dữ liệu cho thấy các hộ nghèo ít khả năng có tài khoản ngân
hàng hơn. FDIC nhận thấy khoảng ¼ số
người có thu nhập dưới 15.000 USD/năm không sử dụng dịch vụ ngân hàng. Trong số
những người kiếm được hơn 75.000 USD một năm, hầu hết mọi người được khảo sát đều
có một vài loại
tài khoản ngân hàng.
Câu trả lời phổ biến thứ hai và thứ ba cho thấy một số người hoài nghi về ngân hàng. Khoảng một phần ba số người tham gia khảo sát đồng ý rằng “Việc tránh xa ngân hàng mang lại nhiều quyền riêng tư hơn”, trong khi một phần ba khác cho biết họ chỉ đơn giản là “không tin tưởng vào ngân hàng”.
Hai lý do kế tiếp
là chi phí giao dịch với ngân hàng.
Hơn một phần tư số người được hỏi cảm thấy phí tài khoản ngân hàng quá cao, và một phần tương đương khác thì cảm thấy các khoản phí quá khó lường.
Trong khi nhiều người thuộc tầng lớp trung lưu và giàu có
không thanh toán trực tiếp cho tài khoản ngân hàng của họ, các khoản phí có thể khá đắt đỏ với những ai không thể duy trì số dư tối thiểu. Một cuộc khảo
sát gần đây của Bankrate cho thấy phí dịch vụ cơ bản hằng tháng dao động trong khoảng từ 5 USD đến 15 USD.
Ngoài những khoản phí ổn định này, các ngân hàng còn kiếm được từ 4 đến 5 USD mỗi lần mọi người rút tiền mặt từ máy ATM hoặc
cần các dịch vụ như nhận séc thu ngân. Các hóa đơn bất ngờ có thể dẫn tới phí thấu chi khoảng 25 USD mỗi lần tài khoản bị thấu chi.
Không có tài khoản ngân hàng ở Mỹ
FDIC gọi những người không có tài khoản ngân hàng là “unbanked”. Những người có tài khoản ngân hàng nhưng chủ yếu
dựa vào các dịch vụ thay thế như các điểm giao dịch séc là “underbanked”.
Dữ liệu mới nhất của FDIC cho thấy gần 6 triệu hộ gia đình ở Mỹ không có
tài khoản ngân hàng và 19 triệu hộ gia đình có tài khoản ngân hàng nhưng dùng dịch vụ thay thế. Biết rằng có 2,5 người sống trong một hộ gia đình trung
bình, điều này có nghĩa là
có hơn 15 triệu người sống trong một ngôi nhà không có kết nối tới ngân hàng và 48 triệu
người nữa sống trong những ngôi nhà chỉ có kết nối mỏng manh với ngân hàng.
Kết hợp hai con số này ta
thấy cứ năm người ở Mỹ thì có một người
có ít hoặc không có mối liên hệ nào với ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính
khác. Điều đó có thể khiến họ không thể tiếp cận các cửa hàng, nhà hàng, phương
tiện di chuyển
và nhà cung cấp dịch vụ y tế không nhận tiền mặt.
Số lượng thực tế
những người không có tài khoản ngân hàng có thể cao hơn ước tính của FDIC. Các câu hỏi về việc có
tài khoản ngân hàng hay không là những câu hỏi phụ được bổ sung vào mẫu khảo sát dành cho những người ở nhà của họ. Tức là nó bỏ qua những người vô gia cư, người tạm trú không có địa
chỉ thường trú và những người nhập cư không có giấy tờ.
Những người này có khả năng là không có tài khoản ngân hàng vì bạn cần địa chỉ đã
được xác minh và mã số thuế do chính phủ cấp để mở tài khoản ngân hàng. Với khoảng 2,5 triệu người di cư đã vượt biên Mỹ-Mexico chỉ vào năm 2023, số người trong nền kinh tế
chỉ sử dụng tiền mặt sẽ nhiều hơn hàng triệu người so với ước tính của FDIC.
Có bao nhiêu người không có tài khoản ngân hàng
trên toàn cầu?
Trong khi Mỹ có tỷ lệ người có tài khoản ngân hàng tương đối cao, những khu vực khác trên thế giới lại là bức tranh khác. Ngân hàng Thế giới đã tạo một cơ sở dữ liệu cho thấy tỷ lệ phần trăm dân số của mỗi quốc
gia được tiếp cận các dịch vụ tài chính. Định nghĩa của Ngân hàng Thế giới về dịch
vụ ngân hàng rộng hơn FDIC, theo đó thì bất kỳ ai sử dụng điện thoại di động để gửi và nhận
tiền đều được tính là có tài khoản ngân hàng.
Nhìn chung, Ngân hàng Thế giới ước tính khoảng ¼ người trưởng thành trên thế giới không thể tiếp cận tài khoản ngân hàng hoặc điện thoại di động. Nhưng
điều này thay
đổi đáng kể theo khu vực. Ở các quốc gia sử dụng đồng Euro, hầu hết mọi người đều
có tài khoản ngân hàng, trong khi ở Trung Đông và Bắc Phi, chỉ khoảng một nửa
dân số có tài khoản.
Một nền kinh tế bao trùm hơn
Nhiều người trong chúng ta quẹt thẻ tín dụng, chạm điện thoại hoặc nhét thẻ
ghi nợ vào để thanh toán mà không cần suy nghĩ. Tuy nhiên, có ít nhất 6 triệu
người ở Mỹ và gần 1,5 tỷ người trên toàn thế giới không có tài khoản ngân hàng.
Khi các doanh nghiệp ngừng chấp nhận tiền mặt, những người không có tài khoản
ngân hàng buộc phải sử dụng các phương thức thanh toán như thẻ ghi nợ trả trước.
Tuy nhiên, những thẻ trả trước này rất tốn kém. Ví dụ: Walmart, một trong những nhà bán lẻ lớn
nhất của Hoa Kỳ, cung cấp thẻ ghi nợ cơ bản có thể nạp lại. Để mua thẻ bạn tốn
1 đô la và cần trả phí 6 đô la mỗi tháng, ngoài ra còn tốn thêm 3 đô la mỗi lần ai đó muốn nạp tiền vào thẻ tại quầy tính tiền của Walmart. Trả tối thiểu 10 đô la chỉ để thiết lập
thẻ ghi nợ cho vài lần mua hàng là mức giá quá đắt.
Lần tới khi bạn thấy trên cửa sổ một cửa hàng hoặc nhà hàng có
biển ghi “Không chấp nhận tiền mặt”, bạn thực ra đang thấy một doanh nghiệp gạt bỏ nhiều người không
có tài khoản ngân hàng và có tài khoản ngân hàng nhưng bị
hạn chế. Việc yêu cầu tất cả các
doanh nghiệp chấp nhận tiền mặt là một cách đơn giản để đảm bảo mọi người đều
được tham gia tài chính vào nền kinh tế hiện đại.
Tác giả
 |
| Jay L. Zagorsky |
Phó Giáo
sư Lâm sàng về
Thị trường, Chính sách công và Luật, Đại học Boston
Tuyên bố công khai
Jay L. Zagorsky không làm việc, tư vấn, sở hữu cổ
phần trong hoặc nhận tài trợ từ bất kỳ công ty hoặc tổ chức nào có thể hưởng lợi
từ bài viết này và không có sự trực thuộc nào ngoài giới chuyên môn của mình.
Huỳnh
Thị Thanh Trúc dịch
Nguồn: ‘No cash accepted’ signs are bad news for millions of unbanked Americans, The Conversation, January 22, 2024.
