9.10.21

Hồ sơ Pandora: “Đã đến lúc phải truy lùng những luật sư và kế toán viên tiếp tay cho việc trốn thuế” - Hỏi và đáp của Chuyên gia về thuế nước ngoài

HỒ SƠ PANDORA: ĐÃ ĐẾN LÚC PHẢI TRUY LÙNG NHỮNG LUẬT SƯ VÀ KẾ TOÁN VIÊN TIẾP TAY CHO VIỆC TRỐN THUẾ - HỎI VÀ ĐÁP CỦA CHUYÊN GIA VỀ THUẾ NƯỚC NGOÀI

Tác giả: Ronen Palan

Có gì bên trong hộp? Tranh: delcarmat

Nhiều người trong số những người giàu nhất và quyền lực nhất thế giới một lần nữa là tâm điểm được mọi người chú ý vì sử dụng các thiên đường thuế bí mật và cấu trúc công ty để che giấu sự giàu có và tránh thuế. Hồ sơ Pandora là tài liệu thứ ba trong một loạt khối lượng khổng lồ các tài liệu bị rò rỉ ra cho giới truyền thông tiếp theo sau hồ sơ Panama vào năm 2016 và hồ sơ Paradise vào năm 2017 - và dường như ít có gì đã thay đổi trong thời gian chuyển tiếp.

Tính đến nay, những người mới bị tiết lộ bao gồm các nhà lãnh đạo của Cộng hòa Séc, Síp, Jordan và Ukraine, cộng với các thành viên của gia đình cầm quyền ở Azerbaijan và những nhân vật thân cận với Vladimir Putin. Tổng cộng, hơn 100 tỷ phú được cho là đã bị dính vào các tiết lộ, với các giao dịch khác nhau, từ tài sản trị giá hàng triệu bảng Anh đến các quỹ đen và siêu du thuyền.

Chúng tôi đã phỏng vấn Giáo sư Ronen Palan, một chuyên gia về các thiên đường thuế nước ngoài tại Đại học Thành phố London, về câu chuyện này cho đến nay.

Suy nghĩ ban đầu của ông là gì?

Tôi e rằng tôi không ngạc nhiên trước những hồ sơ này. Không có bằng chứng nào cho thấy khối lượng giao dịch diễn ra thông qua các trung tâm nước ngoài này đang giảm, do đó, các cấu trúc tài chính tương tự mà chúng ta đã biết đến trong các hồ sơ Panama và Paradise rõ ràng vẫn đang được sử dụng.

Điều thú vị là có rất nhiều người trong số này phải nhận biết rằng rốt cuộc thì các hoạt động của họ sẽ trở thành điều mà công chúng ai cũng biết, tuy nhiên họ vẫn chọn giữ bí mật ở nước ngoài. Tôi cho rằng bất kỳ mối lo lắng nào đều có thể bị bỏ qua có lẽ do lòng tham và suy nghĩ rằng họ sẽ không bị ngăn cản làm điều đó.

Trong một số trường hợp, chúng ta đang đề cập đến việc trốn thuế (bất hợp pháp) và trong một số trường hợp, đó là việc tránh thuế (hợp pháp): sự khác biệt phụ thuộc vào việc liệu những người được đề cập đã thông báo đầy đủ cho cơ quan chức năng ở nước sở tại của họ về các cơ sở nước ngoài mà họ đang sử dụng hay chưa. Trong những trường hợp tôi đọc được rằng họ được giới truyền thông yêu cầu bình luận và họ từ chối trả lời, điều này tạo ra vẻ là chúng ta đang nói về việc trốn thuế - mặc dù điều này vẫn chưa được chứng minh.

Tại sao tình hình có vẻ như không được cải thiện?

Trong 20 hoặc 30 năm qua, các quy định quốc tế đã tập trung vào việc tạo ra các công cụ cho phép cơ quan thuế bảo đảm rằng người nộp thuế không trốn thuế. Các hệ thống được đưa vào sử dụng đều tập trung vào “hiểu biết khách hàng của bạn” hoặc KYC (“know your customer”) - yêu cầu mọi người giao dịch ở các khu vực pháp lý cụ thể phải tự xác định đầy đủ về nhân thân của họ để thông tin này có thể được chia sẻ với các khu vực pháp lý khác.

Điều này về cơ bản tạo ra sự minh bạch để bạn biết ai đang có tiền ở đâu, để cơ quan thuế có thể sử dụng thông tin này để bảo đảm rằng công dân của họ không trốn thuế. Nhưng mặc dù điều đó có thể có hiệu quả ở những quốc gia mà cơ quan thuế hoạt động độc lập với chính phủ và chính trị, nhưng nó sẽ không hoạt động hiệu quả ở Nga hoặc Trung Quốc hoặc ở nhiều quốc gia đang phát triển khác. Do đó, tôi không ngạc nhiên khi nhiều tiết lộ là về các hoạt động bên ngoài những nước đã phát triển.

Nhưng tại sao sự minh bạch lại không buộc các thiên đường thuế phải thay đổi?

Sự minh bạch đã mang lại sự thay đổi, nhưng có một số khu vực pháp lý tuân thủ nhiều hơn những khu vực khác. Vì vậy, ta đã có một số khu vực pháp lý của Anh, chẳng hạn như Quần đảo Jersey hoặc Cayman đã minh bạch hơn nhiều so với trước đây. Nói một cách phiến diện, người ta có thể tuyên bố là các lãnh thổ này có nhiều quy định hơn, chẳng hạn, Đan Mạch hay Thụy Điển.

Jersey đã trở nên minh bạch hơn nhưng đó mới chỉ là một nửa câu chuyện. Ảnh: Rob Carter/Alamy

Nhưng các chuyên gia có chuyên môn để tạo ra các cấu trúc cho phép trốn thuế vẫn thường đặt trụ sở ở những nơi này và họ tạo ra các cấu trúc với các lớp khác nhau sẽ được đăng ký một phần ở các khu vực pháp lý này nhưng một phần kia thì ở những nơi có quy tắc về minh bạch lỏng lẻo hơn như Quần đảo British Virgin hoặc Panama – chỉ tuân theo lời văn chứ không tuân theo tinh thần của luật. Điều này làm cho rất khó để thấy những gì đang xảy ra và tiền của ai có liên quan.

Làm thế nào để chúng ta cải thiện tình hình hiện tại?

Hồ sơ Pandora cho thấy chúng ta đang đạt đến giới hạn của những gì có thể làm được với tính minh bạch của dữ liệu. Trừ khi chúng ta tìm cách thắt chặt tấm lưới, đây sẽ không phải là vụ rò rỉ cuối cùng thuộc loại này. Điều này ít nhất đã được công nhận bởi OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế) và các tổ chức quốc tế khác vì họ ngày càng quan tâm đến việc truy lùng những kẻ tiếp tay, thay vì chỉ tập trung vào chính những kẻ trốn thuế.

Gặp gỡ những người tiếp tay. Ảnh: RawPixel.com

Có lẽ đã đến lúc tạo ra điều gì đó tương tự như những gì áp dụng trong y học, để nếu những kẻ tiếp tay vi phạm các tiêu chuẩn nhất định, họ có thể bị truy tố - ngay cả ở những quốc gia không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các hoạt động của họ. Nếu họ đến một đất nước như vậy, họ có thể bị bắt giữ khi đến.

Liệu chúng ta có nên tạo ra một tổ chức quốc tế mới dành riêng cho việc triệt tiêu trốn thuế?

Về mặt thực tiễn, ba nơi quan trọng khi tạo ra các quy định quốc tế là Hoa Kỳ, EU và Trung Quốc. Thật không may, hiện tại họ không đồng ý với nhau nhiều, vì vậy sẽ rất khó để đạt được thỏa thuận về một định chế như vậy. Ngay cả khi họ đồng ý, họ sẽ bị các nước nhỏ hơn buộc tội là chủ nghĩa đế quốc, hoặc hành động như những kẻ độc tài.

Tất nhiên, ba người chơi này vẫn cần phải đồng ý về một sáng kiến ​​để thc s truy lùng các kẻ tiếp tay, vì vậy bạn có thể đưa ra lời chỉ trích tương tự đối với chiến lược này, nhưng ít nhất nó khiêm tốn hơn trong phạm vi của nó và do đó có khả năng thực tế hơn.

Tất cả những tiết lộ này có thực sự hữu ích không?

Chắc chắn có nguy cơ bão hòa của phương tiện truyền thông, khi mà công chúng đã biết về những loại hoạt động này và có thể ít quan tâm đến vào lúc này. Nhưng chúng ta cần nhấn mạnh rằng hậu quả sẽ không biến mất: để vận hành một nhà nước hiện đại, điều đó rất tốn kém. Để trả tiền cho một hệ thống giáo dục tốt, một hệ thống y tế tốt, cơ sở hạ tầng hoạt động tốt, v.v., ai đó phải trả tiền cho nó.

Ronen Palan (1957-)

Nếu người giàu tránh trả phần của họ, thì ai đó khác đang phải chi trả và đó có thể là người nghèo hoặc tầng lớp trung lưu bị vắt kiệt quệ. Vì vậy, nếu công chúng cảm thấy mệt mỏi với tất cả những vụ bê bối này, điều đó không thay đổi được sự thật rằng họ đang phải chịu đựng vì nó.

Vài nét về tác giả

Ronen Palan là Giáo sư về Chính trị Quốc tế, Đại học Thành phố London. Ông nhận được tài trợ từ quỹ Horizon 2020 của Ủy ban Châu Âu, Tài trợ cấp cao của Hội đồng Nghiên cứu Châu Âu và OECD. Ronen Palan là cố vấn cấp cao của Tax Justice Network (Mạng lưới Tư pháp về Thuế).

Người dịch: Lê Thị Hạnh

Nguồn: “Pandora Papers : “It’s time to pursue lawyers and accountants who enable tax evasion” - offshore tax expert Q&A”, The Conversation, 4.10.2021.

Print Friendly and PDF